-
Câu hỏi:
Trình bày những quan điểm cơ bản về nhận thức của triết học trước Mác và quan niệm về nhận thức của chủ nghĩa duy vật biện chứng?
Lời giải tham khảo:
- Trong lịch sử triết học có rất nhiều quan điển khác nhau về nhận thức, nguồn gốc và bản chất của nhận thức. Lý luận nhận thức là một trong những nội dung cơ bản của triết học và là một trong những trọng tâm của cuộc đấu tranh giữa chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm.
- Chủ nghĩa duy tâm xuất phát từ việc thừa nhận ý thức, tinh thần là cái có trước, cái quyết định - vật chất là cái có sau, cái phụ thuộc, nên họ cho rằng nhận thức của con người không phải là sự phản ánh hiện thực khách quan... mà là sự tự nhận thức về bản thân. Nhưng ngay cả sự tự nhận thức về bản thân cũng là cái đã có sẵn ở trong óc con người hoặc do sự quyết định của lực lượng siêu nhiên. Về thực chất chủ nghĩa duy tâm đã phủ nhận nguồn gốc vật chất của nhận thức, khả năng nhận thức của con người.
- Chủ nghĩa duy vật tuy xuất phát từ việc thừa nhận vật chất có trước quyết định ý thức, ý thức là cái có sau cái phụ thuộc. Nhưng do tính chất máy móc và siêu hình, nên đã hiểu nhận thức chỉ là sự phản ánh đơn giản về hiện thực. Cho nên họ không thấy được vai trò của thực tiễn đối với nhận thức.
- Triết học Mác - Lênin đã phê phán những quan điểm sai lầm của chủ nghĩa duy tâm, khắc phục những thiếu sót hạn chế của chủ nghĩa duy vật trước đây và đã giải quyết một cách khoa học về bản chất của nhận thức. Nhận thức là một quá trình phản ánh hiện thực khách quan vào trong bộ óc con người, nhưng không phải là sự phản ánh giản đơn, thụ động mà là một quá trình phản ánh mang tính tích cực năng động và sáng tạo.
- Vấn đề chủ thể và khách thể: Chủ thể nhận thức hiểu theo nghĩa rộng là xã hội loài người nói chung. Hiểu theo nghĩa hẹp là dân tộc, giai cấp... cá nhân thể hiện trong hoạt động thực tiễn xã hội. Khách thể của nhận thức là hiện thực khách quan nói chung được thể hiện thông qua hoạt động thực tiễn của con người.
- Con đường biện chứng của sự nhận thức là mối quan hệ giữa chủ thể và khách thể thông qua hoạt động thực tiễn xã hội. Trong đó khách thể luôn giữ vai trò quyết định đối với chủ thể, sự tác động của khách thể vào bộ não con người tạo nên hình ảnh về khách thể.
- Bản chất của nhận thức là quá trình phản ánh hiện thực khách quan vào bộ não con người, mang tính tích cực, năng động và sáng tạo của chủ thể về khách thể, là quá trình nắm bắt các qui luật và vận dụng các qui luật khách quan trong hoạt động thực tiễn xã hội.
CÂU HỎI KHÁC
- Đặc trưng của tri thức triết học và sự biến đổi đối tượng nghiên cứu của triết học qua các giai đoạn lịch sử ?
- Vấn đề cơ bản của triết học. Cơ sở để phân biệt chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm?
- So sánh phương pháp biện chứng và phương pháp siêu hình?
- Trình bày vai trò thế giới quan, phương pháp luận của triết học và vai trò của triết học Mác - Lênin?
- Những tư tưởng cơ bản của triết học Phật giáo?
- Cuộc đấu tranh giữa triết học duy vật và triết học duy tâm trong triết học Trung Hoa cổ đại?
- Trình bày nội dung cơ bản những tư tưởng triết học Aâm dương – Ngũ hành?
- Trình bày nội dung cơ bản triết học Nho giáo?
- Trình bày những nội dung thể hiện lập trường duy vật và duy tâm của tư tưởng triết học Việt Nam?
- Trình bày những nội dung của tư tưởng yêu nước Việt Nam?
- Trình bày những quan niệm về Đạo” làm người của những tư tưởng triết học Việt Nam?
- Đặc điểm kinh tế- xã hội và triết học xã hội Pháp cuối thế kỷ XVIII?
- Một số triết gia tiêu biểu triết học khai sáng Pháp thế kỷ XVIII?
- Đặc điểm kinh tế - xã hội và triết học của triết học cổ điển Đức thế kỷ XVIII nửa đầu thế kỷ XIX?
- Ý nghĩa bước ngoặt cách mạng do Mác thực hiện trong triết học?
- Lênin phát triển triết học Mác?
- Tại sao nói vận động là phương thức tồn tại của vật chất, là thuộc tính cố hữu của vật chất?
- Tính thống nhất vật chất của thế giới?
- Phân tích bản chất của ý thức và vai trò của tri thức khoa học?
- Sự ra đời của phép biện chứng duy vật?
- Định nghĩa phạm trù và phân biệt sự khác nhau giữa phạm trù triết học và phạm trù của khoa học cụ thể?
- Đặc điểm và mối quan hệ biện chứng giữa nguyên nhân và kết quả?
- Phân tích nội dung và ý nghĩa cặp phạm trù tất nhiên và ngẫu nhiên?
- Phân tích nội dung và ý nghĩa cặp phạm trù bản chất và hiện tượng?
- Phân tích nội dung, ý nghĩa cặp phạm trù khả năng và hiện thực?
- Định nghĩa qui luật và vai trò các qui luật cơ bản của phép biện chứng duy vật?
- Trình bày những quan điểm cơ bản về nhận thức của triết học trước Mác và quan niệm về nhận thức của chủ nghĩa duy vật biện chứng?
- Phân tích nội dung, ý nghĩa mối quan hệ biện chứng giữa nhận thức kinh nghiệm và nhận thức lý luận?
- Tại sao nói xã hội là một bộ phận đặc thù và là sản phẩm cao nhất cùa tự nhiên?
- Vai trò của dân số đối với sự phát triển của xã hội?
