Làm rõ ý đoạn thơ Ôi lòng Bác...chảy nặng phù sa qua Đêm nay Bác không ngủ, Cảnh khuya và Rằm tháng giêng

1. Làm rõ nội dung đoạn thơ

Bám vào các từ ngữ trong đoạn thơ để làm rõ nội dung của bài thơ:

• "thương": tình cảm yêu thương tha thiết thể hiện ở sự quan tâm chăm sóc.
• "Thương cuộc đời chung": cảnh dân tộc và người dân Việt Nam trong vòng nô lệ, chịu nhiều khó khăn, vất vả.
• "thương cỏ hoa": tình yêu dành cho những cảnh vật thiên nhiên (yêu trăng....)
• "như dòng sông chảy nặng phù sa": nghệ thuật so sánh gợi lên sự cống hiến suốt đời âm thầm, lặng lẽ.

=> Đoạn thơ thể hiện tình cảm lo lắng cho dân,cho nước và tình yêu thiên nhiên tha thiết của Bác.

2. Làm rõ nội dung đoạn thơ qua 3 tác phẩm:

a. Tâm trạng lo lắng trăn trở cho vận mệnh đất nước, cho cuộc sống của người dân

- Nhiều đêm không ngủ để suy nghĩ việc nước:

"Lặng yên bên bếp lửa
Vẻ mặt Bác trầm ngâm"
"Bác vẫn ngồi đinh ninh
Chòm râu im phăng phắc"

=> Các từ láy gợi lên hình ảnh Bác trong đêm khuya ngồi một mình đang lặng lẽ tập trung cao độ để suy nghĩ về việc nước.

"Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà"

=> Nghệ thuật so sánh khắc hoạ hình ảnh Bác nhiều đêm trằn trọc không ngủ vì vận mệnh của nước nhà.

"Giữa dòng bàn bạc việc quân"

=> Hình ảnh thơ vừa đẹp, lãng mạn khắc hoạ hình ảnh Bác vừa mang tâm hồn thi sĩ, vừa mang cốt cách chiến sĩ. Giữa bức tranh nên thơ đầy ắp ánh trăng Bác và các cán bộ đang bàn việc nước. Câu thơ toát lên một phong thái ung dung lạc quan của Bác.

- Lo lắng cho cuộc sống của người dân:

"Bác thương đoàn dân công
..........................................
Làm sao cho khỏi ướt."

"Người cha mái tóc bạc
......................................
Bác nhón chân nhẹ nhàng."

=> Hình ảnh Bác hiện lên lo lắng cho từng giấc ngủ của đoàn dân công, đi dém chăn cho từng chiến sĩ... Những câu thơ mang tính hiện thực gợi lên hình ảnh Bác cao cả với tấm lòng yêu thương mênh mông, gần gũi như người cha.

b. Tình yêu thiên nhiên tha thiết:

Tình yêu trăng:

"Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa"

Hai câu thơ như một bức tranh quả đúng thật là "thi trung hữu hoạ". ánh trăng lồng vào lá cổ thụ tạo nên những mảng tối đậm nhạt, đen, trắng ... gợi nên cảnh chập chùng nhiều tầng lớp, đường nét, hình khối. Nghệ thuật điệp từ tạo nên một bức tranh hoà hợp, quấn quýt, ấm áp.

=> Với những chi tiết, hình ảnh chọn lọc, đặc biệt việc sử dụng ba từ "xuân" trong một câu thơ tác giả đã cho ta thấy một bức tranh thiên nhiên đầy sắc xuân lung linh, huyền ảo, tràn ngập ánh sáng... Dù bận trăm công ngàn việc song lúc nào Bác vẫn dành cho trăng một tình cảm đậm sâu tha thiết. Các câu thơ giúp ta hiểu thêm những rung động nhạy cảm, tinh tế trước cái đẹp và tâm hồn thanh cao trong sáng của Bác.

C. Kết bài:

• Đánh giá đoạn thơ.
• Cảm nghĩ chung về hình ảnh Bác Hồ.

A.Mở bài: Giới thiệu tác giả Tố Hữu hoặc đề tài về Bác Trích dẫn đoạn thơ.

B.Thân bài

1.Làm rõ nội dung đoạn thơ Học sinh bám vào các từ ngữ trong đoạn thơ để làm rõ nội dung của bài thơ: “thương”: tình cảm yêu thương tha thiết thể hiện ở sự quan tâm chăm sóc. “Thương cuộc đời chung”: cảnh dân tộc và người dân Việt Nam trong vòng nô lệ, chịu nhiều khó khăn, vất vả. “thương cỏ hoa”: tình yêu dành cho những cảnh vật thiên nhiên(yêu trăng.) “như dòng sông chảy nặng phù sa”: nghệ thuật so sánh gợi lên sự cống hiến suốt đời âm thầm, lặng lẽ.

=>Đoạn thơ thể hiện tình cảm lo lắng cho dân,cho nước và tình yêu thiên nhiên tha thiết của Bác.

2.Làm rõ nội dung đoạn thơ qua 3 tác phẩm: học sinh biết cách vận dụng văn chứng minh và phát biểu cảm về tác phẩm văn học để làm bài.

a.Tâm trạng lo lắng trăn trở cho vận mệnh đất nước, cho cuộc sống của người dân

- Nhiều đêm không ngủ để suy nghĩ việc nước:

“Lặng yên bên bếp lửa

Vẻ mặt Bác trầm ngâm”

“Bác vẫn ngồi đinh ninh Chòm râu im phăng phắc”

=>Các từ láy gợi lên hình ảnh Bác trong đêm khuya ngồi một mình đang lặng lẽ tập trung cao độ để suy nghĩ về việc nước.

“ Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ

Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà”

=>Nghệ thuật so sánh khắc hoạ hình ảnh Bác nhiều đêm trằn trọc không ngủ vì vận mệnh của nước nhà. “Giữa dòng bàn bạc việc quân”

=>Hình ảnh thơ vừa đẹp, lãng mạn khắc hoạ hình ảnh Bác vừa mang tâm hồn thi sĩ, vừa mang cốt cách chiến sĩ.

Giữa bức tranh nên thơ đầy ắp ánh trăng Bác và các cán bộ đang bàn việc nước. Câu thơ toát lên một phong thái ung dung lạc quan của Bác.

- Lo lắng cho cuộc sống của người dân: “ Bác thương đoàn dân công .......................................... Làm sao cho khỏi ướt.” “Người cha mái tóc bạc ...................................... Bác nhón chân nhẹ nhàng.”

=>Hình ảnh Bác hiện lên lo lắng cho từng giấc ngủ của đoàn dân công, đi dém chăn cho từng chiến sĩ

Những câu thơ mang tính hiện thực gợi lên hình ảnh Bác cao cả với tấm lòng yêu thương mênh mông, gần gũi như người cha.

B, Tình yêu thiên nhiên tha thiết:

Tình yêu trăng: “Tiếng suối trong như tiếng hát xa Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa” Hai câu thơ như một bức tranh quả đúng thật là “thi trung hữu hoạ”. ánh trăng lồng vào lá cổ thụ tạo nên những mảng tối đậm nhạt, đen, trắng gợi nên cảnh chập chùng nhiều tầng lớp, đường nét, hình khối. Nghệ thuật điệp từ tạo nên một bức tranh hoà hợp, quấn quýt, ấm áp. ........................................

=>với những chi tiết, hình ảnh chọn lọc, đặc biệt việc sử dụng ba từ “xuân” trong một câu thơ tác giả đã cho ta thấy một bức tranh thiên nhiên đầy sắc xuân lung linh, huyền ảo, tràn ngập ánh sángDù bận trăm công ngàn việc song lúc nào Bác vẫn dành cho trăng một tình cảm đậm sâu tha thiết. Các câu thơ giúp ta hiểu thêm những rung động nhạy cảm, tinh tế trước cái đẹp và tâm hồn thanh cao trong sáng của Bác.

C.Kết bài:

- Đánh giá đoạn thơ.

- Cảm nghĩ chung về hình ảnh Bác Hồ.