Đề cương ôn tập giữa HK2 môn Hóa học 12 năm 2021-2022

a. Vị trí

- Nhóm IA (trừ H), nhóm IIA: các kim loại này là những nguyên tố s

- Nhóm IIIA (trừ B), một phần của các nhóm IVA, VA, VIA: các kim loại này là những nguyên tố p

- Các nhóm B (từ IB đến VIIIB): các kim loại chuyển tiếp, chúng là những nguyên tố d

- Họ lantan và actini (xếp riêng thành hai hàng ở cuối bảng): các kim loại thuộc hai họ này là những nguyên tố f

b. Cấu tạo

- Cấu tạo nguyên tử kim loại

+ Hầu hết các nguyên tử kim loại có 1, 2 hoặc 3 electron ở lớp ngoài cùng

+ Bán kính nguyên tử của các nguyên tố kim loại nhìn chung lớn hơn bán kính nguyên tử các nguyên tố phi kim

- Cấu tạo mạng tinh thể kim loại

Có ba kiểu mạng tinh thể kim loại đặc trưng là lập phương tâm khối, lập phương tâm diện và lục phương

- Liên kết kim loại

Là liên kết hóa học hình thành bởi lực hút tĩnh điện giữa ion dương kim loại nằm ở các nút mạng tinh thể và các electron tự do di chuyển trong toàn bộ mạng lưới tinh thể kim loại.

- Kim loại có tính chất vật lí chung là dẻo, dẫn điện, dẫn nhiệt và có ánh kim.

- Một số tính chất vật lí riêng:

* Tỉ khối: của các kim loại rất khác nhau nhưng thường dao động từ 0,5 (Li) đến 22,6 (Os). Thường thì:

+ d < 5: kim loại nhẹ (K, Na, Mg, Al).

+ d > 5: kim loại nặng (Zn, Fe...).

* Nhiệt độ nóng chảy: biến đổi từ -39^oC (Hg) đến 3410^oC (W). Thường thì:

+ t < 10000C: kim loại dễ nóng chảy.

+ t > 15000C: kim loại khó nóng chảy (kim loại chịu nhiệt).

* Tính cứng: Biến đổi từ mềm đến rất cứng.

Tỷ khối, nhiệt độ nóng chảy và tính cứng của kim loại phụ thuộc vào nhiều yếu tố như kiểu mạng tinh thể; mật độ e; khối lượng mol của kim loại...

Tính chất đặc trưng của kim loại là tính khử (nguyên tử kim loại dễ bị oxi hóa thành ion dương): M → Mn⁺ + ne

a. Tác dụng với phi kim

Hầu hết các kim loại khử được phi kim điển hình thành ion âm

b. Tác dụng với axit

- Đối với dung dịch HCl, H₂SO₄ loãng:

M + nH⁺ → Mn⁺ + n/2H₂

(M đứng trước hiđro trong dãy thế điện cực chuẩn)

- Đối với H₂SO₄ đặc, HNO₃ (axit có tính oxi hóa mạnh):

+ Kim loại thể hiện nhiều số oxi hóa khác nhau khi phản ứng với H₂SO₄ đặc, HNO₃ sẽ đạt số oxi hóa cao nhất.

+ Hầu hết các kim loại phản ứng được với HNO₃ và H₂SO₄ đặc (trừ Pt, Au)

Lưu ý: Fe, Al, Cr bị thụ động hóa trong H₂SO₄ và HNO₃ đặc nguội.

Khi đó S+6 H₂SO₄ bị khử thành S⁺⁴ (SO₂); S^o hoặc S^-2 (H₂S)

Trong HNO₃ đặc N⁺⁵ bị khử thành N⁺⁴ (NO₂)

Với HNO₃ loãng N⁺⁵ bị khử thành N⁺²(NO); N⁺¹ (N₂O); N^o (N₂); N^-3 (NH⁴⁺)

+ Các kim loại có tính khử càng mạnh thường cho sản phẩm khử có số oxi hóa càng thấp. Các kim loại như Na, K... sẽ gây nổ khi tiếp xúc với các dung dịch axit

c. Tác dụng với dung dịch muối

- Với Na, K, Ca và Ba phản ứng với nước trước sau đó dung dịch kiềm tạo thành sẽ phản ứng với muối.

- Với các kim loại không tan trong nước, kim loại hoạt động đẩy được kim loại kém hoạt động ra khỏi dung dịch muối của chúng theo quy tắc α.

Fe + CuSO₄ → FeSO₄ + Cu

d. Tác dụng với dung dịch kiềm

Các kim loại mà hiđroxit của chúng có tính lưỡng tính như Al, Zn, Be, Sn, Pb... tác dụng được với dung dịch kiềm (đặc).

2Al + 6H₂O + 2NaOH → 2Na[Al(OH)₄] + 3H₂

e. Tác dụng với oxit kim loại

Các kim loại mạnh khử được các oxit kim loại yếu hơn ở nhiệt độ cao thành kim loại

Nguyên tắc điều chế: Khử ion kim loại thành kim loại

Mⁿ⁺ + ne → M

* Một số phương pháp điều chế

a. Phương pháp nhiệt luyện

- Nguyên tắc: dùng chất khử CO, C, Al, H₂ khử oxit kim loại ở nhiệt độ cao.

- Phạm vi sử dụng: thường dùng trong công nghiệp với kim loại sau Al.

Ví dụ:

PbO + C → Pb + CO

Fe₂O₃ + 3CO → 2Fe + 3CO₂

b. Phương pháp thủy luyện

- Nguyên tắc: Dùng dung dịch thích hợp (HCl, HNO₃, nước cường toan, CN^-...) hòa tan nguyên liệu sau đó lấy kim loại mạnh (không tan trong nước) đẩy kim loại yếu khỏi dung dịch của nó.

- Phạm vi sử dụng: thường dùng trong phòng thí nghiệm để điều chế các kim loại sau Mg (thường là kim loại yếu).

* Ví dụ:

Vàng lẫn trong đất đá có thể hòa tan dần trong dung dịch NaCN cùng với oxi của không khí, được dung dịch muối phức của vàng:

4Au + 8NaCN + O₂ + 2H₂O → 4Na[Au(CN)₂] + 4NaOH

Sau đó, ion Au³⁺ trong phức được khử bằng kim loại Zn:

Zn + 2Na[Au(CN)₂] → Na₂[Zn(CN)₄] + 2Au

c. Phương pháp điện phân

- Điện phân nóng chảy

+ Nguyên tắc: Dùng dòng điện một chiều khử ion kim loại trong chất điện li nóng chảy (muối halogenua, oxit, hidroxit).

+ Phạm vi sử dụng: có thể dùng để điều chế tất cả các kim loại nhưng thường dùng với kim loại mạnh: K, Na, Mg, Ca, Ba và Al.

- Điện phân dung dịch

+ Nguyên tắc: Dùng dòng điện một chiều khử ion kim loại yếu trong dung dịch muối của nó.

+ Phạm vi sử dụng: Dùng điều chế các kim loại yếu.

 - Sự điện phân là quá trình oxi hóa – khử xảy ra ở bề mặt các điện cực khi có dòng điện một chiều đi qua chất điện li nóng chảy hoặc dung dịch chất điện li.

- Khi đó các cation chạy về cực âm (catot) còn các anion chạy về điện cực dương (anot), tại đó xảy ra phản ứng trên các điện cực (sự phóng điện):

+ Tại catot xảy ra quá trình khử cation (Mⁿ⁺ + ne → M)

+ Tại anot xảy ra quá trình oxi hóa anion (X^n- → X + ne)

a. Điện phân chất điện li nóng chảy

Nguyên tắc: Khử các ion kim loại bằng dòng điện bằng cách điện phân nóng chảy hợp chất của kim loại.

Phạm vi áp dụng: Điều chế các kim loại hoạt động hoá học mạnh (nhóm IA, IIA và Al) như K, Na, Ca, Mg, Al.

b. Điện phân dung dịch chất điện li trong nước

- Điều chế các kim loại trung bình, yếu (sau Al).

Mⁿ⁺ + ne → M

* Lưu ý:

- Nếu điện phân dung dịch mà có các ion K⁺, Ca²⁺, Na⁺, Mg²⁺, Al³⁺ thì nước sẽ tham gia điện phân.

2H₂O + 2e → H₂ + 2OH^-

- Nếu trong dung dịch có nhiều cation thì cation nào có tính oxi hóa mạnh hơn sẽ bị khử trước.

Ví dụ: Điện phân dung dịch mà catot có chứa các ion Na⁺, Fe²⁺, Cu²⁺, Ag⁺ và Zn²⁺ thì thứ tự điện phân sẽ là:

Ag⁺ + 1e → Ag

Cu²⁺ + 2e → Cu

Fe²⁺ + 2e → Fe

Zn²⁺ + 2e → Zn

2H₂O + 2e → H₂ + 2OH^-

- Các ion H⁺ của axit dễ bị khử hơn các ion H⁺ của nước

c. Quá trình điện phân diễn ra tại anot

- Tại anot xảy ra quá trình oxi hóa anion

X^n- → X + ne

Anot trơ (điện cực được làm bằng than chì)

Gốc axit không chứa oxi như halogenua X^-, sunfua S^2- ... thì gốc axit tham gia điện phân

- Thứ tự anion bị oxi hóa: S^2- > I^- > Br^- > Cl^- > RCOO^- > OH^- > H₂O

Gốc axit có chứa oxi NO₃^-, SO₄^2-, PO₄^3-, CO₃^2-, ClO₄^- … thì nước tham gia điện phân.

2H₂O → O₂ + 4H⁺ + 4e

Anot tan: Anot tham gia điện phân được ứng dụng để mạ điện

* Lưu ý:

- Trong điện phân dung dịch nước giữ một vai trò quan trọng:

+ Là môi trường để các cation và anion di chuyển về 2 cực.

+ Có thể tham gia vào quá trình điện phân:

Tại catot (-) H₂O bị khử:

2H₂O + 2e → H₂ + 2OH^-

Tại anot (+) H₂O bị oxi hóa:

2H₂O → O₂ + 4H⁺ + 4e

- Về bản chất nước nguyên chất không bị điện phân do điện ở quá lớn (I = 0). Do vậy muốn điện phân nước cần hoà thêm các chất điện li mạnh như: muối tan, axit mạnh, bazơ mạnh.

Câu 1. Tính chất không phải của kim loại kiềm là

A. Có nhiệt độ nóng chảy thấp nhất trong tất cả kim loại.

B. Có số oxi hoá +1 trong các hợp chất.

C. Kim loại kiềm có tính khử mạnh.

D. Độ cứng cao.

Câu 2. Nguyên tắc chung để điều chế các kim loại là

A. Điện phân dung dịch muối clorua của kim loại.

B. Khử ion kim loại trong dung dịch muối.

C. Khử ion kim loại thành nguyên tử.

D. Khử oxit kim loại bằng Al, CO, H₂... ở nhiệt độ cao

Câu 3. Cho các hiđroxit: NaOH, Mg(OH)₂, Fe(OH)₃, Al(OH)₃. Hiđroxit có tính bazơ
mạnh nhất là

A. KOH.

B. Mg(OH)2.

C. Ca(OH)2.

D. Al(OH)3.

Câu 4. Dãy nào sau đây gồm các kim loại đều phản ứng dễ dàng với nước ở nhiệt độ thường là:

A. Na, Ba, K

B. Be,Ca, Ba

C. Al, Na, K

D. Mg, K, Na

Câu 5. Để bảo quản kim loại kiềm, người ta ngâm kín chúng trong

A. nước

B. dầu hỏa.

C. cồn

D. amoniac lỏng

Câu 6. Dung dịch làm mềm nước cứng tạm thời và vĩnh cửu là: 

A. Ca(OH)2.

B. HCl.

C. Na2CO3.

D. NaNO3.

Câu 7. Chọn câu không đúng

A. Nhôm là kim loại nhẹ, dẫn điện, dẫn nhiệt tốt.

B. Nhôm có tính khử mạnh chỉ sau kim loại kiềm và kiềm thổ.

C. Nhôm bị phá hủy trong môi trường kiềm.

D. Nhôm là kim loại lưỡng tính.

Câu 8. Phèn chua có công thức là

A. K₂SO₄.Al₂(SO₄)₃.24H₂O.

B. MgSO₄.Al₂(SO₄)₃.24H₂O.

C. Al₂O₃.nH₂O.

D. Na₃AlF₆.

Câu 9. Khi lấy 14,25 g muối clorua của một kim loại hoá trị II và một lượng muối nitrat của kim loại đó có số mol bằng số mol muối clorua thì thấy khác nhau 7,95 g. Kim loại đó là

A. Ba.

B. Ca.

C. Mg.

D. Be.

Câu 10. Nồng độ phần trăm của dung dịch tạo thành khi hoà tan 7,8 gam kali kim loại vào 36,2 gam nước là

A. 25,57%.

B. 12,79%.

C. 25,45%.

D. 12,72%.

Câu 11. Dung dịch muối có pH > 7 là

A. KCl.

B. NH4Cl.

C. NaHSO4.

D. Na2CO3.

Câu 12. Hợp chất nào của canxi được dùng để đúc tượng, bó bột khi gãy xương?

A. Thạch cao sống

B. Vôi sống (CaO).

C. Đá vôi (CaCO₃).

D. Thạch cao nung

Câu 13. Cho hỗn hợp các kim loại kiềm Na, K hòa tan hết vào nước được dung dịch X và 0,336 lít khí H₂ (đktc). Thể tích dung dịch HCl 0,1M cần để trung hòa hết một nửa dung
dịch X là

A. 200 ml.

B. 400 ml.

C. 300 ml.

D. 100 ml.

Câu 14. Dẫn V lit CO₂ (đktc) vào dung dịch Ca(OH)₂ thu được 20 gam kết tủa và dung dịch X, đun nóng dung dịch lại thu thêm được 10 gam kết tủa nữa. Giá trị của V là

A. 8,96

B. 3,36

C. 4,48

D. 2,24

Câu 15. Phân biệt dung dịch Ca(HCO₃)₂ với dung dịch CaCl₂ bằng

A. Dung dịch HCl.

B. Dung dịch Na₂CO₃.

C. Dung dịch Na₃PO₄.

D. Dung dịch NaCl.

Câu 16. Một hoá chất để phân biệt Al, Mg, Ca, Na, là

A. Dung dịch Na₂CO₃.

B. H₂O.

C. Dung dịch HCl.

D. Dung dịch NaOH.

Câu 17. Cho 5,4 gam bột nhôm tác dụng với 100 ml dung dịch NaOH 0,2M. Sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được V lít khí hiđro (đktc). Giá trị của V là

A. 4,48 lít.

B. 0,672 lít.

C. 0,448 lít.

D. 6,72 lít.

Câu 18. Kim loại nào sau đây là kim loại kiềm thổ?

A. Al.

B. Fe.

C. Ba.

D. Cr.

Câu 19. Chất nào sau đây không thể vừa phản ứng với dung dịch NaOH và vừa phản ứng với dung dịch HCl:

A. Al2(SO4)3

B. Al2O3

C. Al(OH)3

D. NaHCO3

Câu 20. Đun sôi nc chứa 0,01 mol Na⁺; 0,02 mol Ca²⁺; 0,01 mol Mg²⁺; 0,05 mol HCO₃^–; 0,02 mol Cl^– ta đc nc cứng

A. tạm thời.

B. vĩnh cửu.

C. toàn phần.

D. nước mềm.

---(Nội dung đầy đủ, chi tiết từ câu 21 đến câu 40 của Đề cương các em vui lòng xem Online hoặc Đăng nhập vào trang Hoc247.net để tải về máy)---

ĐÁP ÁN PHẦN LUYỆN TẬP

1D	2C	3D	4A	5B	6C	7D	8A	9C	10A
11D	12D	13D	14A	15A	16A	17B	18C	19A	20B
21A	22D	23A	24B	25C	26D	27D	28B	29B	30B
31C	32A	33D	34D	35B	36B	37B	38A	39C	40C

 

Trên đây là một phần trích đoạn nội dung Đề cương ôn tập giữa HK2 môn Hóa học 12 năm 2021-2022. Để xem toàn bộ nội dung và đáp án đề thi các em chọn chức năng xem online hoặc đăng nhập vào trang hoc247.net để tải tài liệu về máy tính. 

Hy vọng đề thi này sẽ giúp các em trong học sinh lớp 12 ôn tập tốt và đạt thành tích cao trong kì thi sắp tới.