Sự thành lập và hoạt động của tổ chức ASEAN. Quan hệ giữa Việt Nam và ASEAN

a.    Nguyên nhân ra đời của tổ chức ASEAN

Sau khi giành được độc lập, bước vào thời kì phát triển kinh tế trong điều kiện rất khó khăn, nhiều nước ở Đông Nam Á thấy cần có sự hợp tác với nhau cùng phát triển.

Đồng thời muốn hạn chế ảnh hưởng của các thế lực bên ngoài đối với khu vực, nhất là khi cuộc chiến tranh xâm lược của Mĩ ở Đông Dương đang bị sa lầy và thất bại.

Hơn nữa, những tổ chức hợp tác mang tính châ’t khu vực xuâít hiện ngày càng nhiều, nhât là Khôi thị trường chung châu Âu (EEC).

Vì những lẽ đó mà ngày 8 – 8 – 1967, Hiệp hội các nước Đông Nam Á (viết tắt theo tiếng Anh là ASEAN) được thành lập tại Băng Cốc (Thái Lan) với sự tham gia của 5 nước: Inđônêxia, Malaixia, Xingapo, Thái Lan và Philíppin.

b.    Quá trình hoạt động:

Trong giai đoạn đầu (1967 – 1975), ASEAN là một tổ chức non yếu, sự hợp tác trong khu vực còn trong trạng thái khởi đầu, chưa có vị trí trên trường quốc tế. Từ giữa những năm 70, ASEAN có những bước tiến mới. Sự phát triển này được đánh dấu bằng Hội nghị cấp cao lần thứ nhất họp tại Ba-li (Inđônêxia) tháng 2 – 1976 với việc kí Hiệp ước hữu nghị và hợp tác ở Đông Nam Á (gọi tắt là Hiệp ước Bali).

Vào thời điểm này, quan hệ giữa các nước Đông Dương và ASEAN bước đầu được cải thiện. Hai nhóm nước đã thiết lập quan hệ ngoại giao và bắt đầu có các chuyến đi thăm lẫn nhau của các nhà lãnh đạo cấp cao.

– Ngày 28 – 7 – 1995, Việt Nam trò thành thành viên chính thức của ASEAN.

– Việc Việt Nam gia nhập ASEAN đã mở ra một thời kì mới, thời kì hội nhập khu vực hoá của cả Đông Nam Á.

Năm 1984, sau khi giành được độc lập, Brunây gia nhập và trở thành thành viên thứ 6 của ASEAN.

Từ đầu những năm 90, chiến tranh lạnh châm dứt và “vần đề Campuchia” được giải quyết, tình hình chính trị khu vực được cải thiện căn bản, ASEAN có điều kiện mở rộng tô chức, kết nạp thành viên mới.

Ngày 22-7 -1992, Việt Nam và Lào tham gia Hiệp ước Bali. Tiếp đó, tháng 7 – 1995, Việt Nam trở thành thành viên thứ 7 của ASEAN. Tháng 7-1997, Lào và Mianma gia nhập ASEAN, và tháng 4 – 1999 Campuchia được kết nạp vào tổ chức này.

Như vậy, từ 5 nước sáng lập ban đầu, ASEAN đã phát triển thành 10 thành viên. Từ đây, ASEAN đẩy mạnh hoạt động hợp tác kinh tế, xây dựng Đông Nam Á thành khu vực hoà bình, ổn định để cùng phát triển.

c.   Quan hệ giữa Việt Nam và ASEAN:

Quan hệ Việt Nam – ASEAN được chia làm các thời kì sau:

_Thời kì 1967 – 1975: Đây là thời kì quan hệ Việt Nam và các nước ASEAN có nhiều vấn đề phức tạp.

Năm 1976, ASEAN được thành lập với tuyên bố thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nhưng thực chất những nguyên nhân thành lập chủ yếu lại là vấn đề an ninh chính trị.

Tuyên bố Băng Cốc (1967) nói ASEAN không phải là một tổ chức liên kết quân sự, nhưng trong bối cảnh tư duy của thời Chiến tranh lạnh đã chi phối suy nghĩ của cả hai bên; do đó, các tổ chức được thành lập hoặc là sản phẩm của bên này, hoặc là của bên kia. Đấy là chưa kể trong ASEAN có hai nước tham gia SEATO và đã cùng Mĩ tham gia chiến tranh xâm lược Việt Nam. Cho nên, khi đó Việt Nam nhìn nhận ASEAN là sản phẩm của Mĩ.

Thời kì 1975 – 1989: Từ năm 1975 đến năm 1979, Việt Nam cố gắng mở rộng quan hệ song phương với các nước trong khu vực, đặc biệt là năm 1976, Việt Nam đã đưa ra chính sách 4 điểm, Việt Nam khẳng định muốn mở rộng quan hệ với các nước Đông Nam Á. Đến cuối năm 1978, quan hệ Việt Nam với các nước ASEAN được thiết lập và phát triển qua việc kí các hiệp định kinh tế, thương mại, khoa học – kĩ thuật, hàng không và hàng hải.

Từ năm 1979 đến năm 1989, quan hệ giữa ASEAN và các nước Đông Dương hê’t sức căng thẳng do vấn đề Campuchia.

Thời kì 1989 – 1997: Sau khi vấn đề Campuchia được giải quyết theo phương pháp hoà bình, các nước ASEAN đã phát triển quan hệ song phương với Việt Nam. Ngày 22-7 – 1992, Việt Nam chính thức tham gia Hiệp ước Bali