Phương pháp giải Các câu hỏi dạng tính toán về Dân số và gia tăng dân số Địa lí 12

DẠNG CÂU HỎI TÍNH TOÁN

Đối với dạng câu hỏi này học sinh cần phải nắm rõ kiến thức, công thức và có kỹ năng tính toán, xử lý số liệu.

Một số công thức cần nhớ:

1. Dân số trung bình

- Công thức: \(P = \frac{{{P_0} + {P_1}}}{2}\)

Trong đó: P: dsố trung bình năm

P₀ : ds đầu năm

P₁ : ds cuối năm

 2. Tốc độ tăng dân số

Pn - P1                         rp =   ————— * 100             (tn - t1) P1

Trong đó:      rp : tốc độ tăng dân số TB năm      P1, Pn: quy mô dân số năm đầu và năm cuối thời kỳ      t1, tn : mốc thời gian năm đầu và năm cuối

3. Tỉ suất sinh thô

                        số TE sinh ra trong năm, còn sống (B)

            CBR =             ———————                              * 1000

                           tổng số dân trung bình của năm (P)

4. Tỉ suất tử thô (‰)

                                                                        Số người chết đi trong năm (D)

                        Tỉ suất tử thô (CDR) =                          ———————                       * 1000

                                                                        Dân trung bình trong cả năm (P)

Bài tập 1. Dựa vào số liệu sau đây của Việt Nam năm 2009. Hãy tính tỉ suất sinh thô, tỉ suất tử thô, tỉ suất gia tăng dân số tự nhiên, tỉ số giới tính.

+ Dân số: 85.789.573 người

+ Dân số nam: 42.482.549 người; Nữ: 43.307.024 người

+ Số trẻ em sinh ra còn sống: 2.316.318 người; số người chết: 1.286.843

(Số liệu Tổng cục thống kê năm 2010)

Hướng dẫn giải

- Tỉ suất sinh thô là tương quan giữa số trẻ em được sinh ra trong năm với số dân trung bình ở cùng thời điểm. Đơn vị tính là ‰

Tỉ suất sinh của Việt Nam năm 2009: 27‰

- Tỉ suất tử thô là tương quan giữa số người chết trong năm với số dân trung bình ở cùng thời điểm. Đơn vị tính là ‰

Áp dụng công thức, tỉ suất tử của Việt Nam năm 2009 là 15‰

- Tỉ suất gia tăng tự nhiên: được xác định bằng hiệu số giữa tỉ suất sinh thô và tỉ suất tử thô. Đơn vị tính %

Do vậy, tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên: 1,2%

- Tỉ số giới tính là tương quan giữa giới nam so với giới nữ

Tỉ số giới tính của Việt Nam năm 2009 là: 98,1 nam/ 100 nữ

Bài tập 2.

Giả sử tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên nước ta là 1,32% và không đổi trong suốt giai đoạn 1999 – 2010. Tính kết quả và điền vào bảng sau

Năm	1999	2000	2003	2006	2008	2010
Dân số (người)	?	?	?	84.156.000	?	?

Đến năm bao nhiêu, dân số nước tăng gấp đôi năm 2006?

Hướng dẫn giải

* Áp dụng công thức tính dân số các năm theo tỉ lệ gia tăng tự nhiên:

                        D_b = D_a (1 + Tg)^b-a

                                    D_b là dân số năm cần tính

                                    D_a là dân số năm đã biết

                                     Tg là tốc độ gia tăng dân số tự nhiên

    Ta có kết quả bảng sau:

Năm	1999	2000	2003	2006	2008	2010
Dân số	76.774.822	77.788.249	80.909.505	84.156.000	86.392.382	88.688.194

* Tính thời gian tăng dân số lên gấp đôi:

    Áp dụng công thức r = 70/Tg = 70/1,32 = 53 năm.

    Vậy vào năm 2006 + 53 = 2059 dân số nước ta sẽ tăng gấp đôi so với năm 2006.