Hoá học 10 Bài 10: Ý nghĩa của bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học

Lý thuyết10 Trắc nghiệm29 BT SGK 162 FAQ

Nội dung bài học Ý nghĩa của bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học tìm hiểu về Mối quan hệ giữa vị trí (ô) nguyên tố, cấu tạo nguyên tử và tính chất của nguyên tố ở đơn chất và hợp chất. Các kiến thức cơ bản về bảng tuần hoàn và định luật tuần hoàn.

YOMEDIA

1. Tóm tắt lý thuyết

1.1. Quan hệ giữa vị trí và cấu tạo

1.2. Quan hệ giữa vị trí và tính chất của nguyên tố

1.3. So sánh tính chất hóa học của các nguyên tố

1.4. Tổng kết

2. Bài tập minh hoạ

3. Luyện tập Bài 10 Hóa học 10

3.1. Trắc nghiệm

3.2. Bài tập SGK và Nâng cao

4. Hỏi đáp về Bài 10 Chương 2 Hóa học 10

Tóm tắt lý thuyết

1.1. Quan hệ giữa vị trí và cấu tạo

Vị trí của một nguyên tố trong bảng tuần hoàn, có thể suy ra:
- Số đơn vị điện tích hạt nhân
- Số lớp electron
- Số electron ở lớp ngoài cùng
Cấu tạo nguyên tử:
- Số proton, số electron
- Số lớp electron
- Số electron lớp ngoài cùng

1.2. Quan hệ giữa vị trí và tính chất của nguyên tố

Vị trí của một nguyên tố trong bảng tuần hoàn có thể suy ra tính chất hóa học:

Tính kim loại và phi kim
Hóa trị cao nhất của nguyên tố đó với oxi, với hiđro (nếu có)
Oxit, hiđroxit có tính axit hay bazơ.

1.3. So sánh tính chất hóa học của một nguyên tố với các nguyên tố lân cận

Trong chu kì theo chiều tăng của Z:
- Tính phi kim tăng dần, tính kim loại yếu dần
- Oxit và hiđroxit của các nguyên tố có tính bazơ yếu dần đồng thời tính axit tăng dần.
Trong nhóm A theo chiều tăng dần của Z:
- Tính kim loại tăng dần, tính phi kim giảm dần.
- Oxit và hiđroxit của các nguyên tố có tính bazơ tăng dần, tính axit giảm dần.

1.4. Tổng kết

Sơ đồ tư duy về Bảng tuần hoàn

Hình 1: Sơ đồ tư duy về Bảng tuần hoàn

Bài tập minh họa

Bài 1:

Mức năng lượng cao nhất trong cấu hình electron của ion kim loại R³⁺ là 3d³. Vị trí của nguyên tố R trong bảng hệ thống tuần hoàn là:

Hướng dẫn:

Mức năng lượng cao nhất trong cấu hình electron của ion kim loại R³⁺ là 3d³.
⇒ cấu hình em phân lớp ngoài cùng là 3d³
⇒ Với R thì: 3d⁵4s¹ là các phân lớp ngoài cùng
⇒ Chu kỳ IV nhóm VIB

Bài 2:

Cho các nguyên tố: Al (Z = 13), Si (Z = 14), Mg (Z = 12). Dãy các nguyên tố được sắp xếp theo chiều giảm dần bán kính nguyên tử từ trái sang phải là:

Hướng dẫn:

Al: 1s²2s²2p⁶3s²3p¹ (nhóm IIIA, chu kỳ 3)
Si: 1s²2s²2p⁶3s²3p² (nhóm IVA, chu kỳ 3)
Mg: 1s²2s²2p⁶3s² (nhóm IIA, chu kỳ 3)
Cùng chu kỳ, đi từ trái sang phải, bán kính nguyên tử giảm dần: Mg, Al, Si.

Bài 3:

Hợp chất A được tạo thành từ ion M⁺ và ion X^2-. Tổng số 3 loại hạt trong A là 140. Tổng số các hạt mang điện trong ion M⁺ lớn hơn tổng số hạt mang điện trong ion X^2- là 19. Trong nguyên tử M, số hạt proton ít hơn số hạt nơtron 1 hạt; trong nguyên tử X, số hạt proton bằng số hạt nơtron. Số p trong M và X lần lượt là:

Hướng dẫn:

A là M₂X: 2.(2p_M + n_M) + (2p_X + n_X) = 140 (1)
Số hạt mang điện trong M⁺ = 2p_M – 1
Số hạt mang điện trong X^2-= 2p_X + 2
⇒ 2p_M – 1 = (2p_X + 2) + 19 ⇒ p_M – p_X = 11 (2)
Trong M: p_M + 1 = n_M (3)
Trong X: p_X = n_X (4)
Giải hệ (1, 2, 3, 4) ta được: p_M = 19 và p_X= 8

Bài 4:

Hai nguyên tố X, Y thuộc 2 nhóm A liên tiếp. Tổng số proton trong 2 hạt nhân X, Y bằng 23. Nếu X ở nhóm VA thì Y là nguyên tố nào, biết X, Y không phản ứng với nhau:

Hướng dẫn:

X và Y thuộc 2 nhóm A liên tiếp
Ta có: P_X + P_Y =23
Nếu X và Y cùng chu kỳ
⇒ P_Y – P_X = 1
⇒ P_X = 11 (Na): thuộc nhóm IA
P_Y = 12 (Mg) : thuộc nhóm IIA
Theo đề X thuộc nhóm VA (loại)
Vậy X và Y ở hai chu kỳ khác nhau
- Nếu X là N ⇒ P_X = 7
Vậy nguyên tố Y sẽ ở nhóm IVA hoặc VIA
- Nếu Y ở nhóm IVA ⇒ P_Y = 14
P_X + P_Y = 21 (loại)
⇒ Y ở nhóm VIA ⇒ P_Y=16 (nhận)
X là N; Y là S.

3. Luyện tập Bài 10 Hóa học 10

Sau bài học cần nắm:

Mối quan hệ giữa vị trí (ô) nguyên tố, cấu tạo nguyên tử và tính chất của nguyên tố ở đơn chất và hợp chất.
Các kiến thức cơ bản về bảng tuần hoàn và định luật tuần hoàn.