Cốm Vòng - Vũ Bằng - Ngữ văn 7 Tập 1 Chân Trời Sáng Tạo

1.1.1. Tác giả Vũ Bằng

- Vũ Bằng (1913-1984)

- Quê quán: Hà Nội

- Vũ Bằng là một nhà văn gốc Hà Nội và cũng là một con người cực kỳ sành ăn và kỹ tính. Ông là người có sở trường về viết truyện ngắn, tùy bút, bút ký.

- Ông đã vào Sài Gòn sau 1954 để làm báo và hoạt động tình báo

- Tác phẩm chính: Ăn tết thủy tiên (1956), Miếng ngon Hà Nội (bút ký, 1960), Miếng lạ miền Nam (bút ký, 1969), Bốn mươi năm nói láo (hồi ký, 1969), Khảo về tiểu thuyết (biên khảo, 1969), Mê chữ (tập truyện, 1970), Nhà văn lắm chuyện (1971), …

1.1.2. Tác phẩm Cốm Vòng

a. Xuất xứ

- Văn bản Cốm Vòng được trích trong Miếng ngon Hà Nội. Tác phẩm Miếng ngon Hà Nội được viết tại Hà Nội vào mùa thu 1952, sửa chữa và viết thêm tại Sài Gòn năm 1956, 1958, 1959.

b. Thể loại: 

- Cốm Vòng thuộc thể loại tùy bút.

- Tùy bút là một thể trong ki, dùng để ghi chép, miêu tả hình ảnh, sự việc mà người quan sát, chứng kiến, đồng thời chú trọng thể hiện cảm xúc, tình cảm của tác giả.

c. Bố cục 

Cốm Vòng có bố cục gồm 3 phần:

- Phần 1: Từ đầu đến “hạt thóc ra thành cốm”: Giới thiệu về cốm

- Phần 2: Tiếp đến “thơm tho, lạ lùng”: Công đoạn làm ra cốm

- Phần 3: Còn lại: Người thưởng thức cốm phải nhẹ nhàng, tinh tế

d. Tóm tắt tác phẩm Cốm Vòng

Cốm và hồng nhìn tương phản nhưng thực chất khi ăn cùng lại nâng vị ngon của nhau lên. Hình ảnh những cô gái làng Vòng đi bán cốm thật mộc mạc, bình dị. Thôn Vòng Hậu và Vòng Sở ở Làng Vòng chính là nơi sản xuất ra cốm. Cốm nguyên là cái hạt non của “thóc nếp hoa vàng” . Lúa ngắt ở cánh đồng về, phải tuốt cho những hạt thóc rơi ra. Những người đàn bà làng Vòng khéo léo đảo cốm, hay giã cốm cũng   đều tay. Thóc giã ra rồi sàng, rồi hồ cốm và cuối cùng được trình bày trên lá chuối, lá sen để đem đi bán. Người thưởng thức cốm cũng phải thật tinh tế.

1.2.1. Giới thiệu về cốm

- Cốm và hồng nhìn tương phản nhưng thực chất khi ăn cùng lại nâng vị ngon của nhau lên. Tác giả đã dùng hình ảnh so sánh: “như trai gái xứng đôi” 

- Hình ảnh những cô gái làng Vòng đi bán cốm thật mộc mạc, bình dị: “đầu trùm nón lá” vắt vẻo đi từ sớm “tinh mơ” lên phố bán cốm.

- Thôn Vòng Hậu và Vòng Sở ở Làng Vòng chính là nơi sản xuất ra cốm. 

- Cốm nguyên là cái hạt non của “thóc nếp hoa vàng” . 

- Mùi cốm thấm mùi cỏ, mùi đất quê hương làm ta “nhẹ nhõm”, “phơi phới”

→ Cốm là món quà đặc trưng của quê hương

1.2.2. Các công đoạn làm ra cốm

- Lúa ngắt ở cánh đồng về, phải tuốt cho những hạt thóc rơi ra, mà không được “vò hay đập” 

Đập lúa non bằng máy tuốt

- Những người đàn bà làng Vòng khéo léo đảo cốm sao cho thật dẻo, lửa thật đều, củi phải dùng “củi gỗ cháy âm” 

- Người làm ra cốm giã cốm cũng phải đều tay, không được giã nặng hay nhẹ quá 

- Thóc giã ra rồi sàng

Thóc được sàng lại sau khi giã

- Tiếp theo, họ đến công đoạn hồ cốm: “lấy mạ giã ra hòa với nước”, làm thành thứ nước màu xanh lá cây để hồ cốm 

- Cuối cùng được trình bày trên lá chuối, lá sen để đem đi bán

Thành phẩm cốm được gói trong lá sen

→  Qua những công đoạn để làm ra món cốm làng Vòng thơm ngon, ta thấy được ở đó sự tinh tế, khéo léo, tỉ mẩn của những người làm ra cốm

1.2.3. Tác giả bày tỏ suy nghĩ về cách thưởng thức cốm

- Cốm là một thứ quà “trang nhã của Thần Nông”, được đem từ những đồng quê bát ngát của tổ tiên để lại cho ta

- Người thưởng thức cốm cũng phải thật tinh tế, thanh lịch: “nhai nhỏ nhẹ, vừa ngẫm nghĩ đến tính chất thơm của cốm”

→ Tình cảm yêu mến, trân trọng của tác giả dành cho cốm – thứ quà quê hương

1.3.1. Về nội dung

- Văn bản Cốm Vòng là tùy bút bày tỏ tình cảm yêu mến, trân trọng với cốm - món ăn giản dị thường ngày nhưng đậm đà hương vị của quê hương.

1.3.2. Về nghệ thuật

- Lời văn nhẹ nhàng, tha thiết khi bày tỏ cảm xúc về món quà bình dị quê hương: cốm

- Cách miêu tả sinh động, tinh tế, giàu hình ảnh

Bài tập: Thông qua văn bản Cốm Vòng - Vũ Bằng, SGK Ngữ văn 7 Tập 1 Chân Trời Sáng Tạo, em hãy viết đoạn văn nêu cảm nhận về cốm.

Hướng dẫn giải:

- Đọc kĩ bài Cốm Vòng - Vũ Bằng, SGK Ngữ văn 7 Tập 1 Chân Trời Sáng Tạo

- Kết hợp trải nghiệm, hiểu biết của bản thân để nêu cảm nhận:

+ Nhắc đến Hà Nội hẳn người ta sẽ nghĩ ngay đến cốm

+ Là thức quà riêng biệt của đất nước, là cái hương vị mộc mạc giản dị và thanh khiết của đồng quê

+ Để làm ra được những hạt cốm thơm ngon, dẻo bùi đó phải trải qua nhiều công đoạn tỉ mỉ

Lời giải chi tiết:

Nhắc đến Hà Nội hẳn người ta sẽ nghĩ ngay đến cốm - một món ăn mang đậm nét văn hóa của người Hà Thành nói riêng và người Việt nói chung. Cốm là sự kết tinh của mọi thứ quý báu nhất, tốt đẹp nhất của quê hương. Là thức quà riêng biệt của đất nước, là cái hương vị mộc mạc giản dị và thanh khiết của đồng quê Việt Nam. Như Vũ Bằng đã nói: “đố ai tìm được một thứ sản phẩm gì của đất nước thương yêu mà biểu dương được tinh thần của những cuộc nhân duyên giữa trai gái như hồng và cốm”. Qủa thật, một thức quà giản dị mà thanh khiết từ lúa nếp hoa vàng, hạt ngọc của đất trời được làm ra từ những đôi bàn tay cần mẫn của những nghệ nhân, đặc biệt là ở làng Vòng Hà Nội. Để làm ra được những hạt cốm thơm ngon, dẻo bùi đó phải trải qua nhiều công đoạn tỉ mỉ. Khi thưởng thức cốm, phải ăn một cách thanh lịch, ăn từng chút, nhón từng chút một, nhai nhỏ nhẹ cảm nhận cái hương thơm của đồng quê. Sự khéo léo, duyên dáng của các cô gái làng Vòng gánh cốm đi bán đã làm cho cốm trở nên thân thuộc, rộn rã yêu thương.

- Học xong bài Cốm Vòng - Vũ Bằng, các em cần:

+ Phân tích quy trình làm cốm làng Vòng

+ Hiểu được tình cảm của tác giả đối với món cốm gắn liền với đồng quê

Qua bài tác phẩm Cốm Vòng - Vũ Bằng đã mang đến cho người đọc những trải nghiệm về ý nghĩa và công đoạn làm nên món cốm nổi tiếng ở làng Vòng. Nhằm giúp các em hiểu hơn về bài soạn này, các em có thể tham khảo thêm bài soạn dưới đây:

• Soạn bài chi tiết Cốm Vòng - Vũ Bằng

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em. 

Tác phẩm Cốm Vòng của Vũ Bằng đã cho người đọc hiểu hơn về ý tình cảm của tác giả đối với những đặc sản quê hương thông qua cách miêu tả chi tiết quy trình làm nên món cốm Vòng. Để hiểu hơn về bài học này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây:

---------------------(Đang cập nhật)---------------------