-
Câu hỏi:
Sự ra đời của phép biện chứng duy vật?
Lời giải tham khảo:
- Trong thời kỳ cổ đại, người ta hiểu phép biện chứng là nghệ thuật dùng để tranh luận để phát hiện chân lý, bằng cách khẳng định hoặc bác bỏ những mâu thuẫn của đối tượng. Mãi về sau này phép biện chứng thường được giải thích là mối liên hệ giữa biện chứng khách quan và biện chứng chủ quan.
- Biện chứng khách quan là khái niệm dùng để chỉ biện chứng của bản thân các sự vật, hiện tượng, quá trình tồn tại độc lập và ở bên ngoài ý thức con người. Còn biện chứng chủ quan là khái niệm dùng để chỉ tư duy biện chứng và biện chứng của chính quá trình phản ánh hiện thực khách quan vào bộ não người. Như vậy, thuật ngữ phép biện chứng thường được hiểu theo nghĩa chung nhất là mối quan hệ giữa thế giới quan triết học với phương pháp biện chứng. Lịch sử hình thành và phát triển của phép biện chứng về cơ bản có ba hình thức:
- Phép biện chứng duy vật tự phát cổ đại với quan điểm cơ bản cũng thừa nhận sự tồn tại của sự vật hiện tượng thông qua những mối liên hệ, sự vận động, sự thay đổi chuyển hoá cho nhau. Theo như cách đánh giá của Ăngghen đó là phép biện chứng nguyên thủy, ngây thơ cơ bản là đúng nhưng chưa đạt đến kết quả của những sự nghiên cứu và thực nghiệm khoa học. Hạn chế đó do nhiều nguyên nhân, nhưng trong đó phải nói đến tính lịch sử của sự phát triển khoa học thời kỳ này.
- Phép biện chứng duy tâm của Hêghen với quan điểm cơ bản đã coi biện chứng của thế giới khách quan là sự phát triển của “ý niệm tuyệt đối”. Trong quá trình phát triển ấy sự “tự tha hoá” của “ý niệm tuyệt đối” trong tự nhiên, xã hội và tư duy sau đó lại trở về với ý niệm tuyệt đối. Hêghen là người đã có công trong việc phê phán tư duy siêu hình và là nguời đã trình bày có hệ thống những phạm trù, qui luật của phép biện chứng. Mặc dù phép biện chứng của ông là duy tâm và còn chứa đựng rất nhiều mâu thuẫn mà chính Hêghen không tự mình giải quyết được.
- Phép biện chứng duy vật của triết học Mác do Mác và Ăngghen sáng lập và được Lênin phát triển được coi là hình thức cao nhất của lịch sử phát triển phép biện chứng. Phép biện chứng duy vật của triết học Mác đã kế thừa mang tính phê phán đối với lịch sử phát triển phép biện chứng, dựa trên thành quả phát triển của khoa học tự nhiên giữa thế kỷ XIX cũng như lịch sử thực tiễn của nhân loại. Phép biện chứng duy vật của triết học Mác - Lênin đã khái quát một cách đúng đắn những qui luật vận động và phát triển chung nhất của thế giới.
- Nhờ vậy, Phép biện chứng duy vật của triết học Mác - Lênin đã khắc phục những hạn chế của phép biện chứng duy vật tự phát cổ đại và phép biện chứng duy tâm của Hêghen.
CÂU HỎI KHÁC
- Đặc trưng của tri thức triết học và sự biến đổi đối tượng nghiên cứu của triết học qua các giai đoạn lịch sử ?
- Vấn đề cơ bản của triết học. Cơ sở để phân biệt chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm?
- So sánh phương pháp biện chứng và phương pháp siêu hình?
- Trình bày vai trò thế giới quan, phương pháp luận của triết học và vai trò của triết học Mác - Lênin?
- Những tư tưởng cơ bản của triết học Phật giáo?
- Cuộc đấu tranh giữa triết học duy vật và triết học duy tâm trong triết học Trung Hoa cổ đại?
- Trình bày nội dung cơ bản những tư tưởng triết học Aâm dương – Ngũ hành?
- Trình bày nội dung cơ bản triết học Nho giáo?
- Trình bày những nội dung thể hiện lập trường duy vật và duy tâm của tư tưởng triết học Việt Nam?
- Trình bày những nội dung của tư tưởng yêu nước Việt Nam?
- Trình bày những quan niệm về Đạo” làm người của những tư tưởng triết học Việt Nam?
- Đặc điểm kinh tế- xã hội và triết học xã hội Pháp cuối thế kỷ XVIII?
- Một số triết gia tiêu biểu triết học khai sáng Pháp thế kỷ XVIII?
- Đặc điểm kinh tế - xã hội và triết học của triết học cổ điển Đức thế kỷ XVIII nửa đầu thế kỷ XIX?
- Ý nghĩa bước ngoặt cách mạng do Mác thực hiện trong triết học?
- Lênin phát triển triết học Mác?
- Tại sao nói vận động là phương thức tồn tại của vật chất, là thuộc tính cố hữu của vật chất?
- Tính thống nhất vật chất của thế giới?
- Phân tích bản chất của ý thức và vai trò của tri thức khoa học?
- Sự ra đời của phép biện chứng duy vật?
- Định nghĩa phạm trù và phân biệt sự khác nhau giữa phạm trù triết học và phạm trù của khoa học cụ thể?
- Đặc điểm và mối quan hệ biện chứng giữa nguyên nhân và kết quả?
- Phân tích nội dung và ý nghĩa cặp phạm trù tất nhiên và ngẫu nhiên?
- Phân tích nội dung và ý nghĩa cặp phạm trù bản chất và hiện tượng?
- Phân tích nội dung, ý nghĩa cặp phạm trù khả năng và hiện thực?
- Định nghĩa qui luật và vai trò các qui luật cơ bản của phép biện chứng duy vật?
- Trình bày những quan điểm cơ bản về nhận thức của triết học trước Mác và quan niệm về nhận thức của chủ nghĩa duy vật biện chứng?
- Phân tích nội dung, ý nghĩa mối quan hệ biện chứng giữa nhận thức kinh nghiệm và nhận thức lý luận?
- Tại sao nói xã hội là một bộ phận đặc thù và là sản phẩm cao nhất cùa tự nhiên?
- Vai trò của dân số đối với sự phát triển của xã hội?