Phân tích bài thơ Đàn ghi ta của Lorca của nhà thơ Thanh Thảo

A. Sơ đồ tóm tắt gợi ý

B. Dàn bài chi tiết

1. Mở bài

• Dẫn dắt vấn đề
  • Nhà thơ Thanh Thảo đã dành một tình cảm, sự trân trọng với người nghệ sĩ tài hoa Fê-đê-ri-cô Gar-xi-a Lor-ca (1898-1936)
• Giới thiệu khái quát về bài thơ Cây đàn ghi ta của Lorca
  • Bài thơ được in trong tập Khối vuông ru bích
  • Bài thơ đã thể hiện nỗi tiếc thương của nhà thơ đối với người nghệ sĩ tài hoa Lorca
  • Bài thơ thể hiện đầy đủ phong cách nghệ thuật của Thanh Thảo

2. Thân bài

• Trích dẫn lời bài thơ Đàn ghi ta của Lorca
• Giải thích nhan đề
  • Nhan đề gợi mở một bầu trời nghệ thuật.
  • Cây đàn ghi ta là người bạn đồng hành của Lorca.
• Khái quát về bài thơ
  • Bài thơ nói về vẻ đẹp của nghệ thuật, vẻ đẹp của người nghệ thuật đơn độc, vẻ đẹp của tiếng đàn thanh sắc, vẻ đẹp của cái chết cho tự do.
  • Bài thơ cũng nói lên nỗi lòng của Thanh Thảo: sự tiếc thương cho sự ra đi khi con quá trẻ của một người nghệ sĩ thiên tài.
• Câu đề từ: “Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn”
  • Đây chính là tâm niệm của Lorca trước khi phải rời khỏi thế giới này.
  • Như một lời báo hiệu về một điều chẳng lành sẽ đến với ông
  • Tâm niệm này của Lorca mang nhiều ý nghĩa:
    • Phải chăng Lorca muốn chôn vùi tài năng của ông để không ai còn được biết đến.
    • Hay chỉ đơn thuần, ông muốn dù sống hay chết cũng luôn được bên cạnh tiếng đàn ghi ta và quê hương, xứ sở của mình.
• Phân tích khổ thơ đầu
  • Vẽ nên hình tượng Lorca đẹp đẽ với khoảng trời nghệ thuật, nhưng bên cạnh đó cũng chính là bầu trời chính trị u ám dưới chế độ độc tài phát xít, cái đẹp bị vùi dập đến cô đơn.
  • Tiếng đàn đã trở thành hình khối: hình bọt nước.
  • Hình ảnh “áo choàng đỏ gắt”: nền văn hóa đấu bò tót của Tây Ban Nha, nhưng màu đỏ ấy lại là màu “đỏ gắt” gợi lên những tháng ngày căng thẳng, sục sôi, bất mãn và đau khổ mà người dân Tây Ban Nha đang phải gánh chịu do chế độ độc tài Phát xít gây ra.
• Phân tích hai khổ thơ tiếp theo: nói về cái chết của Lorca
  • Nói lên nỗi lòng của tác giả: xót thương cho một người nghệ sĩ phải hi sinh vì ngòi bút.
  • Thủ pháp nghệ thuật chủ đạo trong đoạn thơ này: điệp từ, điệp ngữ, nhân hóa, ẩn dụ, tượng trưng đa nghĩa và đối lập ⇒ nhằm thể hiện bi kịch của Lorca.
  • Hình ảnh “áo choàng bê bết đỏ”: nói lên cái chết đầy oan ức của Lorca, tố cáo chế độ độc tài phát xít Phrăng-cô tước đi mạng sống của một người nghệ sĩ tài hoa.
  • Tiếng ghi ta đã được nhân hóa thành con người, số phận, tiếng ghi ta ấy chính là linh hồn của Lorca ⇒ một hình ảnh gây ám ảnh, day dứt

⇒ Đoạn thơ làm nổi bật sự đối lập giữa khát vọng tự do của người nghệ sĩ với sự tàn bạo của bọn phát xít, giữa tiếng hát yêu đời với hiện thực phũ phàng đẫm máu.

• Phân tích những khổ thơ còn lại
  • Lorca ra đi nhưng kho tàng nghệ thuật của của ông vẫn còn sống mãi. Đó là một niềm tin về sự bất diệt của nghệ thuật, của cái đẹp, sự khát khao tự do, công bằng, công lý.
  • Những khổ thơ cuối thể hiện sự tiếc thương vô hạn của nhà thơ Thanh Thảo đối với Lorca.
  • “Không ai chôn cất tiếng đàn”: thể hiện hai ý nghĩa
    • Không ai muốn chôn vùi đi một nghệ thuật đỉnh cao.
    • Không thể chôn vùi nổi cái đẹp đã đạt đế độ hoàn hảo.
  • Hình ảnh “giọt nước mắt vầng trăng/ long lanh nơi đáy giếng” là một hình ảnh ẩn dụ: sau kho Lorca chết ông đã bị bọn phát xít ném xác xuống giếng.
  • Hình ảnh “đường chỉ tay đã đứt”: ẩn dụ cho số phận ngắn ngủi của Lorca.
  • Hình ảnh “Lorca bơi sang ngang/trên chiếc ghi ta màu bạc”: tạo nên cảm giác Lorca khi về với thế giới bên kia cũng được nâng đỡ bằng nghệ thuật và tiếng đàn ghi ta.
• Đặc sắc nghệ thuật của bài thơ
  • Nguồn cảm hứng: tiếng đàn ghi ta
  • Những hình ảnh ẩn dụ tượng trưng độc đáo gây ấn tượng mạnh đối với bạn đọc.
  • Thể thơ tự do kết hợp với việc không dùng dấu chấm câu giúp dễ bộc lộ cảm xúc, làm mạch thơ không dứt, tình cảm được trải dài trong cả bài thơ.

3. Kết bài

• Bài thơ Đàn ghi ta của Lorca được tác giả Thanh Thảo viết bằng cả sự rung động mãnh liệt của cảm xúc, sự trân trọng tài năng.
• Bài thơ này góp phần thể hiện tài năng sử dụng tiếng Việt rất tinh tế của Thanh Thảo.
• Bài thơ đã để lại những ấn tượng khó phai trong lòng người đọc.

C. Bài văn mẫu

Đề bài: Phân tích bài thơ Đàn ghi ta của Lorca của Thanh Thảo

Gợi ý làm bài

Khi tâm hồn nghệ sĩ đồng cảm với một tâm hồn nghệ sĩ thì khoảng cách và văn hóa sẽ không còn là rào cản. Nhà thơ Thanh Thảo đã dành một tình cảm, sự trân trọng như thế với người nghệ sĩ tài hoa Fê-đê-ri-cô Gar-xi-a Lor-ca (1898 – 1936), một nghệ sĩ tài hoa của đất nước Tây Ban Nha. Bài thơ Đàn ghi ta của Lor-ca in trong tập Khối vuông ru bích (1985) đã thể hiện rõ điều đó. Bài thơ như gẩy lên tiếng đàn thánh thót tiễn đưa người nghệ sĩ đa tài nhưng không thoát khỏi sự éo le của số phận, cũng như thể hiện một cây bút xuất sắc trong nền thơ ca hiện đại Việt Nam – tác giả đầy nhiệt huyết, phản ánh tiếng nói của người tri thức đầy suy tư, trăn trở trước các vấn đề nóng bỏng của xã hội và thời đại. Nhà thơ muốn cuộc sống phải được cảm nhận và thể hiện ở chiều sâu bản chất của nó nên ông không chấp nhận lối biểu đạt ồn ào, dễ dãi. Bài thơ Đàn ghi ta của Lor-ca đã thể hiện được đầy đủ phong cách nghệ thuật Thanh Thảo, cũng đã để lại những ấn tượng sâu đậm trong lòng bạn đọc.

Những tiếng đàn bọt nước

Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt

Li la li la li la

đi lang thang về miền đơn độc

với vầng trăng chếnh choáng

trên yên ngựa mỏi mòn

 

Tây Ban Nha

hát nghêu ngao

bỗng kinh hoàng

áo choàng bê bết đỏ

Lorca bị điệu về bãi bắn

chàng đi như người mộng du

 

tiếng ghi ta nâu

bầu trời cô gái ấy

tiếng ghi ta lá xanh biết mấy

tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan

tiếng ghi ta ròng ròng

máu chảy

 

không ai chôn cất tiếng đàn

tiếng đàn như cỏ mọc hoang

giọt nước mắt vầng trăng

long lanh trong đáy giếng

 

đường chỉ tay đã đứt

dòng sông rộng vô cùng

Lorca bơi sang ngang

trên chiếc ghi ta màu bạc

 

chàng ném lá bùa cô gái Digan

vào xoáy nước

chàng ném trái tim mình

vào lặng yên bất chợt

 

li la li la li la…

Đàn ghi ta của Lor-ca ngay nhan đề thôi cũng đã gợi mở cho ta thấy được một bầu trời nghệ thuật mở ra. Đàn ghi ta, cây đàn gắn với sự nghiệp của Lorca, gắn với những tác phẩm nổi tiếng của ông, hay đàn ghi ta chính là người bạn đồng hành đi cùng người nghệ sĩ du ca, đi khắp đất nước Tây Ban Nha mang lại những tác phẩm du dương làm phong phú thêm cuộc sống muôn màu. Bài thơ chính là nói đến vẻ đẹp của nghệ thuật, vẻ đẹp của người nghệ sĩ đơn độc, vẻ đẹp của tiếng đàn thanh sắc, vẻ đẹp của cái chết cho tự do. Hình ảnh đất nước Tây Ban Nha một thời chống  chế độ độc tài Phát xít Phrăng – cô cũng hiện lên rõ nét như thế. Người nghệ sĩ tài hoa ra đi nhưng những gì Lorca để lại hoàn toàn là bất diệt. Bài thơ cũng như nói lên nỗi lòng của nhà thơ Thanh Thảo, tiếc thương một nhân tài, nuối tiếc một tài năng thiên bẩm mà phải ra ở tuổi 38, từng câu thơ đều nói lên nỗi luyến thương như vậy.

Câu thơ đề từ cũng  lại một lần nữa đánh sâu vào tâm trí bạn đọc, hằn sâu đến nỗi ám ảnh, mang một ý nghĩa sâu xa:

Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn

Đây chính là lời của Lorca trước khi phải rời đến thế giới bên kia. Nó như một lời báo hiệu có điều chẳng lành, đúng là như vậy, ông đã chết khi còn quá trẻ, khi tài năng đang nở rộ. Tâm nguyện này mang nhiều ý nghĩa, phải chăng Lorca muốn chôn vùi tài năng, chôn vùi những gì ông để lại xuống dưới nấm mồ kia để không ai còn biết đến, phải chăng ông đã nhận ra một điều nếu những thứ ấy còn tồn tại thì thế hệ tiếp sau sẽ khó có thể vượt qua tài năng của ông, sẽ là bước tường cản trở sự phát triển của thi ca nhân loại. Hay chỉ đơn thuần là suy nghĩ được sống với nghệ thuật và khi chết đi cũng luôn được mang theo bên mình, thể hiện tình yêu bất diệt với tiếng đàn và chính quê hương, xử sở.

-----Để tham khảo nội dung đầy đủ của tài liệu, các em vui lòng tải về máy hoặc xem trực tuyến-----

chàng ném lá bùa cô gái Digan

vào xoáy nước

chàng ném trái tim mình

vào lặng yên bất chợt.

Hình ảnh ấy phải chăng là sự giải thoát, Lorca đã đi về với giới bên kia, để cho xoáy nước cuốn đi những oan ức, những khát khao, không còn vướng bận đến cõi trần. Trái tim ấy đã ngừng đập, một lặng yên bất chợt đến bàng hoàng, hụt hẫng. Âm điệu như lắng xuống, đầy xót xa, nhà thơ Thanh Thảo đã thể hiện sâu sắc tình cảm của mình đối với Lorca trong những câu thơ cuối bài này.

Người nghệ sĩ đã chết những tiếng đàn vẫn còn đó “Lilalilalila…” một khúc ngân của bản nhạc khó dứt, một đóa hoa Tử linh hương mà Thanh Thảo muốn đặt lên mộ viếng người thi sĩ như một sự đồng cảm dâng trào. Có thể thấy nghệ thuật không phân biệt biên giới, người nghệ sĩ phương Đông tiếc thương một nhân tài phương Tây bằng tất cả sự chân thành, và sự trân trọng cái đẹp.

Lilalilalila….

Đặc sắc nghệ thuật của bài thơ lấy nguồn cảm hứng từ tiếng đàn. Tác giả đã rất khéo léo dùng những hình ảnh ẩn dụ tượng trưng độc đáo gây ấn tượng mạnh đối với bạn đọc. Thể thơ tự do, khá thoải mái để bộc lộ cảm xúc. Hơn thế nữa điểm đặc biệt của bài thơ chính là không hề có dấu chấm câu khi kết thúc câu, hay đoạn. Đó cũng chính là dụng ý của tác giả, làm cho mạch thơ không dứt, làm cho tình cảm được trải dài trong cả bài thơ. Thực sự phong cách thơ Thanh Thảo rất độc đáo, không trộn lẫn, đặc trưng cho người tri thức luôn mê mải đi tìm vẻ đẹp hoàn hảo, thanh cao.

Qua bài thơ Đàn ghi ta của Lor-ca, ta thấy nhà thơ Thanh Thảo đã viết về Lorca bằng những rung động mãnh liệt của cảm xúc, bằng tấm lòng “liên tài” rất đáng trân trọng. Những sáng tạo nghệ thuật trong bài thơ chứng tỏ tâm huyết và khát vọng đổi mới thơ ca của tác giả, góp phần làm cho khả năng thể hiện của ngôn ngữ tiếng Việt thêm tinh tế, phong phú và đa dạng. Bài thơ đã để lại những ấn tượng khó phải đối với những ai đã từng đọc, có thể thấy rằng nghệ thuật sẽ mãi mãi sống cùng nhân loại.

 

Trên đây là bài văn mẫu Phân tích bài thơ Đàn ghi ta của Lorca của nhà thơ Thanh Thảo. Ngoài ra, các em có thể tham khảo thêm:

• Phân tích 6 câu thơ đầu bài thơ Đàn ghi ta của Lorca

 

-----Mod Ngữ văn biên soạn và tổng hợp-----