Phân tích bài ca dao Nước non lận đận một mình là đề văn viết thường gặp khi các em học văn bản Những câu hát thân than. Với hệ thống bài văn mẫu Phân tích bài ca dao Nước non lận đận một mình, các em sẽ nắm được cách triển khai dàn bài chi tiết và viết một bài văn phân tích hoàn chỉnh. Chi tiết bài văn mẫu, các em có thể tham khảo dưới đây. Ngoài ra, các em có thể tham khảo thêm bài giảng Những câu hát than thân để nắm vững kiến thức cần đạt khi học tiết ngữ văn này hơn.
A. Sơ đồ tóm tắt gợi ý
B. Dàn bài chi tiết
1. Mở bài
- Giới thiệu chung về số phận của người nông dân và người phụ nữ dưới chế độ phong kiến.
- Giới thiệu bài ca dao
Nước non lận đận một mình
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay
Ai làm cho bể kia đầy
Cho ao kia cạn, cho gầy cò con?
2. Thân bài
- Nội dung chính của bài ca dao
- Than thân: Nói lên sự đắng cay, cơ cực, vất vả, gian truân của cuộc đời và thân phận người nông dân.
- Phản kháng: Thể hiện thái độ bất bình, phản kháng đối với kẻ đã làm cho người nông dân phải lận đận, lên thác xuống ghềnh.
- Ý nghĩa của hình ảnh thân cò và cò con
- Thân cò và cò con: ẩn dụ nói về người nông dân/ người phụ nữ và con cái của họ.
- Hai thế hệ, hai kiếp người đau khổ.
- Người đàn bà nhà quê sống lẻ loi một mình quanh năm côi cút làm ăn toan lo nghèo khó, vất vả giữa cuộc đời.
- Làm cả ngày lẫn đêm mà vẫn khổ cực “lên thác xuống ghềnh”
- Cuộc sống gian nan của người nông dân
- Lên thác xuống ghềnh: chỉ sự vất vả, gian nạn trong cuộc đời.
- Cái vòng luẩn quẩn, bế tắc không có lối thoát.
- Lời ai oán
- Lời ai oán của “thân cò” đau khổ cất lên như thấm đẫm nước mắt.
- Cảnh đời trái ngang, loạn lạc, bể đầy ao cạn.
⇒ Tố cáo bọn thống trị gây ra bao cảnh ngang trái làm cho gầy “cò con”.
- Nghệ thuật
- Hình ảnh ẩn dụ: “con cò” ⇒ cuộc đời của người nông dân/ người phụ nữ.
- Từ láy “lận đận” và thành ngữ “Lên thác xuống ghềnh” nỗi cơ cực và vất vả của cuộc đời cò tăng lên gấp bội lần.
- Biện pháp đối lập: đây là đặc trưng nổi bật của bài ca dao
- “Nước non” >< “Một mình”: Đối lập giữa cái mênh mông rộng lớn và cái nhở bé cô đơn, lẻ loi của thân cò.
- “Thân cò” >< “thác ghềnh”, “lên” >< “xuống”: đối lập giữa cái nhỏ bé, yếu đuối của thân cò và sự dữ dội, khốc liệt của thiên nhiên.
- “Bể kia đầy” >< “Ao kia cạn”: Thái cực của tạo hóa đầy – vơi. Bể kia đã rộng lại còn đầy, còn ao kia nơi cò kiếm ăn hàng ngày đã bé lại còn cạn. Bởi vậy dù cho cò có tần tảo, nhặt nhạnh, bươn chải, thân cò vẫn cứ gầy guộc mong manh.
- Câu hỏi tu từ (hai câu cuối) là lời than thở của thân cò – lời than, lời hỏi không có lời giải đáp.
- Đại từ phiếm chỉ “ai”.
⇒ Thân phận bé nhỏ, cuộc đời cơ cực, nhọc nhằm của ngươi lao động/ người phụ nữ.
3. Kết bài
- Bài ca dao nói lên số phận “con ong cái kiến” của người nông dân/ người phụ nữ.
- Phản kháng, lên án xã hội phong kiến.
C. Bài văn mẫu
Đề bài: Phân tích bài ca dao sau:
Nước non lận đận một mình,
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay.
Ai làm cho bể kia đầy,
Cho ao kia cạn, cho gầy cò con?
Gợi ý làm bài:
Dưới chế độ phong kiến, nhân dân ta bị áp bức rất nặng nề. Người nông dân nói chung và người phụ nữ nói riêng, tuy họ luôn lao động siêng năng, cực nhọc mà vẫn cơ hàn đói rách. Có bao cảnh đời, bao bi kịch thương tâm như vậy đã được ca dao dân ca viết lên với bao khúc hát ai oán thương tâm xúc động. Có thể than cho chính số phận hoặc than vãn cho số phận đồng loại.
Nước non lận đận một mình
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay
Ai làm cho bể kia đầy
Cho ao kia cạn, cho gầy cò con?
-----Để tham khảo nội dung đầy đủ của tài liệu, các em vui lòng tải về máy hoặc xem trực tuyến-----
Cuộc đời là cái vòng luẩn quẩn, họ hoàn toàn không làm chủ được bản thân, cuộc đời. Ai làm cho họ khổ, thật bi đát họ chỉ biết than thân trách phận kêu trời. Niềm cay đắng, bị áp bức bóc lột biết bao giờ cho hết nỗi oan khiên. Đời cái cò gian lao điêu đứng rồi đời cò con cũng điêu đứng lao đao. Trong họ niềm khao khát cháy bỏng được sống hạnh phúc, được thoát khỏi nghèo nàn cho chính họ và kiếp sau của họ. Bài ca dao chứa chan tình nhân đạo và giá trị tố cáo phản kháng sâu sắc. Đây cũng chính tiếng nói tập thể của những người dân lao động trong xã hội áp bức bất công. Đọc bài ca dao chúng ta càng đồng cảm hơn với những con người khốn khổ một thời trong xã hội ấy.
Trên đây là bài văn mẫu Phân tích bài ca dao Nước non lận đận một mình. Ngoài ra, các em có thể tham khảo thêm:
-----Mod Ngữ văn biên soạn và tổng hợp-----
