Mộ Phạm Hồng Thái vì sao vẫn để ở Trung Quốc?

Các tài liệu về liệt sĩ Phạm Hồng Thái ghi rằng, ông sinh năm 1896 (phần mộ tại Quảng Châu ghi ông sinh năm 1895 - PV) và mất năm 1924. Ông là người con của quê hương Nghệ An, từng vượt biên qua Xiêm (Thái Lan) rồi sang Quảng Châu (Trung Quốc) để làm cách mạng. Năm 1924, ông nhận nhiệm vụ của tổ chức Cách mạng đồng chí Hội ám sát một viên toàn quyền Đông Dương tên là Merlin để gây thanh thế. Ông hoá trang làm phóng viên lọt vào Khách sạn Victoria tại tô giới Sa Diện, nơi có một hội nghị của Pháp đang tổ chức tại đây. Ông ném 2 quả lựu đạn được ngụy trang trong chiếc máy ảnh (máy ảnh trước kia khá to, có tấm vải đen che phủ) vào giữa bàn tiệc nhưng chỉ có 1 quả nổ, Merlin chỉ bị thương nhẹ nhưng đã giết chết nhiều quân nhân của Pháp. Bị lính Pháp bao vây, ông vẫn xông ra đến ngoài cửa chính của khách sạn, nhảy xuống dòng Châu Giang và hy sinh. Sự kiện này được gọi là “Tiếng bom Sa Diện”, đã làm chấn động thời sự trong vùng. Người dân Trung Quốc khi đó đang bị liệt cường xâu xé, cảm kích sự dũng cảm của ông đã vớt thi hài lên chôn cất ngay sau đó. Đến năm 1928, chính quyền Quảng Châu đã đưa phần mộ của Phạm Hồng Thái về chôn cất tại Công viên Hoàng Hoa Cương. Vì ông đã hi sinh ở Trung Quốc và được người dân Trung Quốc cảm kích xây đựng lăng mộ nên đến ngày nay mộ cuat ông vẫn để ở Trung Quốc.

Ngày 19 tháng 6 năm 1924, sau khi viết bảng cáo trạng tố cáo tội ác của thực dân Pháp đến nhân dân toàn thế giới, ông giả dạng ký giả vào Khách sạn Victoria tại tô giới Sa Diện ở Quảng Châu để ám sát toàn quyền Đông Dương Martial Henri Merlin.Merlin lúc bấy giờ đang trên chuyến công du sang Nhật để điều đình việc trục xuất các nhà cách mạng Việt Nam. Trên đường từ Nhật về Đông Dương, Merlin dừng lại thăm khu tô giới của Pháp ở Quảng Châu và định dự tiệc đêm 18 tháng 6 năm 1924. Tổ chức Tâm Tâm Xã muốn giết viên thực dân này để gây thanh thế. Vì ông được sự hỗ trợ của Lê Hồng Sơn nên đã nhận nhiệm vụ thực hiện sứ mạng này. Trong bữa tiệc ông đã quăng một quả lựu đạn được ngụy trang trong một chiếc máy ảnh vào giữa bàn tiệc. Tuy nhiên vụ mưu sát không thành, Merlin chỉ bị thương nhẹ và thoát chết, dù vậy có năm doanh nhân Pháp tử thương là Pelletier, Rougeau, Gérin và vợ chồng Desmarets. Phạm Hồng Thái thoát được khỏi khách sạn nhưng bị truy nã nên phải gieo minh xuống dòng Châu Giang tự tử khi chỉ mới 28 tuổi. Sự kiện này được nêu tên gọi "Tiếng bom Sa Diện" (đôi khi nhầm lẫn thành Sa Điện), đã làm chấn động thời sự trong vùng.