Mùa thu về Trùng Khánh nghe hạt dẻ hát - Y Phương - Ngữ văn 7 Tập 1 Chân Trời Sáng Tạo

1.1.1. Tác giả Y Phương

- Y Phương, tên thật là Hứa Vĩnh Sước, sinh năm 1948

- Quê quán: Huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng

- Phong cách nghệ thuật : Các tác phẩm của ông thể hiện vẻ đẹp chân thật, trong sáng, mạnh mẽ, cách biểu đạt giàu hình ảnh theo cách nhìn, cách nghĩ của người miền núi.

- Tác phẩm chính: Người Núi Hoa, Thơ Y Phương, Đàn Then, Tiếng hát tháng Giêng, ...

1.1.2. Tác phẩm Mùa thu về Trùng Khánh nghe hạt dẻ hát 

a. Xuất xứ

- Văn bản Mùa thu về Trùng Khánh nghe hạt dẻ hát được trích trong Tháng Giêng – tháng Giêng một vòng dao quắm.

b. Thể loại: 

- Mùa thu về Trùng Khánh nghe hạt dẻ hát thuộc thể loại tản văn.

- Tản văn là thể loại văn xuôi ngắn gọn, hàm xúc có cách thể hiện đa dạng, mang tính chấm phá, bộc lộ trực tiếp suy nghĩ cảm xúc của người viết qua các hiện tượng đời sống.

c. Bố cục 

Mùa thu về Trùng Khánh nghe hạt dẻ hát có bố cục gồm 3 phần:

- Phần 1: Từ đầu đến “cũng có hạt dẻ Trùng Khánh bày bán”: Giới thiệu về hạt dẻ Trùng Khánh

- Phần 2: Tiếp đến “rừng dẻ đang độ ngọt bùi”: Tình cảm yêu mến của tác giả dành cho hạt dẻ Trùng Khánh và khu rừng hạt dẻ.

- Phần 3: Còn lại: Hạt dẻ Trùng Khánh được trồng bởi bàn tay của những con người miền núi sống hồn nhiên, chân chất.

d. Tóm tắt tác phẩm

Thông thường, hạt dẻ Trùng Khánh tròn đều, thỉnh thoảng cũng có hạt méo mó. Hạt dẻ bắt đầu chín vào cữ cuối tháng Tám âm lịch. Khi chín vỏ hạt dẻ lên màu hỗn hợp nâu, tía. Khi hạt dẻ còn tươi, thịt của nó rắn chắc, giòn tan. Hạt dẻ nhái thì bán quanh năm còn hạt dẻ Trùng Khánh chỉ có vào mùa thu. Cốm trộn hạt dẻ trở thành món ăn đặc sản ở Trùng Khánh. Tác giả cảm thấy khu rừng hạt dẻ thật tuyệt vời và muốn nó được trở thành điểm tham quan. Hạt dẻ Trùng Khánh ngọt thơm bởi bàn tay người trồng, chăm bón – những con người sống hồn nhiên, không tính toán.

1.2.1. Hạt dẻ và rừng hạt dẻ Trùng Khánh

a. Đặc điểm của hạt dẻ Trùng Khánh:

Đặc sản hạt dẻ Trùng Khánh

- Giống hạt dẻ Trùng Khánh là “số một La Mã”, không ở đâu bằng.

- Thông thường, hạt dẻ Trùng Khánh “tròn đều”, thỉnh thoảng cũng có hạt méo mó. 

- Hạt dẻ bắt đầu chín vào “cữ cuối tháng Tám âm lịch”. 

- Khi chín vỏ hạt dẻ lên “màu hỗn hợp” nâu, tía. 

- Khi hạt dẻ còn tươi, thịt của nó “rắn chắc”, “giòn tan”. 

- Phân biệt: “Hạt dẻ nhái” thì bán quanh năm còn hạt dẻ Trùng Khánh chỉ có vào mùa thu.

+ Hạt dẻ nhái mang đi bao xa cũng không thối

+ Hạt dẻ Trùng Khánh sịn, vỏ cứng, dày, nhiều lông măng

- Cốm trộn hạt dẻ trở thành món ăn đặc sản ở Trùng Khánh. 

b. Khu rừng hạt dẻ Trùng Khánh:

Khu rừng hạt dẻ Trùng Khánh

- Tác giả bày tỏ ý muốn:

+ Các quan chức ngành văn hóa du lịch địa phương nên xem xét để biến rừng hạt dẻ thành địa điểm tham quan.

+ Tác giả cảm thấy “tuyệt vời” khi đi lang thang trong khu rừng hạt dẻ

→ Tác giả phải là người yêu quê hương tha thiết, trân trọng món quà bình dị của quê hương mình: hạt dẻ Trùng Khánh

1.2.2. Hạt dẻ Trùng Khánh thơm ngon được trồng bởi bàn tay của những người miền núi

- Người Trùng Khánh “sống lâu” một phần nhờ vào môi trường sinh thái của rừng dẻ, ở những vùng núi cao có “không khí trong lành”

- Người miền núi ở đây sống “hồn nhiên”, “không tính toán”, “không bon chen” , “không thù hận”, “không si mê tiền bạc”, …

- Và hạt dẻ Trùng Khánh thơm ngon được trồng bởi bàn tay của những con người chân chất, hồn nhiên ấy.

→ Tình cảm trân trọng mà tác giả dành cho những người trồng nên hạt dẻ Trùng Khánh.

1.3.1. Về nội dung

Tác giả bày tỏ tình cảm trân trọng, yêu mến với hạt dẻ Trùng Khánh. Giống hạt dẻ Trùng Khánh là số một, không ở đâu bằng. Hạt dẻ Trùng Khánh ngọt thơm bởi bàn tay người trồng, chăm bón – những con người sống hồn nhiên, chân chất, không tính toán, bon chen.

1.3.2. Về nghệ thuật

- Tản văn giàu cảm xúc, suy nghĩ của tác giả về hạt dẻ Trùng Khánh

- Ngôn ngữ tinh tế, sống động, giàu hình ảnh và chất trữ tình

Bài tập: Thông qua văn bản Mùa thu về Trùng Khánh nghe hạt dẻ hát - Y Phương, SGK Ngữ văn 7 Tập 1 Chân Trời Sáng Tạo, em hãy viết bài văn thuyết minh về hạt dẻ Trùng Khánh.

Hướng dẫn giải:

- Đọc kĩ bài Mùa thu về Trùng Khánh nghe hạt dẻ hát - Y Phương, SGK Ngữ văn 7 Tập 1 Chân Trời Sáng Tạo

- Kết hợp trải nghiệm, hiểu biết của bản thân để viết bài thuyết minh:

+ Những cây dẻ ở Trùng Khánh là giống dẻ ở xứ ôn đới

+ Hạt dẻ Trùng Khánh rất to, một cân chỉ chừng trăm hạt

+ Cứ đến khoảng cuối Thu, đầu Đông là mùa quả dẻ chín rụng đầy mặt đất

Lời giải chi tiết:

Những cây dẻ ở Trùng Khánh là giống dẻ ở xứ ôn đới. Cây dẻ sống ở những vùng đất khô cằn. Bộ rễ cây khỏe mạnh, bám vững chãi vào đất trên những triền dốc. Tán cây vươn cao hứng đón sương rừng, gió núi.

Chẳng ai biết những cây dẻ đã đến bắt rễ và phát triển ở Trùng Khánh từ khi nào. Chưa ai tìm hiểu kĩ xem đất rừng Trùng Khánh ẩn chứa những tố chất đặc biệt gì thích hợp với cây dẻ này để hôm nay Trùng Khánh có một sản vật quý. Cũng có người vì quý giống dẻ này đã mang đi trồng thử tại những nơi khác có các điều kiện địa hình và khí hậu tương tự Trùng Khánh - như ở Lạng Sơn, ở một số nơi khác trong tỉnh Cao Bằng... - nhưng kết quả không được như ý muốn.

Hạt dẻ Trùng Khánh rất to, một cân chỉ chừng trăm hạt. Mỗi quả dẻ chứa ba, bốn hạt, vỏ hạt dẻ Trùng Khánh dày và rất cứng nên muốn hạt dẻ chín phải luộc kĩ. Có người cẩn thận còn khía sẵn vài đường trên vỏ hạt để khi chín dễ bóc. Sau khi luộc chín, nếu đem hạt dẻ rang lại một lượt đến khi hơi sém vỏ thì mùi thơm dậy lên thật hấp dẫn. Bà con ở Trùng Khánh thường hay ninh hạt dẻ với chân giò lợn làm món đãi khách có hương vị rất đặc biệt mà không phải ai cũng dễ có cơ hội được thưởng thức.

Cứ đến khoảng cuối Thu, đầu Đông là mùa quả dẻ chín rụng đầy mặt đất. Hạt dẻ được người Trùng Khánh thu nhặt, rồi nó bắt đầu vào cuộc hành trình mới. Hạt dẻ Trùng Khánh theo chân con người lên đường về xuôi như một thứ quà độc đáo của miền núi rừng Đông Bắc Tổ quốc. Nó không bảo quản được lâu, chỉ để được khoảng chừng một tháng nên mùa hạt dẻ cũng qua nhanh với những ai không kịp để ý. Đã bao nhiêu năm nay, hạt dẻ Trùng Khánh vẫn tự nhiên như nó vốn thế. Nó vẫn xa lạ với nền văn minh công nghiệp. Nó thấm đậm hương vị của thiên nhiên và ít gần con người... Nhưng con người biết nó và quý nó...

- Học xong bài Mùa thu về Trùng Khánh nghe hạt dẻ hát - Y Phương, các em cần:

+ Phân tích đặc điểm hạt dẻ và khu rừng hạt dẻ ở Trùng Khánh

+ Hiểu được tình cảm trân trọng mà tác giả dành cho những người trồng nên hạt dẻ Trùng Khánh.

Qua bài tác phẩm Mùa thu về Trùng Khánh nghe hạt dẻ hát, Y Phương đã giúp người đọc hiểu hơn về đặc điểm của hạt dẻ Trùng Khánh và mong muốn của tác giả trong việc bảo vệ và phát triển rừng hạt dẻ. Nhằm giúp các em hiểu hơn về bài soạn này, các em có thể tham khảo thêm bài soạn dưới đây:

• Soạn bài chi tiết Mùa thu về Trùng Khánh nghe hạt dẻ hát

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em. 

Tác phẩm Mùa thu về Trùng Khánh nghe hạt dẻ hát đã cho người đọc hiểu hơn về ý tình cảm của Y Phương đối với những người đã làm nên món hạt dẻ thơm ngon, đặc sản của Trùng Khánh. Để hiểu hơn về bài học này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây:

---------------------(Đang cập nhật)---------------------