Hãy trình bày quá trình tiến lên xây dựng CNXH ở miền Bắc từ năm 1954 đến 1965.

a.Tình hình kinh tế miền Bắc sau khi hòa bình lập lại.

Kinh tế lạc hậu, lại bị chiến tranh tàn phá nặng nề :

Vùng nông thôn mới giải phóng :

1/7 ruộng đất bị bỏ hoang

Nhân công, công cụ, trâu bò thiếu nghiêm trọng.

Kỹ thuật canh tác lạc hậu.

Đời sống nhân dân thấp kém.

-Thành thị chỉ là nơi buôn bán và tiêu thụ, sản xuất rất ít, nạn thất nghiệp lan tràn.

-Vùng tự do cũ trong kháng chiến tuy nông nghiệp và công nghiệp có phát triển, nhưng qui mô nhỏ bé, kỹ thuật lạc hậu.

-Cải cách ruộng đất trong kháng chiến chỉ mới tiến hành ở một số địa phương.

b.Chủ trương của Đảng và Chính phủ.

Khôi phục kinh tế, hàn gắn vết thương chiến tranh.

Hoàn thành cải cách ruộng đất. Tạo điều kiện đưa miền Bắc tiến lên chủ nghĩa xã hội làm chỗ dựa vững chắc cho cuộc đấu tranh của nhân dân miền Nam, tiến tới thống nhất nước nhà.

c.Hoàn thành cải cách ruộng đất và khôi phục kinh tế (1955 – 1957).

+ Hoàn thành thắng lợi cải cách ruộng đất :

Trong hai năm 1954 -1955 đã tiến hành 4 đợt trên khắp miền Bắc : trưng thu trên 81 vạn ha ruộng đất, 10 vạn trâu bò và 2 triệu nông cụ chia cho nông dân lao động.

Chế độ chiếm hữu ruộng đất phong kiến đã căn bản bị xóa bỏ, hàng triệu nông dân lao động được hoàn toàn giải phóng, khối liên minh công nông càng thêm củng cố.

+ Thực hiện thắng lợi kế hoạch 3 năm khôi phục kinh tế:

-Nông nghiệp : nhanh chóng khôi phục ruộng đất bỏ hoang, sửa chữa các hệ thống nông giang, đê điều, đưa tổng sản lượng nông nghiệp lên gần 4 triệu tấn (năm 1957), vượt mức trước chiến tranh (2,4 triệu tấn năm 1939).

-Công nghiệp : khôi phục, mở rộng hầu hết những xí nghiệp quan trọng, xây dựng thêm một số nhà máy mới. Đến cuối năm 1957, đã có 97 xí nghiệp do Nhà nước quản lý, tổng sản lượng công nghiệp và thủ công nghiệp nói chung đạt mức trước chiến tranh.

-Giao thông vận tải cũng được khôi phục.

-Nền thương nghiệp xã hội chủ nghĩa bước đầu phát triển.

+ Kết quả :

-Kinh tế được khôi phục ngang mức trước chiến tranh.

-Quan hệ sản xuất có những biến đổi quan trọng : chế độ chiếm hữu ruộng đất phong kiến bị xóa bỏ, thành phần kinh tế quốc doanh được củng cố và lớn mạnh.

d.Kế hoạch 3 năm cải tạo xã hội chủ nghĩa và bước đầu phát triển kinh tế, văn hóa (1958 – 1960).

Sau 3 năm thực hiện, kế hoạch khôi phục kinh tế đã thu được thắng lợi lớn.

Tuy nhiên, về căn bản, kinh tế miền Bắc vẫn là kinh tế nông nghiệp lạc hậu, công nghiệp còn nhỏ bé, thành phần kinh tế cá thể còn phổ biến và thành phần kinh tế tư bản tư doanh chỉ mới hạn chế bước đầu.

-Trước tình hình đó, Đảng ta đã đề ra kế hoạch 3 năm cải tạo xã hội chủ nghĩa và bước đầu phát triển kinh tế, phát triển văn hóa (1958 – 1960).

+Kết quả thực hiện :

-Công cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa đã căn bản hoàn thành vào cuối năm 1960 :

-Về hợp tác hóa nông nghiệp, 85% tổng số nông hộ đã được hợp tác hóa.

-87,9% thợ thủ công vào hợp tác xã.

-Đối với giai cấp tư sản dân tộc, ta chủ trương cải tạo bằng phương pháp hòa bình. Đến giữa năm 1960, 95% tổng số hộ tư sản đã vào công tư hợp doanh.

+Thành phần kinh tế quốc doanh được đặc biệt coi trọng :

-Xây dựng một số nông trường quốc doanh và đến năm 1960 có 172 xí nghiệp quốc doanh do Trung ương quản lý cùng với 500 cơ sở công nghiệp quốc doanh địa phương.

-Kết quả cải tạo có tác dụng thúc đẩy sản xuất phát triển, nhất là trong điều kiện có chiến tranh. Kết quả : tổng sản lượng công nghiệp quốc doanh từ 10,8% (năm 1955) tăng lên 52,4% (năm 1960).

+Kinh tế, văn hóa bước đầu phát triển :

-Đời sống của nhân dân dần dần được cải thiện.

-Văn hóa, giáo dục phát triển mạnh (số học sinh năm 1960 tăng 80% so với năm 1957. Miền Bắc có 9 trường đại học với hơn 11000 sinh viên).

-Cơ cấu kinh tế, xã hội miền Bắc đã thay đổi căn bản: chế độ người bóc lột người căn bản bị xóa bỏ, thành phần kinh tế XHCN và nửa XHCN chiếm ưu thế trong nền kinh tế quốc doanh.

-Những thành tựu trên được phản ánh và khẳng định trong Hiến pháp thứ hai của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (1/1/1960).

e.Đại hội lần III của Đảng Lao động Việt Nam (tháng 9/1960).

Đại hội thông qua phương hướng và nhiệm vụ kế hoạch 5 năm lần thứ I (1961 – 1965) nhằm bước đầu xây dựng cơ sở vật chất và kỹ thuật cho chủ nghĩa xã hội, đồng thời tiếp tục hoàn thiện quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa.

Kết quả thực hiện kế hoạch 5 năm lần I: từ 1960, trên toàn miền Bắc đã dấy lên một cao trào thi đua sôi nổi thực hiện kế hoạch 5 năm lần một mà điển hình là phong trào “Ba Nhất”, “Đại Phong”, “Duyên Hải”, “Thành Công”, “Bắc Lý”, và phong trào thi đua đạt danh hiệu tổ, đội lao động xã hội chủ nghĩa.

+ Những thành tựu đạt được rất đáng phấn khởi:

-Nông nghiệp có những tiến bộ rõ rệt. Giá trị tổng sản lượng nông nghiệp tăng 6,7% so với năm 1963, khối lượng lương thực cuối 1964 đạt 6 triệu tấn. Nhiều nông trường quốc doanh được xây dựng với trang thiết bị kỹ thuật hiện đại.

-Công nghiệp đạt tốc độ phát triển bình quân trong 5 năm là khoảng trên dưới 20% hàng năm. Sản xuất thủ công tăng bình quân hàng năm 4,5%.

-Xây dựng nhiều khu công nghiệp quan trọng: Hà Nội, Hải Phòng, Nam Định, Thái Nguyên, Việt Trì.

-Công cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa tiếp tục thu được những thắng lợi lớn.

-Về giáo dục, năm học 1964 – 1965 có trên 2,6 triệu học sinh phổ thông, trên 2,7 vạn sinh viên đại học, trình độ văn hóa của các bộ và nhân dân được nâng lên rõ rệt.

Tháng 2/1965, đế quốc Mỹ phát động chiến tranh phá hoại chống nước VNDCCH.

Từ đó, miền Bắc thực hiện một sự chuyển hướng toàn diện trong việc phát triển kinh tế và văn hóa, kết hợp chặt chẽ hai nhiệm vụ chiến đấu chống đế quốc Mỹ và xây dựng chủ nghĩa xã hội.