Trình bày hoàn cảnh Liên Xô bước vào khôi phục kinh tế, xây dựng CNXH sau Chiến tranh thế giới thứ hai?

a. Hoàn cảnh

• Cuộc chiến tranh chống phát xít đã gây ra nhiều tổn thất nặng nề cho đất nước Liên Xô: Gần 27 triệu người chết, 1710 thành phố, hơn 7 vạn làng mạc, 32 nghìn nhà máy, xí nghiệp bị tàn phá nặng nề. Đời sống nhân dân gặp nhiều khó khăn.
• Sau chiến tranh, Mỹ và phương Tây tiến hành bao vây kinh tế, cô lập chính trị, phát động chiến tranh lạnh, chuẩn bị cuộc chiến tranh tổng lực nhằm tiêu diệt Liên Xô và các nước XHCN. Trong bối cảnh ấy Liên Xô buộc phải củng cố quốc phòng, chi những khoản tiền không nhỏ cho ngân sách quân sự, làm ảnh hưởng không nhỏ đến việc khôi phục kinh tế, nâng cao đời sống nhân dân.
• Sau chiến tranh, các nước Đông Âu xây dựng CNXH, Liên Xô đã viện trợ kĩ thuật, kinh tế, tài chính cho các nước này. Phong trào giải phóng dân tộc diễn ra rất sôi nổi ở các nước Á, Phi, Mỹ Latinh, đồng thời các nước này đã nhận được sự giúp đỡ về vật chất, tinh thần to lớn của Liên Xô. Điều này cũng ảnh hưởng đến tốc độ xây dựng CNXH ở Liên Xô. 

b. Thành tựu chủ yếu

* Giai đoạn khôi phục kinh tế ( 1945 - 1950)

• Liên Xô đã hoàn thành thắng lợi kế hoạch 5 năm (1945-1950) trước thời hạn 9 tháng.
  • Nền công nghiệp đã được phục hồi. Năm 1947 đạt mức trước chiến tranh.
  • Đến năm 1950, tổng sản lượng công nghiệp tăng 73% so với trước chiến tranh. Hơn 6200 xí nghiệp được phục hồi hoặc mới xây dựng đi vào hoạt động.
  • Một số ngành nông nghiệp cũng vượt mức trước chiến tranh, thu nhập quốc dân tăng 66% so với năm 1940.
  • Năm 1949, Liên Xô chế tạo thành công bom nguyên tử, phá vỡ thế độc quyền vũ khí nguyên tử của Mỹ.

* Giai đoạn xây dựng cơ sở vật chất - kĩ thuật của CNXH( từ 1950 → nửa đầu những năm 70)

• Liên Xô thực hiện nhiều kế hoạch dài hạn nhằm xây dựng cơ sở vật chất - kĩ thuật của CNXH và đã thu được nhiều thành tựu 
  • Đến nửa đầu những năm 70, Liên Xô trở thành cường quốc công nghiệp đứng thứ 2 thế giới ( Sau Mỹ)
  • Năm 1970, một số ngành công nghiệp quan trọng như dầu mỏ, than, thép, xi măng có sản lượng cao hàng đầu thế giới. Liên Xô đi đầu trong công nghiệp vũ trụ, công nghiệp điện hạt nhân...
  • Trong nông nghiệp, sản lượng nông phẩm (1960) tăng trung bình 16%/ năm.
  • Năm 1957, Liên Xô phóng thành công vệ tinh nhân tạo. Năm 1961, Liên Xô phóng thành công con tàu vũ trụ có người lái bay vòng quanh trái đất, mở đầu cho kỉ nguyên chinh phục vũ trụ của loài người 

Ý nghĩa

• Trên cơ sở những thành tựu đã đạt được về kinh tế, khoa học - kĩ thuật, quân sự, Liên Xô đã trở thành cường quốc lớn, có vị trí quan trọng trên trường quốc tế
• Liên Xô đã đạt được thế cân bằng về sức mạnh quân sự nói chung và sức mạnh hạt nhân nói riêng với phương Tây. Liên Xô và Mỹ là hai siêu cường và Liên Xô trở thành đối trọng của Mỹ trong trật tự thế giới hai cực, làm đảo lộn chiến lược toàn cầu của Mỹ
• Liên Xô có điều kiện giúp đỡ các nước XHCN về vật chất, tạo điều kiện cho họ xây dựng XHCN, giúp đỡ các nước Á, Phi, Mỹ Latinh về vật chất và tinh thần trong cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân.