Giai cấp công nhân ra đời và lớn mạnh cùng với sự hình thành và phát triển của chủ nghĩa tư bản. Do đối lập về quyền lợi, mâu thuẫn giữa tư bản với công nhân nảy sinh và dẫn đến những cuộc đấu tranh giai cấp đầu thời kỳ cận đại. Cùng với lúc đó, một hệ tư tưởng của giai cấp tư sản ra đời -chủ nghĩa xã hội không tưởng. Giai cấp công nhân ra đời và đời sống của họ ra sao? Nội dung những mặt tích cực và hạn chế của chủ nghĩa xã hội không tưởng? Để nắm và hiểu những nội dung trên, chúng ta cùng tìm hiểu bài học: Bài 36: Sự hình thành và phát triển của phong trào công nhân
Tóm tắt lý thuyết
1.1. Sự ra đời và tình cảnh giai cấp vô sản công nghiệp. Những cuộc đấu tranh đầu tiên
- Sự phát triển của chủ nghĩa tư bản dẫn đến sự ra đời của giai cấp tư sản và vô sản.
- Nguồn gốc giai cấp vô sản: Nông dân mất ruộng đất đi làm thuê, thợ thủ công phá sản trở thành công nhân. Giai cấp vô sản ra đời cuối thế kỷ XVIII trước tiên ở Anh
- Đời sống của giai cấp công nhân:
- Không có đủ tư liệu sản xuất, làm thuê bán sức lao động của mình.
- Lao động vất vả nhưng lương chết đói luôn bị đe dọa sa thải.
- Chẳng hạn ở Anh, mỗi công nhân trong các xí nghiệp dệt (Kể cả phụ nữ và trẻ em) phải lao động từ 14 - 15 giờ, thậm chí có nơi 16 - 18 giờ. Điều kiện làm việc tồi tệ bởi môi trường ẩm thấp, nóng nực, bụi bông phủ đầy những căn phòng chật hẹp. Trong khi đó tiền lương rất thấp, lương của phụ nữ, trẻ em còn rẻ mạt hơn.
- Mâu thuẫn giữa công nhân với tư sản ngày càng gay gắt, dẫn đến các cuộc đấu tranh.
- Hình thức đấu tranh: Đập phá máy móc, đốt công xưởng, hình thành đấu tranh tự phát đầu tiên của giai cấp công nhân.Phong trào đấu tranh diễn ra từ cuối thế kỷ XVIII đến đầu thế kỷ XIX. Đầu tiên ở Anh rồi lan sang các nước khác.
- Kết quả: Phong trào đập phá máy móc không đem lại kết quả gì; mặt khác giai cấp tư sản lại càng tăng cường đàn áp.
- Hạn chế: Nhầm tưởng máy móc là kẻ thù.
- Tác dụng
- Phá hoại cơ sở vật chất của tư sản.
- Công nhân tích lũy thêm được kinh nghiệm đấu tranh.
- Thành lập được tổ chức công đoàn.
- Lao động của trẻ em ở Anh
1.2. Phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân hồi nửa đầu thế kỷ XIX
- Ở Pháp năm 1831 công nhân dệt Liông khởi nghĩa đòi tăng lương giảm giờ làm. Quân khởi nghĩa đã làm chủ được thành phố trong 10 ngày. Họ chiến đấu với khẩu hiệu "Sống trong lao động hoặc chết trong chiến đấu".
- Năm 1834 thợ tơ ở Liông khởi nghĩa đòi thiết lập nền Cộng hòa. Cuộc chiến đấu ác liệt đã diễn ra suốt 4 ngày cuối cùng bị dập tắt.
- Ở Anh từ năm 1836 - 1848 diễn ra phong trào "Hiến chương đòi phổ thông đầu phiếu, tăng lương, giảm giờ làm".
- Mô tả:
- do bị áp bức , không có quyền chính trị, hàng triệu chữ ký vào bản kiến nghị. Tháng 2-1842, trên 20 công nhân khiêng chiếc hòm chứa trên 3 triệu chữ ký của công nhân đưa đến Quốc hội đòi quyền phổ thông bầu cử, tăng lương, giảm giờ làm…..
- Theo sau có hàng nghìn người đi bộ giương cờ, đi xe, cưỡi ngựa.
- Nhân dân hai bên đường vui mừng.
- Mang tính chất quần chúng.
- Ở Đức, năm 1844 công nhân Sơ-lê-din khởi nghĩa.
- Kết quả:
- Tất cả các phong trào đấu tranh của công nhân đều thất bại.
- Nguyên nhân:
- Thiếu sự lãnh đạo đúng đắn, chưa có đường lối chính sách rõ ràng.
- Ý nghĩa:
- Đánh dấu sự trưởng thành của công nhân, là tiền đề dẫn đến sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học.
1.3. Chủ nghĩa xã hội không tưởng
- Hoàn cảnh ra đời:
- Chủ nghĩa tư bản ra đời với những mặt trái của nó.
- Bóc lột tàn nhẫn người lao động.
- Những người tư sản tiến bộ thông cảm với nỗi khổ của những người lao động mong muốn xây dựng một chế độ tốt đẹp hơn không có tư hữu bóc lột.
- Chủ nghĩa xã hội không tưởng ra đời mà đại diện là Xanh-xi-mông, Phu-ri-ê và Ô-oen.
- Tích cực
- Nhận thức được mặt trái của chế độ tư sản là bóc lột người lao động.
- Phê phán sâu sắc xã hội tư bản, dự đoán tương lai.
- Hạn chế:
- Không vạch ra được lối thoát, không giải thích được bản chất của chế độ đó.
- Không thấy được vai trò và sức mạnh của giai cấp công nhân.
- Ý nghĩa: Là tư tưởng tiến bộ trong xã hội lúc đó. Cổ vũ nguồn lao động đấu tranh, là tiền đề ra đời chủ nghĩa Mác.
2. Luyện tập và củng cố
2.1. Trắc nghiệm
Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Lịch sử 10 Bài 36 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết.
Xem thêm phần trắc nghiệm để làm thử Online
2.2. Bài tập SGK
Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Lịch sử 10 Bài 36 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.
Bài tập 1 trang 187 SGK Lịch sử 10
Bài tập 2 trang 187 SGK Lịch sử 10
Bài tập 3 trang 187 SGK Lịch sử 10
Bài tập Thảo luận 1 trang 184 SGK Lịch sử 10 Bài 36
Bài tập Thảo luận 2 trang 184 SGK Lịch sử 10 Bài 36
Bài tập Thảo luận trang 185 SGK Lịch sử 10 Bài 36
Bài tập Thảo luận trang 187 SGK Lịch sử 10 Bài 36
Bài tập 1 trang 148 SBT Lịch sử 10 Bài 36
Bài tập 2 trang 148 SBT Lịch sử 10 Bài 36
Bài tập 3 trang 149 SBT Lịch sử 10 Bài 36
3. Hỏi đáp Bài 36 Lịch sử 10
Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Lịch sử HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!
Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!
-- Mod Lịch Sử 10 HỌC247
