Hoá học 10 Bài 23: Hiđro clorua - Axit clohiđric và muối clorua

Lý thuyết10 Trắc nghiệm25 BT SGK 656 FAQ

Axit clohidric có đầy đủ tính chất của một axit hay không? Nó có những tính chất nào khác so với các axit thông thường? Nhận biết ion Cl^- bằng cách nào? Chúng ta cùng nhau tìm hiểu nội dung bài giảng Hiđro clorua - Axit clohiđric và muối clorua để làm rõ các vấn đề nêu trên.

YOMEDIA

1. Tóm tắt lý thuyết

1.1. Hidro clorua - Axit clohidric

1.2. Muối clorua và nhận biết muối clorua

2. Bài tập minh hoạ

3. Luyện tập Bài 23 Hóa học 10

3.1. Trắc nghiệm

3.2. Bài tập SGK và Nâng cao

4. Hỏi đáp về Bài 23 Chương 5 Hóa học 10

Tóm tắt lý thuyết

1.1. Hidro clorua - Axit clohidric

1.1.1. Hydroclorua

Cấu tạo phân tử

Cặp electron bị lệch về phía clo vì clo có độ âm điện lớn hơn hydro.
Công thức electron:

Tính chất

Hyđroclorua là chất khí, không màu, tan nhiều trong nước (1lít nước hòa tan 500 lít HCl)
Hyđroclorua nặng hơn không khí
Khí HCl không làm quì tim (khô) hóa đỏ
Khí HCl không tác dụng với CaCO₃,...

Video 1: Khí HCl tan trong nước

Lí giải vì sao nước lại phun vào bình là do khí Hidroclorua tan nhiều trong nước tạo ra sự giảm mạnh áp suất trong bình, áp suất của khí quyển đẩy nước vào thế chỗ khí HCl đã hòa tan.
Dung dịch thu được là axit nên làm dung dịch quỳ tím ngả sang màu đỏ. Vậy, khí HCl tan rất nhiều trong nước. Người ta xác định được ở 20⁰C, một thể tích nước có thể hòa tan tới gần 500 thể tích khí HCl.

1.1.2. Axit clohiđric

Tính chất vật lí

Axit clohiđric là chất lỏng không màu, mùi xốc.
HCl đặc C% ≈ 37% và D = 1,19(g/ml)
HCl đặc bốc khối trong không khí ẩm.

Tính chất hóa học

Axit clohiđric là axit mạnh có đầy đủ tính chất của một axit: là làm đổi màu quỳ, tác dụng với kim loại đứng trước Hidro, tác dụng với bazơ, oxit bazơ tạo muối + nước và tác dụng được với muối.

Ví dụ:

2HCl + Fe → FeCl₂ + H₂

2HCl + CuO → CuCl₂ + H₂O

2HCl + Fe(OH)₂→ FeCl₂ + H₂O

2HCl + Na₂CO₃→ 2NaCl + CO₂ + H₂O

HCl + AgNO₃→ HNO₃ + AgCl

Axit clohiđric có tính khử:

Do trong phân tử HCl, nguyên tố clo có số oxi hóa thấp nhất (-1). Khi dung dịch HCl đặc tác dụng với chất oxi hóa mạnh như MnO₂, KMnO₄... thì HCl bị oxi hóa thành Cl₂.

Ví dụ:

\(\mathop {Pb}\limits^{ + 4} {O_2} + {\rm{ }}4H\mathop {Cl}\limits^{ - 1} \to \mathop {Pb}\limits^{ + 2} C{l_2} + {\rm{ }}\mathop {C{l_2}}\limits^0 + {\rm{ }}2{H_2}O\)

\(\mathop {Mn}\limits^{ + 4} {O_2} + H\mathop {Cl}\limits^{ - 1} \to \mathop {Mn}\limits^{ + 2} C{l_2} + \mathop {C{l_2}}\limits^0 + 2{H_2}O\)

1.1.3. Điều chế

Trong phòng thí nghiệm

NaCl + H₂SO₄ NaHSO₄ + HCl

NaCl + H₂SO₄ Na₂SO₄ + 2HCl

Video 2: Điều chế HCl

Trong công nghiệp
Trong công nghiêp (phương pháp tổng hợp) đốt Cl₂ và H₂ lấy từ phương trình điện phân dung dịch NaCl

H₂ + Cl₂ → 2HCl

NaCl + H₂SO₄ Na₂SO₄ + 2HCl

Sơ đồ thiết bị sản xuất HCl trong công nghiệp

Hình 1: Sơ đồ thiết bị sản xuất HCl trong công nghiệp

Clo hóa các hợp chất hữu cơ đặc biệt là hyđrocacbon.

C₂H₆ + Cl₂ → C₂H₅Cl + HCl

1.2. Muối clorua và nhận biết muối clorua

1.2.1. Một số muối clorua

Ví dụ:

NaCl: làm muối ăn

ZnCl₂: dùng làm chất chống mục;

BaCl₂: thuốc trừ sâu;

KCl: phân bón;

Đa số các muối clorua tan nhiều trong nước, trừ AgCl không tan, ít tan:CuCl, PbCl₂
Ứng dụng quan trọng nhất là muối NaCl. Ngoài việc làm muối ăn và bảo quản thực phẩm, NaCl còn là nguyên liệu quan trọng đối với ngành công nghiệp hóa chất để điều chế Cl₂, H₂, NaOH, nước Javen...

1.2.2. Nhận biết ion clorua

Thuốc thử: dd AgNO₃
Phương pháp: cho vài giọt dd AgNO₃ vào dung dịch cần phân biệt nếu có thấy xuất hiện kết tủa không tan trong axit mạnh → HCl hoặc muối clorua.

AgNO₃ + HCl → AgCl ↓+ HNO₃

AgNO₃ + NaCl → AgCl ↓ + NaNO₃

Video 3: Nhận biết ion Clorua (Cl^-)

Bài tập minh họa

Bài 1:

Ngâm một lá kim loại X có khối lượng 32 gam trong dung dịch HCl, sau khi thu được 2,24 lít khí (đktc) khối lượng lá kim loại đã giảm đi 7,5% so với ban đầu. X là kim loại nào trong các kim loại sau đây?

Hướng dẫn:

Phương trình hóa học:

X + n HCl → XCl_n + n/2 H₂

0,2/n ← 0,1

=> m _{X pư} = 75% m _{X bđ =} 75%. 32 = 2,4 gam

=> M _X = 2,4n : 0,2 = 12n

X là Magie

Bài 2:

Cho m gam hỗn hợp kim loại Zn, Cu vào dung dịch HCl (dư). Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn, thu được 4,48 lít H₂ (đktc) và 2,0 gam kim loại không tan. Giá trị của m là:

Hướng dẫn:

Cu không phản ứng với dung dịch HCl. 2 gam chất rắn không tan chính là khối lượng của Cu.

Số mol khí H₂ thoát ra là do phản ứng của Zn với HCl. Nhận thấy số e trao đổi bằng nhau nên

\({n_{Zn}} = {n_{{H_2}}} = \frac{{4,48}}{{22,4}} = 0,2 \Rightarrow {m_{Zn}} = 0,2.65 = 13(gam)\)

Gía trị m = 2 + 13 = 15 ( gam)

Bài 3:

Cho 18,6 gam hỗn hợp Fe và Zn vào 500 ml dung dịch HCl x mol/l. Sau phản ứng hoàn toàn cô cạn được 34,575 gam chất rắn. Nếu cho hỗn hợp trên tác dụng với 800 ml dung dịch HCl x mol/l cô cạn thu được 39,9 gam chất rắn. Giá trị của x và khối lượng của Fe trong hỗn hợp là:

Hướng dẫn:

Khối lượng chất rắn tăng = m_Cl _{đi vào muối}
Vì khi tăng HCl thì khối lượng chất rắn tăng ⇒ thí nghiệm đầu chắc chắn kim loại dư
⇒ 34,575 – 18,6 = 35,5.0,5x ⇒ x = 0,9
⇒ n_{Cl muối sau} = 0,6 mol < n_{HCl sau} = 0,72 mol ⇒ HCl dư
⇒ n_Fe + n_Zn = ½ n_{Cl muối} = 0,3 mol và 56n_Fe + 65n_Zn = 18,6g
⇒ n_Fe= 0,1 ⇒ m_Fe = 5,6g

3. Luyện tập Bài 23 Hóa học 10

Sau bài học cần nắm:

Hiđro clorua là chất khí tan nhiều trong nước và có một số tính chất riêng, không giống với axit clohiđric (không làm đổi màu quỳ tím, không tác dụng với đá vôi).
Tính chất chung của axit, axit clohiđric còn có tính chất riêng là tính khử do nguyên tố clo trong phân tử HCl có số oxi hoá thấp nhất là -1.