Bộ 3 đề thi HK1 môn Ngữ văn 12 năm 2023-2024 có đáp án trường THPT Hoàng Lê Kha

TRƯỜNG THPT HOÀNG LÊ KHA

ĐỀ THI HỌC KÌ 1

MÔN: NGỮ VĂN 12

NĂM HỌC: 2023-2024

(Thời gian làm bài: 60 phút)

CÂU

NỘI DUNG

1

- PTBĐ chính : Nghị luận

2

- Theo tác giả, “đừng nản lòng với những thất bại nhỏ ” vì

“ Thất bại có nghĩa là mục tiêu vẫn sừng sững đứng kia, và nếu thế thì chỉ cần tiếp tục nhằm thẳng hướng đó mà chiến đấu là được”

3

- HS có thể trả lời: đồng tình hay không đồng tình

- Lý giải: phù hợp với sự lựa chọn

( Có thể dựa vào văn bản để lý giải:

+ Thất bại: “có nghĩa là mục tiêu vẫn sừng sững đứng kia, và nếu thế thì chỉ cần tiếp tục nhằm thẳng hướng đó mà chiến đấu là được”.

+ Còn thành công bất ngờ thì “Ánh đèn càng chói lòa thì bóng đổ càng dài, càng đen sẫm. Ánh đèn rực rỡ khiến ta mù quáng, ta không còn có thể nhìn thấy thế giới một cách chuẩn xác. Và rồi kết cục là chúng ta  không thể nhìn bản thân mình một cách đúng đắn nữa’’)

4

-Hs rút ra được một bài học ý nghĩa cho bản thân

-Có sự lý giải về bài học.

( Lưu ý: HS có thể trả lời bằng một đoạn văn ngắn hoặc gạch đầu dòng đều có điểm)

   Cảm nhận đoạn thơ trong bài thơ “Sóng” của Xuân Quỳnh

a. Đảm bảo cấu trúc của bài văn nghị luận Mở bài giới thiệu được vấn đề, Thân bài triển khai được vấn đề, Kết bài khái quát được vấn đề.

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ trong tình yêu qua hình tượng sóng và em.

c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm; thể hiện sự cảm nhận sâu sắc và vận dụng tốt các thao tác lập luận, có sự kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng. Học sinh có thể giải quyết vấn đề theo hướng gợi ý sau:

* Giới thiệu tác giả, tác phẩm, đoạn thơ

- Xuân Quỳnh là một trong những gương mặt tiêu biểu của thế hệ nhà thơ trẻ thời chống Mĩ cứu nước. Thơ Xuân Quỳnh in đậm vẻ đẹp nữ tính, vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ nhiều trắc ấn, hồn nhiên, chân thành, đằm thắm, da diết trong khát vọng đời thường.

- Bài thơ Sóng được sáng tác năm 1967, trong chuyến đi thực tế ở vùng biển Diêm Điền (Thái Bình), in trong tập Hoa dọc chiến hào, là bài thơ tiêu biểu cho phong cách thơ Xuân Quỳnh.

- Đoạn thơ gồm 4 khổ thơ đầu, tập trung thể hiện vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ trong tình yêu qua hình tượng sóng và em.

* Cảm nhận đoạn thơ

- Về nội dung

 Khổ 1: Hình ảnh sóng hiện lên vừa chân thực cụ thể vừa mang nét ẩn dụ tinh tế cho tâm trạng người phụ nữ đang yêu

- Những đặc tính đối cực của sóng (“dữ dội”,“ồn ào” và “dịu êm”, lặng lẽ”) và trạng thái phong phú, phức tạp, đối lập trong trái tim người phụ nữ đang yêu.

- Tương quan sông - bể, tính chất mâu thuẫn - Mượn một qui luật tự nhiên để biểu trưng cho những băn khoăn trong lòng mình.

à Khát khao vượt giới hạn nhỏ bé, vươn tới không gian rộng lớn hơn để lí giải chính mình của con người.

- Đặt trong tính sóng đôi của hình tượng “sóng” và “em”: trạng thái của sóng gắn với khí chất của người phụ nữ luôn luôn hài hòa những đối cực; khát vọng giải mã chính mình của sóng cũng là khát vọng thành thực, khơi tìm bản chất tâm hồn mình của người con gái khi yêu.

  Khổ 2: Sóng đặt trong thời gian vĩnh hằng bất tận cùng với khát vọng tình yêu vô biên, vĩnh cửu.

- Thời gian: “ngày xưa” và “ngày sau” à tình yêu chạy theo chiều thời gian thăm thẳm vẫn mãi mãi tươi mới, mãi không hết “bồi hồi”.

- Khám phá mới về sóng: tượng trưng cho sự bất diệt của tuổi trẻ và khát vọng tình yêu.

- Mượn qui luật tự nhiên để diễn tả một triết lí dung dị nhưng thấm thía về tình yêu và tuổi trẻ: còn tuổi trẻ là còn khát vọng, khát vọng yêu thương mãi còn tức là con người mãi trẻ trung.

  Khổ 3 và 4: Nhân vật trữ tình em xuất hiện trực tiếp thể hiện những suy tư trong tình yêu.

- Chuỗi câu hỏi liên tiếp như truy đến cùng nguồn gốc của sóng cũng chính là nguồn gốc của tình yêu.

- Tình yêu là hiện tượng tâm lí khác thường, đầy bí ẩn không thể giải thích được câu hỏi về khởi nguồn của nó, về thời điểm bắt đầu của một tình yêu.

- Điểm xuất phát: Những suy luận mang tính logic, khoa học có thể giải mã được. Điểm kết thúc: Thắt nút lại vấn đề “khi nào ta yêu nhau?” à Tạo ra một bí ẩn khó có thể giải mã

- Lí trí vận động “em nghĩ” (2 lần) nhưng bất lực “em cũng không biết nữa”:  Lời thú nhận đáng yêu về sự bối rối, bất lực khi tìm câu trả lời về cội nguồn của tình yêu-> tình yêu đích thực lớn hơn mọi thứ lí trí.

à Đây là cách cắt nghĩa tình yêu rất Xuân Quỳnh - một cách cắt nghĩa nữ tính và trực cảm.

- Về nghệ thuật

- Thể thơ năm chữ; nhịp điệu thơ đa dạng, linh hoạt tạo nên âm hưởng của những con sóng: lúc dạt dào sôi nổi, lúc sâu lắng dịu êm phù hợp với tâm tư, trạng, thái tình cảm của tâm hồn.

- Ngôn ngữ bình dị kết hợp thủ pháp nhân hóa, ẩn dụ, các cặp từ tương phản, đối lập, các điệp từ.

* Đánh giá chung

- “Sóng” là hình ảnh ẩn dụ của tâm hồn người con gái với trái tim rạo rực khao khát yêu thương. Cặp hình tượng “sóng” và “em” sóng đôi, bổ sung, hòa quyện vào nhau cùng diễn tả vẻ đẹp tâm hồn của người con gái đang yêu.

- Tình yêu được bộc lộ qua cặp hình tượng “sóng” và “em”. Ở lớp nghĩa thực, hình tượng sóng được miêu tả sinh động, cụ thể với nhiều tính chất, trạng thái phức tạp, đa dạng. Ở lớp nghĩa biểu tượng, sóng được ẩn dụ cho thế giới nội tâm của người con gái trong tình yêu.

- Hình tượng “sóng” được tạo thành từ âm điệu thơ đặc biệt và được biến thành một trường ẩn dụ có mối quan hệ tương đồng, gắn bó chặt chẽ với hình tượng “em”, từ đó hình thành nên một kiểu kết cấu song hành đặc biệt cho đoạn thơ nói riêng và bài thơ nói chung.

- Cặp hình tượng sóng đôi, đan cài là thành công nghệ thuật của Xuân Quỳnh, tạo ấn tượng sâu đậm khó quên trong lòng bạn đọc nhiều thế hệ.

- Đoạn thơ đã góp phần thể hiện ý nghĩa của bài thơ: vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ trong tình yêu vừa truyền thống vừa hiện đại: tình yêu tha thiết, nồng nàn, đầy khát vọng và sắt son chung thủy, vượt lên mọi giới hạn của đời người.

d. Chính tả, dùng từ, đặt câu: Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ nghĩa, ngữ pháp.

e. Sáng tạo: Có cách diễn đạt mới mẻ, thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề cần nghị luận.

Phần

Câu

Nội dung

I

ĐỌC HIỂU

1

Phương thức biểu đạt: Phương thức nghị luận/ nghị luận.

2

Theo tác giả, “chúng ta hãy gieo những suy nghĩ tích cực” vì:

- Khi chúng ta tập trung suy nghĩ tích cực, thì suy nghĩ đó sẽ chuyển mình và bắt đầu lớn lên.

- Khi ta có những lời nói và hành động tích cực, phẩm chất của ta sẽ thức dậy, chuyển mình và trưởng thành.

* Học sinh chỉ cần trả lời được 01 trong 02 ý trên hoặc có thể trả lời cách khác, miễn sao thể hiện được quan điểm của tác giả.

3

• Phép tu từ cú pháp: Chêm xen
• Hiệu quả biểu đạt: Bổ sung thêm thông tin cho câu, làm rõ đặc điểm của đối tượng đứng trước. Cụ thể ở đây là trạng thái sẵn sàng thay đổi thức dậy, chuyển mình và trưởng thành của phẩm chất con người trước những lời nói và hành động tích cực.

4

Thí sinh thể hiện và lý giải được quan điểm cá nhân của mình, miễn sao phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật.

Sau đây chỉ là các gợi ý:

- Đồng ý. Vì: Nhận thức sẽ định hướng lời nói, tư tưởng và hành động. Tư tưởng và hành động sẽ tạo nên cuộc sống, số phận của mỗi người.

- Không đồng ý. Vì: Có trường hợp, vì một lý do nào đó, nhận thức của con người không gắn liền với lời nói và hành động. Hoặc có những người, cuộc đời của họ không diễn ra đúng như họ nhận thức (vỡ mộng).

- Vừa đồng ý vừa không đồng ý. Vì: Trong cuộc sống, đa phần, con người sẽ sống cuộc đời như mình nghĩ. Song cũng có khi, cuộc sống thực tại diễn ra không giống như nhận thức.

Câu

Nội dung

I. Đọc hiểu

1

Phương thức biểu đạt chính: Phương thức nghị luận/nghị luận.

2

Theo tác giả, ước mơ có giá trị, ý nghĩa: Ước mơ là động lực thay đổi thế giới, thay đổi bản thân. 

Lưu ý: HS trích lại câu trong ngữ liệu có chứa các ý nêu trên vẫn ghi đủ 0,5 điểm.

- Hướng dẫn chấm:

+ HS nêu được 2 ý : 0,5 điểm.

+ HS nêu được 1 ý: 0,25 điểm.

3

• Giải thích ý nghĩa câu: “Trái ngọt có được sau những chặng đường dài thực sự rất xứng đáng”

+ “Trái ngọt” và “những chặng đường dài” là những hình ảnh ẩn dụ. “Chặng đường dài” là biểu tượng cho những khó khăn, thử thách, thất bại, … mà con người phải trải qua trong hành trình khám phá ước mơ. “Trái ngọt” là thành quả, kết quả ngọt ngào sau chặng đường ấy.

+ Cả câu ý muốn nói: Những thành quả có được sau rất nhiều những thử thách, thất bại, … là những thành quả xứng đáng và ý nghĩa.

Hướng dẫn chấm:

+ HS nêu được ý nghĩa các hình ảnh: 0,5 điểm.

+ HS nêu được ý nghĩa của câu văn: 0,5 điểm.

4

- HS có thể đưa ra các quan điểm khác nhau miễn sao lí giải hợp lí, thuyết phục; phù hợp với các chuẩn mực đạo đức, pháp luật.

Gợi ý:

• Đồng tình vì:

+ Chúng ta phải bỏ thời gian, công sức; đối mặt với khó khăn, thách thức; phải hi sinh rất nhiều thứ để mới có thể đạt được ước mơ.  + Trong quá trình thực hiện ước mơ, nhiều khi ta nêm trải cô đơn, thất vọng trên hành trình của chính mình, không ai hiểu, không ai quan tâm. Đôi khi chính chúng ta lại bị định kiến xã hội làm lung lạc ý chí, tư tưởng.

• Không đồng tình, vì:

+ Ước mơ thường bao giờ cũng phù hợp với chuẩn mực đạo đức, pháp luật nên việc thực hiện mơ ước là hợp pháp, được pháp luật bảo vệ.

+ Nếu ta chọn ước mơ phù hợp với khả năng, đáp ứng yêu cầu của cuộc sống xã hội; nếu ta có nỗ lực ý chí, quyết tâm thực hiện thì ước mơ cũng dễ dàng trở thành sự thật.

• Vừa đồng tình vừa không đồng tình, vì:

+ Con đường theo đuổi ước mơ sẽ không an toàn và càng không dễ dàng nếu ta chọn những ước mơ lớn, ước mơ “làm thay đổi thế giới”, ước mơ khó thực hiện.

+ Ngược lại, nêu ta chọn ước mơ phù hợp với khả năng, với nhu cầu của xã hội; phù hợp với chuẩn mực đạo đức, pháp luật; đáp ứng mong mỏi của mọi người và nỗ lực thực hiện thì con đường theo đuổi ước mơ sẽ an toàn và dễ dàng hơn.

- Hướng dẫn chấm:

 Học sinh bày tỏ quan điểm và giải thích hợp lý, thuyết phục (1.0 điểm).  Học sinh bày tỏ quan điểm và giải thích tương đối hợp lý, thuyết phục (0,75 điểm).

 Học sinh bày tỏ quan điểm và giải thích còn chung chung, chưa thật rõ ý (0, 5 điểm).

 Học sinh bày tỏ quan điểm và chưa giải thích hoặc giải thích chưa sát với nội dung yêu cầu (0, 25 điểm).

 Học sinh không trả lời hoặc có trả lời nhưng không liên quan đến yêu cầu của đề (0,0 điểm).