Sự thống nhất giữa quá trình sản xuất ra giá trị sử dụng và quá trình sản xuất ra giá trị thăng dư? 

Mục đích của sản xuất tư bản chủ nghiã là giá trị thặng dư. Nhưng để sản xuất giá trị thặng dư trước hết nhà tư bản phải sản xuất ra một giá trị sử dụng nào đó, vì giá trị sử dụng là vật mang giá trị trao đổi và giá trị thặng dư. Vậy, quá trình sản xuất tư bản chủ nghiã là sự thống nhất giữa quá trình sản xuất ra giá trị sử dụng và giá trị thặng dư. 

• Quá trình sản xuất trong xí nghiệp tư bản đồng thời là quá trình nhà tư bản tiêu dùng sức lao động và tư liệu sản xuất mà nhà tư bản đã mua, nên nó có đặc điểm: 
  • Công nhân làm việc dưới sự kiểm soát của nhà tư bản, lao động của anh ta thuộc về nhà tư bản và được nhà tư bản sử dụng sao cho có hiệu quả nhất. 
  • Sản phẩm là do lao động của người công nhân tạo ra, nhưng nó không phụ thuộc về công nhân mà thuộc sở hữu của nhà tư bản. 
• Giá trị những tư liệu sản xuất nhờ lao động cụ thể của công nhân mà được bảo toàn và di chuyển vào sản phẩm mới gọi là giá trị cũ. Giá trị do lao động trừu tượng của chủ nghiã tạo ra trong quá trình sản xuất gọi là giá trị mới lớn hơn so với giá trị sức lao động. Vậy giá trị thặng dư là một bộ phận của giá trị mới dôi ra ngoài giá trị sức lao động do công nhân làm thuê tạo ra và bị nhà tư bản chiếm không. 
• Ngày công của người công nhân được chia làm hai phần: thời gian lao động cần thiết và thời gian lao động thặng dư. 
• Chỉ có trong lưu thông nhà tư bản mới mua được một thứ hàng hóa đặc biệt, đó là hàng hoá sức lao động. Sau đó nhà tư bản sử dụng hàng hoá đặc biệt đó trong sản xuất. Do đó tiền của nhà tư bản mới chuyển thành tư bản là giá trị mang giá trị thặng dư.