Nghị luận xã hội về câu nói: Lí tưởng là ngọn đèn soi sáng?

Chúng ta đều biết, những con thuyền lênh đênh trên biển cả đều rất cần một ngọn hải đăng dẫn đường, soi sáng để có thể tìm đến bến bờ an toàn và bình yên. Đối với mỗi người, ngọn hải đăng chính là lí tưởng sống. Lí tưởng ấy sẽ chắp cánh đưa ta bay cao cùng những ước mơ và chỉ đường cho ta đến bến bờ hạnh phúc của cuộc sống. Chính vì thế, đại văn hào Nga Lép Tôn – xtôi đã từng nói: “Lí tưởng là ngọn đèn chỉ đường. Không có lí tưởng thì không có phương hướng kiên định, mà không có phương hướng thì không có cuộc sống”. Câu nói đó vừa khẳng định tầm quan trọng của lí tưởng, vừa như là một lời nhắc nhở cho những ai không có lí tưởng sống.

Lí tưởng là mục đích cao nhất mà mỗi con người muốn hướng tới, là lí do, sự khao khát mà mỗi người mong mỏi đạt được. Hiểu theo nghĩa đen, “ngọn đèn” được dùng để thắp sáng vào ban đêm, để ta thấy được đường đi và những vật xung quanh. Nhưng trong câu nói, hình ảnh “ngọn đèn” không chỉ được dùng để nói một sự vật cụ thể, mà để tôn lên ý nghĩa của “lí tưởng. Lí tưởng là thứ giúp ta thấy rõ được đường đi, ngay cả trong những phút giây đen tối. “Phương hướng kiên định” là mục tiêu, là đường lối xác định được để ra dựa trên sự quyết tâm giữ vững lập trường. Nếu chỉ hiểu "cuộc sống" là cuộc đời mỗi người, ta chưa thể hiểu được câu nói của Lép Tôn-xtôi. “Cuộc sống” ở đây được hiểu là một cuộc đời có ý nghĩa, khi mà con người sống thực sự chứ không phải chỉ tồn tại. Câu nói mang ý nghĩa rõ ràng: Lí tưởng rất quan trọng. Và sống trên đời, mỗi người cần có một lí tưởng sống, vì sống mà không có lí tưởng thì sẽ không thể xác định những việc nên làm, dẫn đến việc chúng ta sống một cuộc đời thừa, không có giá trị.

Lí tưởng sống cũng không cần phải quá xa vời và lớn lao. Quan trọng là chúng ta phải sống có lí tưởng và thực hiện lí tưởng bằng con đường chân chính. Hãy sống cho mọi người vì chúng ta chỉ tìm thấy hạnh phúc khi “mình vì mọi người'’ và chính nhờ đó, “mọi người sẽ vì mình”.

Tấm gương đại diện cho lí tưởng cao đẹp chính là Bác Hồ kính yêu. Người thanh niên Nguyễn Tất Thành đã ra đi với một lí tưởng suốt đời “tìm ra con đường giải phóng đất nước, quyết tâm vì Tổ quốc độc lập, vì dân tộc Việt Nam tự do và bền vững”. Tuy chỉ có hai bàn tay trắng, lại ở xứ lạ xa quê nhưng trong con tim, Bác vẫn nuôi lí tưởng tìm ra con đường giải phóng dân tộc, quyết vì dân tộc Việt Nam độc lập, tự do, hạnh phúc. Vì thế, cuối cùng Bác cũng đã tìm ra được đường lối giải phóng dân tộc, đem lại ấm no, hạnh phúc cho toàn thể đồng bào của mình. Trong thời chiến, nhiều thanh niên giàu lí tưởng Cách mạng như Võ Thị Sáu, Lê Văn Tám, Cù Chính Lan… đã hi sinh vì dân tộc, trở thành người anh hùng của thời đại. Và còn biết bao chiến sĩ đã có chung lí tưởng cao đẹp đã chiến đấu để bảo vệ từng tấc đất thiêng liêng của Tổ quốc.

Ta còn có thể thấy được lí tưởng sống được thể hiện qua tấm gương khắc phục khó khăn, phấn đấu không ngừng nghỉ của thầy Nguyễn Ngọc Kí. Dù bị liệt hai tay từ thuở nhỏ, gặp bao khó khăn trắc trở, nhưng thầy không bỏ cuộc. Chính lí tưởng mong muốn cống hiến cho đời, quyết không làm phế nhân, làm gánh nặng cho mọi người, thấy đã cố gắng tập viết bằng chân và đã trở thành một nhà giáo ưu tú dẫn dắt nhiều thế hệ học trò đến thành công.

Nếu sống mà không có lí tưởng thì chúng ta sẽ khó mà xác định những việc nên làm, hoặc nếu có xác định được thì cũng không có quyết tâm để thực hiện cho tới nơi chốn. Chẳng hạn trong học tập, nếu không chắc chắn mục tiêu học để làm gì thì khi gặp khó khăn, ta dễ buông xuôi và không chịu cố gắng. Và cuộc sống sẽ tẻ nhạt và vô nghĩa biết bao khi con người ta sống thiếu lí tưởng. Thiếu lí tưởng, ta dễ nản chí, dễ cảm thấy buồn chán với chính cuộc đời của mình. Có lí tưởng, ta sẽ luôn xác định rõ mục tiêu sống và tận tụy với những việc mà mình cần hoàn thành, thể hiện rõ thái độ quyết tâm vươn tới sự hoàn thiện bản thân, mong muốn cống hiến cho sự nghiệp chung. Hơn thế nữa, ta thế sẵn sàng hi sinh cho lí tưởng của mình, chấp nhận sự thất bại và khó khăn để đạt đến cái đích cuối cùng của cuộc đời. Lí tưởng của một người có khi chỉ đơn giản là chỉ là kiếm được việc làm ổn định và có một gia đình đầm ấm. Nhưng để theo đuổi lý tưởng, người đó cũng phải trải qua nhiều khó khăn.

Thế nhưng trong cuộc sống, không phải ai cũng ý thức được ý nghĩa và tầm quan trọng của lí tưởng sống. Có những thanh niên chỉ biết ăn chơi lêu lổng, không chú tâm vào tu dưỡng kiến thức, đạo đức. Họ sống không mục đích, không phương hướng để rồi bị sa ngã, lôi kéo vào những tệ nạn xã hội và trở thành một người vô dụng, không giúp ích gì cho xã hội. Cũng có những người đã tìm cho mình mục đích sống tầm thường hoặc thấp hèn, chẳng hạn như kiếm thật nhiều tiền bằng mọi cách, kể cả làm những việc xấu, trái với đạo đức làm người. Cuộc sống của họ không thể có được hạnh phúc hoặc thậm chí trở thành gánh nặng của gia đình và xã hội. Họ biến lí tưởng thành một bóng tối mờ mịt bao phủ lên cuộc đời mình, chứ không phải là ngọn đèn soi sáng chỉ đường cho họ nữa.

Nhận thức được ý nghĩa và tầm quan trọng của việc sống có lí tưởng, ngay từ khi đặt chân vào cấp ba, tôi đã xác định lý tưởng sống cho mình. Với tôi, sống là để cống hiến. Tôi ước mơ trở thành một nữ cảnh sát tài giỏi, năng động và sẽ cống hiến cho đất nước, xã hội tất cả năng lực của mình, cống hiến không phải là làm một việc gì đó phi thường để mọi người thán phục. Chỉ cần chúng ta làm tốt công việc của mình, duy trì lối sống lành mạnh, văn minh là đã góp phần cống hiến cho Tổ quốc.Có những sự cống hiến rất to lớn nhưng cũng có những cống hiến rất bình thường, giản dị. Cái quan trọng là hai điều đáng quý như nhau nếu ta đã cố gắng hết mình. Tôi hy vọng nhiều bạn trẻ có cùng chung lý tưởng sống như tôi để xây dựng một thế hệ thanh niên thực sự có khả năng làm chủ đất nước. Nếu tất cả chúng ta đều có lí tưởng sống tận hiến thì xã hội sẽ có sức mạnh dồi dào để phát triển bền vững, nhanh chóng. Lí tưởng sống tận hiến cũng làm cho con người trở nên tốt đẹp hơn, hoàn thiện hơn. Mọi đức tính quý báu bao giờ cũng được soi sáng bởi một lý tưởng cao đẹp. Một khi đất nước giàu mạnh, xã hội ổn định, văn minh, con người sẽ vươn tới cuộc sống hạnh phúc, đầy đủ ý nghĩa nhất, đó là điều mà ai ai cũng mong muốn.

Để chuẩn bị đầy đủ hành trang cho cuộc đời, trau dồi năng lực để cống hiến thì không còn con đường nào khác ngoài học hỏi. Ngạn ngữ Mông Cổ có câu: “Nhiều ngôi sao: đó là sự trang điểm cho bầu trời. Nhiều kiến thức: đó là sự trang điểm cho trí tuệ”. Tất cả mọi người, đặc biệt là thế hệ trẻ, nên học hỏi không ngừng, học trong sách vở, học trong cuộc sống, học từ thầy cô, học từ bạn bè để trang điểm cho trí tuệ thật nhiều kiến thức. Nói cách khác là để trau dồi năng lực và để có thể cống hiến được nhiều hơn.

Gaston Dutil đã từng nói: “Một trái tim không lí tưởng là một bầu trời không tinh tú”. Ngay từ bây giờ, hãy xác định cho mình lí tưởng Sống cao đẹp hãy nỗ lực hết mình để thực hiện lí tưởng ấy. Có lý tưởng, cuộc sống mới đúng nghĩa là cuộc sống.

Cuộc sống ngày càng vận động và phát triển theo chiều hướng mới. Để tồn tại và có một cuộc sống bền vững thì mỗi người chúng ta cần phải có một phương hướng sống nhất định, một lý tưởng mà ta sẽ hướng tới để thực hiện trong suốt cuộc đời. Nhà văn Nga Lép Tôn-xtôi đã nói: “Lí tưởng là ngọn đèn soi đường. Không có lí tưởng thì không có phương hướng kiên định, mà không có phương hướng thì không có cuộc sống". Vậy cuộc sống sẽ ra sao nếu người không có lí tưởng xác định? Cuộc đời sẽ ra sao nếu mỗi người chỉ sống vì những mục đích không rõ ràng và chỉ cho bản thân mình?

Thoạt đọc qua, ta sẽ cảm thấy câu nói trên hơi khó hiểu. "Lí tưởng" là gì?. Đó chính là cái đích của cuộc sống mà mỗi con người khát khao đạt được. Còn “ngọn đèn'', đó là một vật dùng để thắp sáng vào ban đêm, nhờ có nó mà ta thấy được rõ đường đi và những vật xung quanh "Phương hướng kiên định" chính là mục tiêu, là đường lối xác định sẽ thực hiện một cách quyết tâm và không thay đổi. "Cuộc sống" là cuộc đời thực tiễn của mỗi người, nhưng đó sẽ là cuộc đời có ý nghĩa, cuộc đời tươi đẹp khi mà con người sống chứ không phải là tồn tại. Cuộc sống đó là thành quả rực rỡ của một cuộc sống có lí tưởng. Qua đó, ta thấy câu nói của Lép Tôn-xtôi mang một nghĩa rất rõ ràng: sống trên đời, mỗi con người cần phải có riêng cho mình một lý tưởng sống, đó chính là ngọn đèn chỉ phương rõ ràng nhất. "Lí tưởng" rất quan trọng với chúng ta. Vì nếu sống mà không có lí tưởng thì chúng ta sẽ khó mà xác định những việc nên làm, còn nếu có xác định được thì cũng không có quyết tâm để thực hiện cho tới nơi tới chốn. Như trong học tập, nếu không chắc chắn mục tiêu để làm gì thì khi gặp khó khăn, ta dễ buông xuôi và không chịu cố gắng. Bên cạnh đó, khả năng thực hiện sai hướng hay cảm thấy khó khăn hơn khi không xác định được lí tưởng là rất lớn. Chẳng hạn ta muốn trở thành bác sĩ nhưng không xác định được là sẽ trở thành bác sĩ gì, thì khi dấn thân vào con đường học vấn ta sẽ cảm thấy lạc lõng với chính mục tiêu mình đề ra. Và cuộc sống sẽ tẻ nhạt biết bao khi con người ta sống thiếu "lý tưởng". Thiếu lí tưởng sẽ dễ nản chí, ta dễ cảm thấy buồn chán với chính cuộc đời của minh. Vậy một người có lí tưởng là người như thế nào? Đó chính là người luôn xác định được mục tiêu sống và tận tụy với những việc mà mình cần hoàn thành, thể hiện thái độ quyết tâm vươn tới sự hoàn thiện bản thân, mong muốn cống hiến cho sự nghiệp chung. Hơn thế nữa đó là một người sẵn sàng hi sinh cho lí tưởng của mình, chấp nhận sự thất bại và khó khăn để đạt đến cái đích cuối cùng của cuộc đời. Đôi khi lý tưởng của một người chỉ là kiếm được việc làm ổn định có một gia đình đầm ấm nhưng để thực hiện được thì người đó cũng phải trải qua nhiều khó khăn. Và dù cho đó chỉ là một lí tưởng tưởng chừng như đơn giản nhưng vẫn xứng đáng nhận được sự tôn trọng từ những người xung quanh. Vì người đó đã có được lí tưởng riêng để thực hiện chứ không như nhiều người sống hơn nửa cuộc đời vẫn chưa biết đâu là lý tưởng của đời mình và vẫn còn đang quẩn quanh… Ngày 5-6-1911, người thanh niên Nguyễn Tất Thành đã ra đi với một lý tưởng suốt đời "tìm ra con đường giải phóng đất nước, quyết tâm vì Tổ quốc độc lập, vì dân tộc Việt Nam tự do và bền vững. Đó cũng chính là lý tưởng của tất cả thanh niên trong thời chiến. Nhưng ngày nay khi đất nước ta đã hoàn toàn độc lập và đang trên đà phát triển nhanh thì lý tưởng của thanh niên đã khác đi rất nhiều. Tất nhiên mỗi thanh niên tìm cho mình một lý tưởng riêng, tùy thuộc vào hoàn cảnh sống, địa vị và cách sống của mỗi người nhưng nếu lý tưởng đó chỉ phục vụ cho lợi ích của bản thân thì đó không hoàn toàn là lý tưởng mà đó chính là lối suy nghĩ ích kỉ và cá nhân. Vì thế thanh niên ngày nay cần có một lý tưởng chung là: không ngừng phấn đấu vì một đất nước Việt Nam "dân giàu nước mạnh, xã hội công bằng dân chủ văn minh".

Muốn có được những lí tưởng có nghĩa cho bản thân và cho xã hội như vậy thì mỗi người nhất là thanh niên học sinh ngay từ ngồi trên ghế nhà trường đã xác định được cho mình mục đích của việc tập, phân biệt được mục đích đó là đúng hay sai và xác định xem khả năng mình có thực hiện được hay không. Bên cạnh đó cần biết lắng nghe lời khuyên của những người xung quanh như cha mẹ, thầy cô để có một "phương hướng kiên định" cho chính mình. Một xã hội sẽ phát triển vững bền khi có những con người có chung một lý tưởng cao đẹp là sống vì Tổ quốc, vì mọi người.

Nếu so sánh cuộc đời là biển cả, con người là chiếc thuyền giữa đại dương mênh mông, thì ngọn hải đăng quả thật là kim chỉ nam cho thuyền biết nơi mình đến. Thử hỏi, nếu không có ngọn hải đăng thì hậu quả sẽ ra sao? Nói thế, ta chắc đã hiểu được lời nói của L. Tôn xtôi quả thật chí lý: “Lý tưởng là ngọn đèn chỉ đường. Không có lí tưởng thì không có phương hướng kiên định mà không có phương hướng thì không có cuộc sống".

Nếu cuộc sống là những hoạt động trong đời sống của một con người hoặc một xã hội, thì lí tưởng là mục đích cao nhất, tốt đẹp nhất mà người ta phấn đấu để đạt tới. Sống trong đời sống, ai cũng muốn vươn tới một điều gì đó tốt đẹp và ta gọi đó là mục đích. Muốn đến đích, ta phải có hành động cụ thể, có phương tiện để thực hiện. Với T.xtôi thì lý tường chính là phương tiện, bởi nó như là “ngọn đèn chỉ đường”, là ánh sáng soi rọi cho con người đi đến mục đích Người không có lí tưởng thì “không có phương hướng kiên định” như thuyền chòng chành, lạc lối đưa đến nguy cơ đánh mất cuộc sống. Trong cuộc chiến tranh Vệ quốc vĩ đại của nhân dân Nga, nếu không có ánh sáng lý tưởng cao đẹp của Mác – Lênin thì dân tộc Nga sẽ về đâu? Thế kỉ XX ở Việt Nam, hàng ngàn, hàng vạn thanh niên ngã xuống “chẳng tiếc đời xanh” cho Tổ quốc trường tồn, chính là vì họ đã mang vào tâm trí mình một lý tưởng yêu nước cao đẹp được thấm nhuần bởi tư tưởng Hồ Chí Minh vĩ đại. Như vậy, sống có lí tưởng thì cuộc sống sẽ có ý nghĩa. Cuộc sống là sự tiếp diễn liên tục không ngừng nghỉ. Chúng ta từ thế hệ này sang thế hệ khác tiếp tục sống nhưng không thể thiếu mục đích, lý tưởng. Lí tưởng cao đẹp, làm cho cuộc đời nở hoa. Những con thuyền đang ngày đêm lênh đênh trên biển cả đều rất cần một ngọn hải đăng để dẫn đường, soi sáng cho chúng tìm đến bến bờ an toàn và bình yên. Chúng ta cũng vậy, khác chăng ngọn hải đăng của chúng ta chính là lí tưởng sống – nó chắp cánh đưa ta bay cao cùng những ước mơ và chỉ đường cho ta đến bến bờ hạnh phúc của cuộc sống. “Lí tưởng là ngọn đèn chỉ đường. Không có lí tưởng thì không có phương hướng kiên định, mà không có phương hướng thì không có cuộc sống”. Quan niệm sống nêu trên thật sự là bài học cho chúng ta học tập.

Mỗi chúng ta, phải có trách nhiệm với xã hội và với chính mình. Mỗi con người phải tự ý thức rằng, sống không có lí tưởng, tựa như con người đi trong bóng đêm; như con thuyền ngoài khơi không có ngọn hải đăng dẫn đường; như con tàu không có hoa tiêu,… ở phương diện đấu tranh giải phóng dân tộc của nước ta, nếu không có lí tưởng yêu nước là ánh sáng soi đường, thì “bóng đêm nô lệ" quả thật đáng sợ, mà dân tộc ta đã từng trải qua.