Phương pháp giải Các dạng bài tập giải thích về Dân số và gia tăng dân số Địa lí 12

DẠNG BÀI TẬP GIẢI THÍCH

Dạng câu hỏi giải thích thường bắt đầu với cụm từ “tại sao..”. Đối với câu hỏi dạng này, có rất nhiều yếu tố tác động, học sinh cần lựa chọn các nhân tố chính.

Bài tập 1.

Dựa vào bảng số liệu về phân bố dân cư trên Trái Đất dưới đây:

            Hãy nhận xét về đặc điểm phân bố dân cư trên Trái Đất và giải thích.

Hướng dẫn giải

Phân bố dân cư chịu tác động bởi nhiều nhân tố: tự nhiên, kinh tế - xã hội, lịch sử

- Nhân tố tự nhiên (địa hình, khí hậu, vị trí địa lí):

+ Khí hậu: những vùng có khí hậu ôn hòa, dân cư tạp trung đông đúc: chiếm 98% dân số. Do: thuận lợi cho con người sinh sống và sản xuất. Nơi có khí hậu ôn đới, dân cư tập trung đông hơn so với vùng nhiệt đới (ôn đới: 58%, nhiệt đới: 40%)

+ Địa hình: dân cư tập trung đông ở những khu vực địa hình thấp: Dưới 500m chỉ chiếm 57.3% đất đai nhưng chiếm đến 82% tổng dân số. Do: địa hình bằng phẳng thuận lợi cho tập trung sản xuất và sinh hoạt, giao lưu văn  hóa,… đây là khu vực có diện tích đất đai màu mỡ, nguồn nước phong phú, kinh tế phát triển, thuận lợi cho việc tập trung dân cư.

+ Vị trí địa lí: dân cư tập trung đông ở vùng ven biển và đại dương (chiếm 16% diện tích nhưng chiếm đến 50% dân số). Do: là khu vực có thể xây dựng các cảng biển, thông thương với bên ngoài

- Nhân tố kinh tế xã hội, lịch sử

+ Cựu lục địa: chiếm 86.3% dân số thế giới. Do: được khai phá sớm, gắn với cái nôi của văn minh nhân loại

+ Tân lục địa: dân cư tập trung thưa thớt (13.7% dân số thế giới). Do: khai phá muộn, dân cư chủ yếu từ các luồng chuyển cư từ châu Âu và châu Phi tới.

Bài tập 2. Tại sao phân bố không đều là đặc tính tất yếu của dân cư? Phân bố dân cư không đều có đồng nghĩa với phân bố dân cư không hợp lý không? Tại sao?

Hướng dẫn giải

* Dân cư phân bố không đều là tất yếu vì:

+ Sự phân bố dân cư phụ thuộc vào các điều kiện khác nhau: tự nhiên, kinh tế xã hội, lịch sử định cư...

+ Các điều kiện đó rất khác biệt giữa các vùng, các khu vực (đồng bằng, miền núi, thành thị, nông thôn) do đó sự phân bố dân cư là không thể đồng đều.

* Phân bố không đều không đồng nghĩa với phân bố không hợp lý, vì:

+ Sự phân bố dân cư phù hợp với các điều kiện của mỗi vùng, mỗi khu vực là hợp lý.

+ Ngược lại, sự phân bố dân cư không phù hợp với điều kiện của vùng sẽ là không hợp lý (ví dụ mật độ dân cư đồng bằng cao hơn miền núi là tất yếu, nhưng nếu mật độ quá cao ở đồng bằng và quá thấp ở miền núi thì đó là không hợp lý).