Tính cách Nga, con người Nga qua nhân vật Xô-cô-lốp

A. Sơ đồ tóm tắt gợi ý

B. Dàn bài chi tiết

1. Mở bài

• Trong đời có những người gặp số phận may mắn. Lại có những người gặp số phận nghiệt ngã. Nhân vật Xô-cô-lốp trong tác phẩm Số phận con người của M. Sô-lô-khốp là con người đã gặp một số phận vô cùng nghiệt ngã.
• Song qua số phận vô cùng nghiệt ngã đó của nhân vật, tác giả muốn làm nổi bật phẩm chất của con người Nga trong thời đại Xô viết. Cuối tác phẩm, tác giả viết: “Hai con người côi cút, hai hạt cát... Tổ quốc kêu gọi”. Ta thử tìm hiểu xem đó là những phẩm chất gì?

2. Thân bài

• Cuộc đời Xô-cô-lốp chia làm ba giai đoạn
  • Trước chiến tranh
    • Sinh trong một gia đình mà bố, mẹ, em gái đều chết đói năm 1922, Xô-cô-lốp trôi dạt, làm thuê nên sống sót.
    • Anh lấy vợ. Vợ anh cũng là một cô gái lớn lên trong trại mồ côi.
    • Hai vợ chồng lao động cật lực mười năm, xây dựng được một cơ nghiệp nho nhỏ, vợ chồng, con cái sống khá êm ấm.
  • Trong chiến tranh
    • Chiến tranh nổ ra, anh phải ra mặt trận. Suýt chết trong chiến đấu, anh bị bắt làm tù binh, bị hành hạ, ngược đãi vô cùng tàn tộ trong trại tù.
    • Xô-cô-lốp dũng cảm trốn thoát khỏi thân phận tù binh. Song cả gia đình (vợ, con) đều bị bọn địch giết hại, trừ người con lớn là một sĩ quan Hồng quân. Gần ngày chiến thắng, anh lại được tin con anh hi sinh: “Tôi đã chôn trên đất người, đất Đức, niềm vui sướng và niềm hi vọng của tôi!”.
  • Sau chiến tranh
    • Đất nước chiến thắng và hòa bình. Người đàn ông sống côi cút một mình với nghề lái xe tải.
    • Anh nhận một đứa trẻ lang thang làm con nuôi.
• Tính cách Xô-cô-lốp
  • Đức tính kiên cường
    • Đứng vững, không gục ngã trước những thử thách và tai họa vô cùng tàn khốc của kẻ thù, của chiến tranh.
    • Các thử thách và tai họa về vật chất: sự đày đọa ghề gớm trong các trại tù binh, lao động khổ sai, sự đe dọa của cái chết. Căng thẳng nhất là cuộc gặp gỡ giữa Xô-cô-lốp và tên trại trưởng Muy-le.
    • Các thử thách và tai họa về tinh thần: vợ con bị bọn giặc thảm sát. Niềm an ủi và niềm hi vọng duy nhất và cuối cùng là đứa con lớn đầy sức sống và triển vọng, lại hi sinh trước ngày chiến thắng.
    • Trong các thử thách và tai họa đó, những cái về tinh thần còn nặng nề và ghê gớm hơn những cái về thểchất. Toàn là những thử thách và tai họa vượt sức chịu đựng của một con người. Thế nhưng, con người đó vẫn không bị gục ngã, dù mang cả một ngọn núi đau thương trên vai.
  • Tấm lòng nhân hậu
    • Một con người chịu số phận bi thảm đến thế ấy, tưởng rằng nếu sống được cũng trở thành một kẻ tàn nhẫn hay hững hờ với mọi sự trên đời. Thế nhưng, cảm động thay, tấm lòng nhân ái, nhân hậu, tức là tình thương yêu con người vẫn còn nguyên vẹn trong trái tim. Thậm chí càng nhiều đau khổ, con người đó càng giàu, càng sâu tình thương yêu,
    • Bên cạnh đức tính kiên cường, tấm lòng nhân hậu của Xô-cô-lốp thể hiện ở việc nhận chú bé mồ côi Va-ni-a làm con nuôi, là nét tính cách đẹp đẽ nhất của con người này.
• Tính cách Xô-cô-lốp - tính cách nhân đạo của người lao động Nga
  • Tác phẩm là bài ca khóc thương sự hi sinh và ngợi ca lòng dũng cảm của nhân dân Liên Xô trong cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại 1941 - 1945 chống phát xít Đức xâm lược.

3. Kết bài

• Tính cách và phẩm chất của nhân vật Xô-cô-lốp cũng như tác phẩm Số phận con người của tác giả M. Sô-lô-khốp là của nước Nga song có ý nghĩa toàn nhân loại.
• Tính cách ấy cũng gần gũi với người Việt Nam vì Việt Nam cũng có nhiều người gặp số phận tương tự và có những phẩm chất tương tự.

C. Bài văn mẫu

Đề bài: Từ nhân vật An-đrây Xô-cô-lốp trong đoạn trích Số phận con người (M. Sô-lô-khốp), hãy trình bày cảm nhận của anh (chị) về tính cách Nga.

Gợi ý làm bài:

Tính cách Nga là một phạm trù thẩm mỹ chỉ những phẩm chất đạo đức, lối sống có tính chung, phổ biến của đông đảo nhân dân Nga. Tính cách Nga biểu hiện phong phú trong cuộc sống, nhưng có thể thấy được nó tập trung ở những phẩm chất: Lòng yêu quê hương đất nước, yêu lao động , lòng yêu thương con người, lòng dũng cảm, kiên cường, thủy chung, lòng nhân ái, biết tự trọng,… và đặc biệt là khi nói đến tính cách Nga chúng ta không thể không nói đến sức mạnh tinh thần to lớn, sáng ngời của con người Nga, nhân dân Nga, đất nước Nga.

Có rất nhiều tác phẩm vĩ đại của văn học Nga đã làm sáng bừng lên tính cách Nga quý giá, đáng trân trọng ấy. Và truyện ngắn Số phận con người của Sô-lô-khốp là một trong số đó. Khi tìm hiểu truyện ngắn này, chúng ta sẽ thấy được một cách rõ ràng tính cách Nga, mà không chỉ vậy mà có thể nói rằng chúng ta đang đi khám phá tìm hiểu nó. Và An-đrây Xô-cô-lốp là hình tượng nhân vật mà Sô-lô-khốp xây dựng để làm nổi bật lên tính cách Nga.

-----Để tham khảo nội dung đầy đủ của tài liệu, các em vui lòng tải về máy hoặc xem trực tuyến-----

Từ đây ta khám phá ra rằng tính cách Nga được thể hiện qua Xô-cô-lốp sau khi chiến tranh kết thúc, vẫn là sự nối tiếp của truyền thống và được nâng lên một tầm cao mới. Nỗi đau do chiến tranh gây ra khó có thể lành lại được, cho đến hiện tại thì Xô-cô-lốp cũng chiêm bao thấy những người thân quá cố, thấy cảnh tượng đau đớn không thể đến bên người thân, và điều kì lạ là “ban ngày bao giờ tôi cũng trấn tĩnh được, không hở một tiếng thở dài, một lời than vãn, nhưng ban đêm thức giấc thì gối ướt đẫm nước mắt”. Họ - những người lính kiên cường không chỉ khóc trong chiêm bao mà còn khóc trong thực tại, cái chính là “đừng để em thấy những giọt nước mắt đàn ông hiếm hoi nóng bỏng lăn trên má anh”. Sô-lô-khốp đã không ngại nói đến những tổn thương to lớn về tinh thần do chiến tranh gây ra đối với con người Nga, nhưng chính trong nỗi đau ấy ta càng thấy được sức mạnh, bản lĩnh vững vàng của những con người Nga kiên cường ấy. Xô-cô-lốp và Va-ni- a là hai trong nhiều mảnh ghép số phận phải chịu mất mát đau thương, và họ đã đến được với nhau để sưởi ấm trái tim cô đơn, tăng thêm niềm vui sống. Con người Nga đã phải chịu nhiều đớn đau trong chiến tranh nhưng chính tính cách Nga kiên cường, dũng cảm, tràn đầy lòng nhân ái và tình yêu thương, sức mạnh tinh thần mãnh liệt đã giúp họ vượt qua khó khăn, đau đớn trong cuộc sống để hướng tới tương lai.

Khám phá, tin tưởng vào những tính cách Nga tiêu biểu như Xô-cô-lốp và Va-ni-a, nhân vật “tôi” hay chính Sô-lô-khốp nghĩ về số phận của hai cha con: “Hai con người côi cút, hai hạt cát đã bị sức mạnh phũ phàng của bão tố chiến tranh thổi tới những miền xa lạ… Cái gì đang chờ đón họ ở phía trước? Thiết nghĩ rằng con người Nga đó, con người có ý chí kiên cường, sẽ đứng vững được và sống bên cạnh bố, chú bé kia một khi lớn lên sẽ có thể đương đầu với mọi thử thách, sẽ vuợt qua mọi chướng ngại trên đường nếu như Tổ quốc kêu gọi”. Và người cha ấy sẽ là một tấm gương, là chỗ dựa vững chắc nâng bước cậu bé trong tương lai.

Như vậy để lột tả tính cách Nga trong con người Xô-cô-lốp, nhà văn đã xây dựng hình tượng nhân vật rất thành công, nhân vật đã được đặt trong những tình huống phức tạp đa dạng để có thể bộc lộ một cách rõ nét, sâu sắc tính cách Nga ấy. Dũng cảm gan dạ trong chiến đấu, kiên quyết không khoan nhượng với kẻ thù đồng thời lại giàu tình thương yêu, khả năng nghĩ đến người khác, nâng niu trân trọng, xót thương bảo vệ những giọt nước mắt trẻ thơ,… đó là những hai phẩm chất tưởng như đối lập nhưng lại hoàn toàn thống nhất trong tính cách Nga. Tất cả làm nên sức mạnh tinh thần to lớn giúp con người Nga đi đến chiến thắng trong chiến tranh, cũng như giúp họ tiếp tục hướng tới tương lai đầy hi vọng phía trước. Mỗi chúng ta rất khâm phục những phẩm chất tốt đẹp của con người Nga và chính tính cách Nga cũng làm cho mỗi người trên đất nước Nga tự hào. Nhà văn A. Tolstoy trong tác phẩm Tính cách Nga đã viết: “đấy, cái tính cách Nga là như thế! Một con người chừng như là bình thường, nhưng khi gặp thử thách gay go, dù lớn hay nhỏ, ở con người ấy cũng sẽ trỗi dậy một sức mạnh vĩ đại-vẻ đẹp một con người”.

Truyện ngắn Số phận con người của nhà văn Nga lỗi lạc Sô-lô-khốp đã thể hiện cách nhìn cuộc sống và chiến tranh một cách toàn diện, chân thực. Với dung lượng tư tưởng lớn của truyện khiến có người liệt nó vào loại tiểu anh hùng ca. Tác phẩm có những thủ pháp nghệ thuật nổi bật và đặc sắc như nghệ thuật xây dựng tình huống “truyện lồng truyện”, về người kể chuyện: nhân vật “tôi” (tác giả) thuật lại câu chuyên anh được nghe từ Xô-cô-lốp (người kể chuyện), nghệ thuật khắc họa nhận vật An-đrây Xô-cô-lốp đã làm lột tả được tính cách Nga đáng khâm phục và trân trọng. Thông qua số phận cá nhân của Xô-cô-lốp, một giai đoạn lịch sử hào hùng và đau thương đã được tái hiện rất nghệ thuật. Khẳng định sức mạnh con người Nga, tính cách Nga kiên cường dũng cảm giàu tình yêu thương con người, giàu lòng nhân hậu nhà văn đã “không quên nhắc nhở, kêu gọi sự quan tâm, trách nhiệm của xã hội đối với số phận mỗi cá nhân”. Đó chính là thái độ, quan điểm cũng như sự nhân văn mà Sô-lô-khốp muốn gửi gắm tới mỗi chúng ta qua truyện ngắn này. Và sự thật táo bạo bao trùm toàn bộ tác phẩm cùng những ý nghĩa của nó đến nay vẫn còn nguyên giá trị.

Trên đây là bài văn mẫu Tính cách Nga, con người Nga qua nhân vật Xô-cô-lốp. Ngoài ra, các em có thể tham khảo thêm: 

• Cảm nhận về tác phẩm Số phận con người của Sô-lô-khốp

----Mod Ngữ văn biên soạn và tổng hợp-----