-
Câu hỏi:
Đặc điểm kinh tế - xã hội và triết học của triết học cổ điển Đức thế kỷ XVIII nửa đầu thế kỷ XIX?
Lời giải tham khảo:
- Triết học cổ điển Đức là giai đoạn phát triển mới về chất trong lịch sử tư tưởng Tây Âu và thế giới cuối thế kỷ XVIII nửa đầu thế kỷ XIX. Đây là đỉnh cao của triết học cổ điển phương Tây, đồng thời có ảnh hưởng lớn đến triết học hiện đại và nhất là đối với triết học Mác.
- Cuối thế kỷ XVIII đầu thế kỷ XIX chủ nghĩa tư bản đã được thiết lập ở một số nước Tây - Âu như Italia, Anh, Pháp... nó tỏ ra ưu việt hơn hẳn so với tất cả các chế độ xã hội trước đó, trong khi đó thì ở Đức vẫn là một quốc gia phong kiến lạc hậu. Tuy lạc hậu về kinh tế và chính trị, nước Đức đương thời lại đạt được sự phát triển cao về triết học văn hóa và nghệ thuật.
- Sự phát triển của khoa học tự nhiên ngày càng chứng tỏ sự hạn chế của phương pháp tư duy siêu hình thống trị trong tư tưởng Tây Âu suốt thế kỷ XVI - XVII... với cách nhìn mới về các hiện tượng tự nhiên và tiến trình lịch sử của nhân loại, cần có những quan niệm mới về khả năng hoạt động của con người. Và triết học cổ điển Đức ra đời nhằm đáp ứng những nhiệm vụ lịch sử đó, và không chỉ riêng ở nước Đức, mà cả phương Tây nói chung có những đặc điểm chính sau:
- Thế giới quan và ý thức hệ của giai cấp tư sản Đức cuối thế kỷ XVIII, hầu hết các đại biểu của nó như: Cantơ, Hêghen, Phoiơbách, v.v... đều xuất thân từ tầng lớp thượng lưu của xã hội. Nhận thấy sự trì trệ của xã hội phong kiến Đức... Trong thế giới quan của các nhà triết học cổ điển Đức nói chung là thể hiện mâu thuẫn giữa tính cách mạng và khoa học về tư tưởng với sự bảo thủ, cải lương về lập trường chính trị, xã hội (sự thỏa hiệp của giai cấp tư sản Đức với chế độ phong kiến lạc hậu bảo thủ).
- Đặc biệt đề cao vai trò của con người, tính tích cực trong hoạt động của con người, thực hiện bước ngoặt lịch sử tư tưởng triết học phương Tây từ chỗ chủ yếu bàn về vấn đề bản thể luận, nhận thức luận v.v... đến chỗ coi con người như một chủ thể hoạt động là nền tảng và điểm xuất phát của mọi vấn đề triết học.
- Quan điểm biện chứng về thế giới, trước những bước phát triển mạnh mẽ của khoa học và thực tiễn xã hội ở châu Âu cuối thế kỷ XVIII nửa đầu thế kỷ XIX cho thấy sự hạn chế của tư duy siêu hình cơ giới về thế giới. Các nhà triết học cổ điển Đức tiếp thu những tư tưởng biện chứng trong các di sản triết học truyền thống từ thời cổ đại, xây dựng phép biện chứng trở thành một phương pháp luận triết học trong việc nghiên cứu các hiện tượng tự nhiên và xã hội.
- Triết học cổ điển Đức có ý đồ hệ thống hóa toàn bộ những tri thức và thành tựu mà nhân loại đã đạt được từ trước đến triết học cổ điển Đức, và muốn khôi phục lại quan niệm coi triết học là khoa học của các khoa học. Họ thể hiện sự uyên bác không chỉ về triết học mà còn về các lĩnh vực khoa học tự nhiên, pháp quyền và lịch sử v.v...
- Trên đây là đặc điểm kinh tế-xã hội và triết học cổ điển Đức. Luận điểm của Mác coi những đặc điểm triết học cổ điển Đức là "lý luận của người Đức về cách mạng tư sản Pháp", một mặt, cho thấy đặc trưng riêng của triết học cổ điển Đức so với triết học Pháp thế kỷ XVIII, dù giữa chúng có sự kế thừa to lớn, mặt khác, khẳng định giá trị tư tưởng vĩ đại của triết học cổ điển Đức.
CÂU HỎI KHÁC
- Đặc trưng của tri thức triết học và sự biến đổi đối tượng nghiên cứu của triết học qua các giai đoạn lịch sử ?
- Vấn đề cơ bản của triết học. Cơ sở để phân biệt chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm?
- So sánh phương pháp biện chứng và phương pháp siêu hình?
- Trình bày vai trò thế giới quan, phương pháp luận của triết học và vai trò của triết học Mác - Lênin?
- Những tư tưởng cơ bản của triết học Phật giáo?
- Cuộc đấu tranh giữa triết học duy vật và triết học duy tâm trong triết học Trung Hoa cổ đại?
- Trình bày nội dung cơ bản những tư tưởng triết học Aâm dương – Ngũ hành?
- Trình bày nội dung cơ bản triết học Nho giáo?
- Trình bày những nội dung thể hiện lập trường duy vật và duy tâm của tư tưởng triết học Việt Nam?
- Trình bày những nội dung của tư tưởng yêu nước Việt Nam?
- Trình bày những quan niệm về Đạo” làm người của những tư tưởng triết học Việt Nam?
- Đặc điểm kinh tế- xã hội và triết học xã hội Pháp cuối thế kỷ XVIII?
- Một số triết gia tiêu biểu triết học khai sáng Pháp thế kỷ XVIII?
- Đặc điểm kinh tế - xã hội và triết học của triết học cổ điển Đức thế kỷ XVIII nửa đầu thế kỷ XIX?
- Ý nghĩa bước ngoặt cách mạng do Mác thực hiện trong triết học?
- Lênin phát triển triết học Mác?
- Tại sao nói vận động là phương thức tồn tại của vật chất, là thuộc tính cố hữu của vật chất?
- Tính thống nhất vật chất của thế giới?
- Phân tích bản chất của ý thức và vai trò của tri thức khoa học?
- Sự ra đời của phép biện chứng duy vật?
- Định nghĩa phạm trù và phân biệt sự khác nhau giữa phạm trù triết học và phạm trù của khoa học cụ thể?
- Đặc điểm và mối quan hệ biện chứng giữa nguyên nhân và kết quả?
- Phân tích nội dung và ý nghĩa cặp phạm trù tất nhiên và ngẫu nhiên?
- Phân tích nội dung và ý nghĩa cặp phạm trù bản chất và hiện tượng?
- Phân tích nội dung, ý nghĩa cặp phạm trù khả năng và hiện thực?
- Định nghĩa qui luật và vai trò các qui luật cơ bản của phép biện chứng duy vật?
- Trình bày những quan điểm cơ bản về nhận thức của triết học trước Mác và quan niệm về nhận thức của chủ nghĩa duy vật biện chứng?
- Phân tích nội dung, ý nghĩa mối quan hệ biện chứng giữa nhận thức kinh nghiệm và nhận thức lý luận?
- Tại sao nói xã hội là một bộ phận đặc thù và là sản phẩm cao nhất cùa tự nhiên?
- Vai trò của dân số đối với sự phát triển của xã hội?
