Con hổ có nghĩa - Vũ Trinh - Ngữ văn 7 Tập 2 Kết Nối Tri Thức

1.1.1. Tác giả Vũ Trinh

- Vũ Trinh (1795 - 1828)

- Quê quán: làng Xuân Lan, huyện Lang Tài, trấn Kinh Bắc (nay thuộc tỉnh Bắc Ninh)

- Tài năng: học rộng, hiểu nhiều, có tài năng thơ ca thi phú

- Sự nghiệp:

+ Năm 17 tuổi đỗ Hương Cống (cử nhân)

+ Làm quan cho triều Lê và triều Nguyễn

- Quan điểm sáng tác: văn dĩ tải đạo, thi dĩ ngôn chí

1.1.2. Tác phẩm Con hổ có nghĩa

a. Xuất xứ

Tác phẩm là truyện thứ 8 trong 45 truyện ngắn viết bằng chữ Hán trong Lan Trì kiến văn lục.

b. Bố cục 

- Phần 1 (Từ đầu…Bà nhờ số bạc mà sống được): bà đỡ Trần giúp đỡ Hổ, và được đền ơn.

- Phần 2 (Còn lại): Bác Tiều phu giúp Hổ, được hổ nhớ ơn.

c. Thể loại: Truyện truyền kì

d. Tóm tắt văn bản

Truyện Con hổ có nghĩa gồm hai câu chuyện về loài hổ.

- Truyện thứ nhất: Kể về một bà đỡ họ Trần ở huyện Đông Triều được hổ cõng vào rừng trong một đêm nọ. Khi đến nơi bà thấy một con hổ cái đang sinh nở rất khó khăn bèn giúp hổ cái sinh con trót lọt. Con Hổ đực mừng rỡ đào lên một cục bạc biếu bà. Cục bạc đó đã giúp  bà sống qua được năm mất mùa đói kém.

- Truyện thứ hai: Kể về Bác tiều ở huyện Lạng Giang đang đốn củi ở sườn núi thấy một con hổ bị hóc xương bèn giúp hổ lấy xương ra. Hổ đã biếu bác một con nai để tạ ơn. Khi bác tiều mất, hổ đến viếng. Từ đó, mỗi lần giỗ bác, hổ lại đưa dê hoặc lợn về biếu gia đình bác.

1.2.1. Truyện con Hổ và bà đỡ họ Trần

- Tình huống truyện:

+ Một đêm con Hổ tới cõng bà đỡ họ Trần đi

+ Tới chỗ Hổ cái chỉ và chảy nước mắt

- Bà đỡ họ Trần có tấm lòng nhân hậu đã giúp đỡ đẻ cho Hổ

Bà đỡ Trần đỡ đẻ cho hổ cái

- Hổ biết đền đáp ân tình với người giúp đỡ mình:

+ Quỳ chân trước xuống đất, vừa quỳ vừa nhìn bà

+ Đưa nén bạc cho bà

+ Đưa bà về nhà

+ Hổ bèn dừng lại, quỳ xuống hướng về bà đỡ cúi đầu, vẫy đuôi tỏ ý tiễn biệt

- Nhờ bạc của Hổ mà bà đỡ Trần sống qua năm mất mùa đói kém

→Tuy Hổ là loài được mệnh danh là “Chú sơn lâm”, nhưng lại là loài vật nhưng sống ân tình, biết trả ơn người đã giúp đỡ mình một cách chân thành nhất. Hình ảnh Hổ quỳ xuống , cúi đầu người đã giúp đỡ mình thật cảm động.

1.2.2. Truyện con Hổ và Bác Tiều

- Tình huống truyện:

+ Bác Tiều giúp đỡ Hổ chữa hóc xương

+ Bác Tiều đang kiếm củi sườn núi

+ Bác Tiều thấy Hổ mắc khúc xương trong họng

+ Giúp Hổ lấy khúc xương ra

- Ông là người can đảm và tốt bụng

- Hổ đền ơn cứu giúp của Bác Tiều:

+ Mang con hươu đến của nhà bác Tiều

+ Hổ trọng tình nghĩa, không quên ơn Bác Tiều

+ Lúc bác mất Hổ đến trước mộ

+ Đến giỗ bác Tiều đêm hươu, lợn đến mấy chục năm liền

→ Đến loài vật hung ác nhưng khi được cứu giúp vẫn khắc ghi công ơn người đã giúp mình. Bài học rút ra là con người phải sống trọng tình nghĩa, biết đền ơn những người giúp đỡ mình.

1.3.1. Về nội dung

Truyện Con hổ có nghĩa thuộc loại truyện hư cấu, truyện được sáng tác nhằm đề cao ân nghĩa trong đạo lí làm người.

1.3.2. Về nghệ thuật

- Truyện hư cấu

- Thành công trong sử dụng hình ảnh loại vật để nói đến con người

- Ngôn ngữ giản dị

- Tình huống truyện lôi cuốn, hấp dẫn

Bài tập: Viết đoạn văn nêu cảm nhận của em về bài học trong văn bản Con hổ có nghĩa - Vũ Trinh, SGK Ngữ văn 7 tập 2 Kết Nối Tri Thức.

Hướng dẫn giải:

- Đọc kĩ văn bản Con hổ có nghĩa - Vũ Trinh, SGK Ngữ văn 7 Tập 2 Kết Nối Tri Thức

- Có thể tham khảo tài liệu báo, internet để hiểu rõ bài học trong tác phẩm

- Kết hợp hiểu biết và cảm nhận cá nhân để viết đoạn văn:

+ Mượn hình ảnh và hành động của con hổ để ca ngợi những người sống có đạo đức, trách nhiệm và ân nghĩa

+ Một người làm việc tốt dù trong lòng không mong muốn nhận lại ơn nghĩa nhưng đối với người được giúp đó là trách nhiệm, là điều tất yếu cần phải làm

+ Nhắc nhở mỗi người về tình yêu dành cho động vật nói riêng và bảo vệ môi trường tự nhiên nói chung

+ ...

Lời giải chi tiết:

Truyện "Con hổ có nghĩa" mượn hình ảnh và hành động của con hổ để ca ngợi những người sống có đạo đức, trách nhiệm và ân nghĩa đối với những người đã làm ơn đối với mình. Con hổ dù chỉ là con vật, lại là chúa sơn lâm hung dữ, đáng sợ lại biết ơn và báo đáp bà đỡ trần và bác tiều phu. Tình huống rõ nhất bộc lộ tình nghĩa của con hổ là khi nó mắc nạn, bà đỡ trần và bác tiều phu đã tận tình cứu giúp, những chú hổ mang ơn và trả nghĩa như con người với lối sống biết ơn. Hình tượng con hổ cũng thể hiện rằng trong cuộc sống này việc mang ơn và trả ơn có liên quan tới luật nhân quả trong cuộc sống, một người làm việc tốt dù trong lòng không mong muốn nhận lại ơn nghĩa nhưng đối với người được giúp đó là trách nhiệm, là điều tất yếu cần phải làm. Truyện cũng nhắc nhở mỗi người về tình yêu dành cho động vật nói riêng và bảo vệ môi trường tự nhiên nói chung. Câu chuyện “Con hổ có nghĩa” đem lại nhiều giá trị trong cuộc sống của con người, đọc xong câu chuyện, nhận ra giá trị của câu chuyện cũng là lúc bản thân trở nên thấu hiểu trước đạo lý của cuộc sống.

- Học xong bài Con hổ có nghĩa - Vũ Trinh, các em cần:

+ Phân tích được nội dung của hai câu chuyện nhỏ trong văn bản

+ Phân tích ý nghĩa văn bản

Văn bản Con hổ có nghĩa - Vũ Trinh đã giúp người đọc có những bài học về sống ân nghĩa, thuỷ chung, biết ơn ngư­ời đã giúp đỡ mình. Nhằm giúp các em hiểu hơn về bài soạn này, các em có thể tham khảo thêm bài soạn dưới đây:

• Soạn bài chi tiết Con hổ có nghĩa - Vũ Trinh

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em. 

Qua bài Con hổ có nghĩa - Vũ Trinh đã mang đến cho người đọc hình ảnh những con hổ có tình có nghĩa, luôn tìm cách báo đáp người đã giúp đỡ chúng trong khó khăn, hoạn nạn. Để hiểu hơn về bài học này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây: