Hoá học 11 Bài 10: Photpho

Lý thuyết10 Trắc nghiệm18 BT SGK 50 FAQ

Nội dung trọng tâm của bài giảng Photpho là So sánh 2 dạng thù hình chủ yếu của Photpho là P trắng và P đỏ về một số tính chất vật lí. Tính chất hoá học cơ bản của photpho là tính oxi hoá (tác dụng với kim loại Na, Ca...) và tính khử (tác dụng với O₂, Cl₂).

YOMEDIA

1. Tóm tắt lý thuyết

1.1. Vị trí và cấu hình electron nguyên tử

1.2. Tính chất vật lí

1.3. Tính chất hóa học

1.4. Ứng dụng

1.5. Trạng thái tự nhiên

1.6. Sản xuất

1.7. Tổng kết

2. Bài tập minh hoạ

3. Luyện tập Bài 10 Hóa học 11

3.1. Trắc nghiệm

3.2. Bài tập SGK và Nâng cao

4. Hỏi đáp về Bài 10 Chương 2 Hóa học 11

Tóm tắt lý thuyết

Video 1: Giới thiệu về Phopho

1.1. Vị trí và cấu hình electron nguyên tử

Cấu hình e: 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p³.
Ví trí: Z = 15, chu kì 3, nhóm VA
Hoá trị có thể có của P: 5 và 3

1.2. Tính chất vật lí

P trắng và P đỏ

Hình 1: P trắng và P đỏ

	P trắng	P đỏ
Trạng thái - Màu sắc	Chất rắn, trong suốt, màu trắng hoặc hơi vàng	Chất bột, màu đỏ
Tính tan	Không tan trong nước	Không tan trong các dung môi thường
Tính độc- Tính bền	Rất độc, gây bỏng nặng khi rơi vào da - Không bền, dễ bốc cháy trong không khí	Không độc Bền ở điều kiện thường
Tính phát quang	Phát quang màu lục nhạt trong bóng tối	Không phát quang trong bóng tối

Sơ đồ chuyển hóa giữa Photpho trắng và Photpho đỏ

Hình 2: Sơ đồ chuyển hóa giữa Photpho trắng và Photpho đỏ

1.3. Tính chất hóa học

Dự đoán tính chất của Phopho

1.3.1. Tính oxi hoá

P + 3Na Na₃P

2P + 3Ca Ca₃P₂ (canxi photphua)

2P + 3Zn Zn₃P₂ (Kẽm photphua)

1.3.2. Tính khử

Khi tác dụng với phi kim hoạt động và những chất oxi hoá mạnh.
Với oxi:

5O₂ (dư) + 4P 2P₂O₅ (Điphotpho pentaoxit)

3O2 (thiếu) + 4P 2P2O3 (Điphotpho trioxit)

Video 2: Phản ứng giữa Photpho và Oxi

Với clo:

5Cl₂ (dư) +2P 2PCl₅ (photpho pentaclorua)

3Cl₂ (thiếu) + 2P 2PCl₃ (photpho triclorua)

Với hợp chất: P + 5HNO_{3 đ,n} → H₃PO₄ + 5NO₂ + H₂O

1.4. Ứng dụng

ứng dụng của photpho

Hình 3: Ứng dụng của photpho

1.5. Trạng thái tự nhiên

Hai khoáng vật chính của photpho

Hình 4: Hai khoáng vật chính của photpho

1.6. Sản xuất

Trong công nghiệp, photpho đỏ được sản xuất bằng cách nung hỗn hợp quặng photphorit (hoặc apatit), cát và than cốc ở 1200⁰C trong lò điện.

Ca₃(PO₄)₂ + 3 SiO₂ + 5C → 5CO + 2P_hơi + 3CaSiO₃

Lào Cai là một trong những tỉnh giàu tài nguyên khoáng sản nhất Việt Nam với 35 loại khoáng sản khác nhau. Trong đó có nhiều loại khoáng sản như apatít, đồng, sắt, graphít, nguyên liệu cho gốm, sứ, thuỷ tinh,… với trữ lượng lớn nhất cả nước.

1.7. Tổng kết

Sơ đồ tư duy bài Photpho

Hình 5: Sơ đồ tư duy bài Photpho

Bài tập minh họa

Bài 1:

Chọn một phương án đúng để điền cụm từ vào chỗ trống của bảng so sánh tính chất vật lí của P trắng và P đỏ sau:

	P trắng	P đỏ
Trạng thái, màu sắc
Cấu trúc phân tử
Tính tan
Tính độc
Tính bền
Khả năng phát quang

(1) chất rắn, trong suốt, màu trắng hoặc vàng nhạt

(2) cấu trúc polime (P_n)

(3) không tan trong nước, tan trong dung môi hữu cơ

(4) chất bột, màu đỏ

(5) phát quang màu lục nhạt trong bóng tối

(6) không độc

(7) không tan trong các dung môi thông thường

(8) bền ở nhiệt độ thường.

(9) không phát quang trong bóng tối

(10) không bền.

(11) rất độc, gây bỏng nặng khi rơi vào da.

(12) cấu trúc mạng tinh thể ptử (P₄)

Hướng dẫn:

	P trắng	P đỏ
Trạng thái, màu sắc	(1)	(4)
Cấu trúc phân tử	(12)	(2)
Tính tan	(3)	(7)
Tính độc	(11)	(6)
Tính bền	(10)	(8)
Khả năng phát quang	(5)	(9)

Bài 2:

Giải thích tại sao ở điều kiện thường photpho hoạt động hơn nitơ mặc dù độ âm điện của photpho (2,19) nhỏ hơn độ âm điện của nitơ (3,04)?

Hướng dẫn:

Liên kết trong phân tử photpho là liên kết đơn, kém bền vững hơn liên kết ba trong phân tử nitơ. Vì vậy ở điều kiện thường photpho hoạt động hơn nitơ.

Bài 3:

Dựa vào khả năng bốc cháy khác nhau của photpho trắng và photpho đỏ, cho biết dạng thù hình nào của photpho hoạt động mạnh hơn?

Hướng dẫn:

Photpho trắng và photpho đỏ

P trắng hoạt động hóa học mạnh hơn P đỏ.

Bài 4:

Cho các chất sau: Ca₃P₂, P, P₂O₃, PCl₅, H₃PO₄.

Hãy xác định số oxi hóa của P.

Cho biết các số oxi hoá có thể có của photpho trong hợp chất. Từ đó dự đoán tính chất hoá học của photpho?

Hướng dẫn:

Số oxi hóa của P ở các chất Ca3P2, P, P2O3, PCl5, H3PO4 lần lượt là: (-3), (0), (+3), (+5), (+5)

Dự đoán tính chất của Phopho

Bài 5:

Hoàn thành sơ đồ phản ứng sau: Với D là hợp chất của Photpho

Hướng dẫn:

Các phương trình phản ứng như sau:

Ca₃(PO₄)₂ + 3SiO₂ + 5C → 3CaSiO₃ + 2P + 5CO

2P + 3Ca → Ca₃P₂

Ca₃P₂ + 6HCl → 3CaCl₂ + 2PH₃

2PH₃ + 4O₂ → P₂O₅ + 3H₂O

Vậy A là Phopho, B là Ca3P2, C là PH3, D là P2O5

Bài 6:

Nhận định nào đúng, nhận định nào sai trong các nhận định sau?

NHẬN ĐỊNH	ĐÚNG HOẶC SAI
1. P ở ô thứ 15, chu kì 3, nhóm VA	Đúng
2. Bảo quản P trắng bằng cách đậy kín trong lọ có không khí	Sai
3. P đỏ hoạt động mạnh hơn P trắng.	Sai
4. Trong hợp chất, P có số oxi hóa: -3, +3 và +5	Đúng
5. P chỉ thể hiện tính oxi hóa khi tác dụng với oxi	Sai
6. P đỏ phát quang màu lục nhạt trong bóng tối	Sai

3. Luyện tập Bài 10 Hóa học 11

Sau bài học cần nắm:

Vị trí trong bảng tuần hoàn, cấu hình electron nguyên tử của nguyên tố photpho.
Các dạng thù hình, tính chất vật lí (trạng thái, màu sắc, khối lượng riêng, tính tan, độc tính), ứng dụng, trạng thái tự nhiên và điều chế photpho trong công nghiệp.
Tính chất hoá học cơ bản của photpho là tính oxi hoá (tác dụng với kim loại Na, Ca...) và tính khử (tác dụng với O2, Cl2).

3.1. Trắc nghiệm

Bài kiểm tra Trắc nghiệm Hóa học 11 Bài 10 có phương pháp và lời giải chi tiết giúp các em luyện tập và hiểu bài.

Câu 1:
Điểm giống nhau giữa Photpho đỏ và photpho trắng là:
- A. Đều có cấu trúc mạng tinh thể và cấu trúc polime
- B. Tự bốc cháy trong không khí ở điều kiện thường
- C. Tác dụng với kim loại hoạt động tạo photphua
- D. Khó nóng chảy và khó bay hơi
Câu 2:
Ở điều kiện thường, khả năng hoạt động hóa học của P so với N là?
- A. Yếu hơn.
- B. Mạnh hơn.
- C. Bằng nhau.
- D. Không xác định.
Câu 3:
Điều khẳng định nào dưới đây là đúng?
- A. Photpho chỉ có tính oxi hóa.
- B. Photpho chỉ có tính khử.
- C. Photpho có tính oxi hóa mạnh, tính khử yếu.
- D. Photpho vừa có tính khử vừa có tính oxi hóa.