Soạn văn 12 Luyện tập vận dụng kết hợp các thao tác lập luận tóm tắt

- Các thao tác lập luận cơ bản đã học:

• Chứng minh
• Giải thích
• Phân tích
• Bác bỏ
• So sánh
• Bình luận

- Cần biết cách vận dụng kết hợp các thao tác lập luận để viết được một văn bản nghị luận ngắn về một hiện tượng (vấn đề) trong đời sống hoặc văn học.

Câu 1: Hãy nhắc lại các thao tác lập luận mà anh (chị) đã học cùng những đặc trưng cơ bản của từng thao tác.

Gợi ý:

Các thao tác lập luận đã học:

- Chứng minh: dùng lí lẽ, dẫn chứng để người đọc, người nghe tin một vấn đề nào đó trong đời sống, trong văn học

- Giải thích: dùng lí lẽ, dẫn chứng giúp người đọc (người nghe) hiểu một vấn đề nào đó trong đời sống và văn học

- Phân tích: chia nhỏ đối tượng thành các yếu tố, bộ phận để xem xét và khái quát bản chất vấn đề. Chia vấn đề giúp tìm hiểu cặn kẽ, thấu đáo

- So sánh nhằm đối chiếu hai hay nhiều sự vật hoặc các mặt trong cùng một sự vật để tìm ra điểm giống và khác, từ đó nhận định rõ ràng đặc điểm, giá trị của sự vật, hiện tượng.

- Bác bỏ: dùng lí lẽ, dẫn chứng để gạt bỏ quan điểm, ý kiến.

Câu 2: Trong đoạn trích dưới đây, tác giả đã vận dụng tổng hợp những thao tác lập luận nào?

"...Thế mà hơn 80 năm nay, bọn thực dân Pháp lợi dụng lá cờ tự do, bình đẳng, bác ái, đến cướp đất nước ta, áp bức đồng bào ta. Hành động của chúng trái hẳn với nhân đạo và chính nghĩa.

Về chính trị, chúng tuyệt đối không cho nhân dân ta một chút tự do dân chủ nào. Chúng thi hành những luật pháp dã man.

Chúng lập ba chế độ khác nhau ở Trung, Nam, Bắc để ngăn cản việc thống nhất nước nhà của ta, để ngăn cản dân tộc ta đoàn kết.

Chúng lập ra nhà tù nhiều hơn trường học. Chúng thẳng tay chém giết những người yêu nước thương nòi của ta. Chúng tắm các cuộc khởi nghĩa của ta trong những bể máu.

Chúng ràng buộc dư luận, thi hành chính sách ngu dân.

Chúng dùng thuốc phiện, rượu cồn để làm cho nòi giống ta suy nhược.

Về kinh tế, chúng bóc lột dân ta đến xương tủy, khiến cho dân ta nghèo nàn, thiếu thốn, nước ta xơ xác, tiêu điều. Chúng cướp không ruộng đất, hầm mỏ, nguyên liệu.

Chúng giữ độc quyền in giấy bạc, xuất cảng và nhập cảng. Chúng đặt ra hàng trăm thứ thuế vô lý, làm cho dân ta, nhất là dân cày và dân buôn trở nên bần cùng.

Chúng không cho các nhà tư sản ta ngóc đầu lên. Chúng bóc lột công nhân ta một cách vô cùng tàn nhẫn...".

(Hồ Chí Minh - Tuyên ngôn Độc lập)

Gợi ý:

- Các thao tác lập luận trong đoạn trích Tuyên ngôn độc lập:

+ Thao tác lập luận phân tích

+ Thao tác lập luận chứng minh

+ Thao tác lập luận bình luận

+ Thao tác lập luận bác bỏ

- Các thao tác này được vận dụng tổng hợp, kết hợp rất linh hoạt trong đoạn trích.  

Câu 3: Viết một bài văn nghị luận (vận dụng kết hợp ít nhất ba thao tác lập luận) bày tỏ ý kiến về một vấn đề đang đặt ra trong đời sống văn hóa – tinh thần của con người.

Gợi ý:

Hướng dẫn xây dựng đề cương vấn đề văn hóa- tinh thần của con người:

- Bước 1: Chọn vấn đề cần nghị luận, xác định yêu cầu của đề về nội dung, vấn đề cần nghị luận, thao tác lập luận, phạm vi tư liệu sử dụng…

- Bước 2: suy nghĩ, trình bày luận điểm trong phần thân bài của phần dàn ý

+ Lựa chọn các luận điểm chính, đặc sắc

+ Kết hợp nhuần nhuyễn các thao tác lập luận để được sáng tỏ, sức thuyết phục, hấp dẫn người đọc

+ Trong thao tác lập luận, thao tác đóng vai trò chủ đạo là phân tích, bởi phân tích sẽ mang lại cái nhìn cặn kẽ về các vấn đề.

- Bước 3: Diễn đạt các ý chuẩn bị thành chuỗi các câu văn đúng ngữ pháp, liên kết với nhau, thể hiện được phong cách ngôn ngữ chính luận.

Câu 1: Sưu tầm những bài (đoạn) văn hay, trong đó tác giả sử dụng kết hợp thành công nhiều thao tác lập luận khác nhau.

Gợi ý:

Các tác phẩm nghị luận có sử dụng nhiều thao tác lập luận khác nhau:

- Một thời đại trong thi ca của Hoài Thanh

- Nguyễn Đình Chiểu - ngôi sao sáng trong văn nghệ dân tộc của Phạm Văn Đồng

- Với các luận điểm chính:

+ Luận điểm 1: Nguyễn Đình Chiểu là một nhà thơ yêu nước

+ Luận điểm 2: Thơ văn của Nguyễn Đình Chiểu phản ánh phong trào kháng Pháp bền bỉ

+ Luận điểm 3: Lục Vân Tiên, một tác phẩm lớn nhất của Nguyễn Đình Chiểu, phổ biến trong dân gian

+ Luận điểm 4: Khẳng định tầm vóc, sự vĩ đại trong nhân cách và sự nghiệp của Nguyễn Đình Chiểu

- Tác giả vận dụng thuần thục các thao tác: phân tích, so sánh, chứng minh thuần thục, khiến bài viết xúc động, thuyết phục.

Câu 2: Viết một văn bản nghị luận ngắn trong đó vận dụng kết hợp ít nhất ba thao tác lập luận khác nhau để trình bày quan điểm, ý kiến của anh (chị) về:

a. Nét đặc sắc mà anh (chị) đã phát hiện từ một bài thơ (một thiên truyện, một kịch bản văn học).

b. Một tác phẩm văn học mới ra đời và đang được nhiều người quan tâm bàn luận.

c. Một nội dung kiến thức ngữ văn cần được tìm hiểu sâu hơn, kĩ hơn.

Gợi ý:

Dàn ý bài văn nghị luận về nét đặc sắc phát hiện từ thiên truyện, kịch bản văn học:

- Giới thiệu được tác phẩm mới đang được công chúng quan tâm

- Tóm tắt được nội dung tác phẩm đó (nội dung, chủ đề, đặc sắc nghệ thuật)

- Người đọc quan tâm tới vấn đề nào trong tác phẩm

- Nêu quan điểm cá nhân: đồng tình hoặc phản đối

- Kết luận: Khẳng định tính đúng đắn của vấn đề, phủ định sai lầm cần bác bỏ.

Trên đây là bài Soạn văn 12 Luyện tập vận dụng kết hợp các thao tác lập luận tóm tắt. Ngoài ra, các em có thể tham khảo thêm bài soạn chi tiết Luyện tập vận dụng kết hợp các thao tác lập luận.

-----Mod Ngữ văn biên soạn và tổng hợp-----