Phân tích bài thơ Bác ơi của nhà thơ Tố Hữu

A. Sơ đồ tóm tắt gợi ý

B. Dàn bài chi tiết

1. Mở bài

• Giới thiệu đôi nét về nhà thơ Tố Hữu
  • Tố Hữu là nhà thơ có sáng tác nhiều nhất, hay nhất, cảm động nhất về Bác.
  • Tố Hữu đã nói hộ cho bao tấm lòng người con Việt Nam đối với vị lãnh tụ vĩ đại Hồ Chí Minh.
• Giới thiệu khái quát về bài thơ Bác ơi
  • Hoàn cảnh ra đời của bài thơ Bác ơi: Ngày 2-9-1969, Chủ tịch Hồ Chí Minh từ trần, giữa lúc cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước đang gay go ác liệt.
  • Bài thơ Bác ơi! ra đời ít ngày sau đó, như một tiếng khóc tiễn biệt vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc Việt Nam.

2. Thân bài

• Phân tích bốn khổ đầu: Nỗi đau xót lớn lao trước sự kiện Bác qua đời
  • Lòng người:
    • Xót xa, đau đớn: chạy về, lần theo lối sỏi quen thuộc, bơ vơ đứng nhìn lên thang gác.
    • Bàng hoàng không tin vào sự thật: “Bác đã đi rồi sao Bác ơi”
  • Cảnh vật:
    • Hoang vắng, lạnh lẽo, ngơ ngác (phòng im lặng, chuông không reo, rèm không cuốn, đèn không sáng...).
    • Thừa thải, cô đơn, không còn bóng dáng Người.

⇒ Không gian thiên nhiên và con người như có sự đồng điệu “ Đời tuôn nước mắt/ trời tuôn mưa” ⇒ Cùng khóc thương trước sự ra đi của Bác.

⇒ Nỗi đau xót lớn lao bao trùm cả thiên nhiên đất trời và lòng người.

• Phân tích sáu khổ tiếp: Hình tượng Bác Hồ
  • Giàu tình yêu thương đối với mọi người.
  • Giàu đức hy sinh.
  • Lẽ sống giản dị, tự nhiên, khiêm tốn.

⇒ Hình tượng Bác Hồ cao cả, vĩ đại mà giản dị, gần gũi.

• Phân tích ba khổ cuối: Cảm nghĩ của mọi người khi Bác ra đi
  • Bác ra đi để lại sự thương nhớ vô bờ.
  • Lý tưởng, con đường cách mạng của Bác sẽ còn mãi soi đường cho con cháu.
  • Yêu Bác ⇒ quyết tâm vươn lên hoàn thành sự nghiệp Cách mạng.

⇒ Lời tâm nguyện của cả dân tộc Việt Nam.

3. Kết bài

• Bài thơ là tình cảm ngợi ca Bác, đau xót, tiếc thương khi Bác qua đời. Đó cũng là tấm lòng kính yêu Bác Hồ của Tố Hữu, cũng là của cả dân tộc Việt Nam.
• Bài thơ tiêu biểu cho giọng thơ tâm tình, ngọt ngào, tha thiết của thơ Tố Hữu.

C. Bài văn mẫu

Đề bài: Phân tích bài thơ Bác ơi của hà thơ Tố Hữu

Gợi ý làm bài

Chiều ngày 2/9/1969, tin Bác Hồ mất đến với Tố Hữu khi ông đang điều trị ở bệnh viện. Ông vội trở về, tìm đến ngôi nhà sàn thân quen. Trời mưa tầm tã, xung quanh vắng lặng, lòng trĩu buồn, đêm hôm ấy ông ngồi viết bài thơ này. Xuân Diệu cho đây là bài “điếu văn bi hùng”. Bài thơ thể hiện nỗi đau thương tột độ và sự cảm nhận bao quát về cuộc đời, phẩm chất và đức độ của lãnh tụ.

Hai câu thơ đầu, nhà thơ nhắc đến không khí đau buồn bao trùm đất nước, tạo ra chất bi hùng của sự kiện Bác mất. Cả nước khóc thương Người:

Suốt mấy hôm rày đau tiễn đưa

Đời tuôn nước mắt trời tuôn mưa…

Hình ảnh người con vắng Bác lúc đầu mang tâm trạng trống vắng bơ vơ, dáng dấp, bước chân thẫn thờ trông thật tội nghiệp:

Con lại lần theo lối sỏi quen

Đến bên thang gác đứng nhìn lên

Không gian nơi Bác ở cũng nhuốm màu tang thương li biệt:

Chuông ôi, chuông nhỏ còn reo nữa?

Phòng lặng, rèm buông, tắt ánh đèn!

Hoa lá cỏ cây vắng hơi Người cũng ngơ ngơ ngác ngác:

Trái bưởi kia vàng ngọt với ai

Thơm cho ai nữa, hỡi hoa nhài!

Tác giả sử dụng bút pháp quen thuộc với thơ ca truyền thống, gởi tâm trạng vào cảnh vật, từ ngoại cảnh mà thấy bức tranh tâm trạng, tâm hồn – sự trống vắng hụt hẫng, nỗi thương lớn lao khi mất Bác. Ngôn ngữ đối thoại nội tâm làm cho chân dung nhân vật trữ tình hiện lên chân thực, tự nhiên. Dòng thơ tuôn chảy một cảm xúc dạt dào.

Cảm xúc đau buồn tạm nguôi ngoai, nhà thơ nhắc đến chân dung lãnh tụ.

Những tâm sự vui buồn của Người khi còn sống:

Bác chẳng buồn đâu, Bác chỉ đau

Nỗi đau dân nước, nỗi năm châu.

…Bác vui như ánh buổi bình minh

Vui nỗi mầm non trái chín cành (…)

Từ đó mà ý thơ chiêm nghiệm tổng quát:

Bác ơi, tim Bác mênh mông thế

Ôm cả non sông trọn kiếp người.

…Nâng niu tất cả chỉ quên mình.

-----Để tham khảo nội dung đầy đủ của tài liệu, các em vui lòng tải về máy hoặc xem trực tuyến-----

Nguyện theo con đường, lí tưởng mà Bác đã chọn, tiếp tục cuộc hành trình nên nhà thơ thấy vững vàng, cứng rắn hơn khi nghĩ rằng Bác luôn bên cạnh:

Xin nguyện cùng Người vươn tới mãi

Vững như muôn ngọn dải Trường Sơn.

Âm hưởng đoạn thơ cuối điềm tĩnh, sâu lắng. Tình thương dạt dào đã lắng lại nên trí tuệ lắng kết một chân lí. Yêu Bác, lòng ta trong sáng hơn. Trước kia, trong bài thơ Sáng tháng Năm, Tố Hữu cũng đã thấy: Ta bên Người, Người tỏa sáng trong ta/ Ta bỗng lớn ở bên Người một chút. Đây là vẻ đẹp, sức cuốn hút kì diệu của lãnh tụ và ánh sáng tinh hoa của một nhân cách lớn có sức mạnh chinh phục, có tác dụng thanh lọc tâm hồn, nâng cao sức mạnh cho người đối diện. Sau này nhà thơ Việt Phương cũng viết:

Nguồn ánh sáng đến muôn đời chẳng tắt,

Vượt cao hơn sự chết, vẫn soi đường.

                                                            (Muôn vàn tình thân yêu bao trùm lên khắp quê hương)

Cuối bài thơ là niềm tin vào sự trường tồn của lãnh tụ trong sự nghiệp cách mạng, trong sự trường tồn của dân tộc. Bài thơ là tiếng khóc cao cả làm bất tử một con người cao cả.

 

Trên đây là bài văn mẫu Phân tích bài thơ Bác ơi của nhà thơ Tố Hữu. Ngoài ra, các em có thể tham khảo thêm:

• Phân tích 4 khổ thơ đầu để thấy được nghệ thuật diễn tả nỗi đau xót lớn lao trước sự kiện Bác Hồ qua đời.

 

-----Mod Ngữ văn biên soạn và tổng hợp-----