Trong truyện ngắn Vợ chồng A Phủ nhà văn Tô Hoài đã rất chú công miêu tả nhân vật Mị. Khi mới về làm dâu nhà thống lí, Mị “lùi lũi như con rùa trong xó cửa”. Và khi cởi trói cho A Phủ, Mị”vụt chạy ra. Trời tối lắm. Nhưng Mị vẫn băng đi”. Phân tích sự thay đổi của nhân vật Mị trong 2 lần miêu tả trên

1.  Vài nét về tác giả, tác phẩm:

– “Vợ chồng A Phủ” là truyện ngắn thành công nhất và đặc sắc nhất trong tập “Truyện Tây Bắc” và cũng là một trong những truyện ngắn tiêu biểu trong thời kì chống Pháp của nhà văn Tô Hoài.

–   Nhân vật trung tâm của truyện là nhân vật Mị. Nhân vật Mị được Tô Hoài miêu tả từ con người, cuộc sống đến khát vọng hạnh phúc trong phần thứ nhất của truyện (từ khi Mị bị bắt làm con dâu gạt nợ cho đến khi trốn khỏi Hồng Ngài).

– Việc xây dựng nhân vật Mị là một thành công lớn đối với nhà văn Tô Hoài, nhân vật có chiều sâu tâm lý phức tạp đã được tác giả phát hiện và khắc hoạc thành công.

2. Cảm nhận chung về nhân vật.

3. Cảm nhận vẻ đẹp nhân vật Mị qua hai đoạn văn:

a. Đoạn văn 1:

Nội dung:

– Từ lúc bị bắt về nhà thống lí Pá Tra, Mị đã bị trình ma nhà thống lí thì chỉ còn biết đợi ngày rũ xương ở đây thôi. Mị đã bị bóc lột sức lao động đến cùng cực, chịu khổ nhục triền miên. Những công việc như cõng nước, quay sợi,… cứ đeo bám Mị.

– Cuộc sống của Mị ở nhà thống lí Pá Tra là cuộc sống của kiếp ngựa trâu, thậm chí còn thua cả ngựa trâu.

– Mị bị biến thành công cụ lao động, nô lệ không công cho nhà Pá Tra.

– Mị bị giam hãm trong không gian chật hẹp và tù đọng, căn buồng Mị ở lúc nào cũng âm u, cửa sổ là một lỗ vuông bằng bàn tay, trong thời gian ngưng đọng như không dĩ vãng, không hiện tại và không tương lai, lùi lũi như con rùa nuôi trong xó cửa.

– Nhận xét: Cuộc sống của Mị ở nhà Pá Tra là cuộc sống cùng khổ về vật chất, bế tắc về tinh thần.

* Nghệ thuật:

– Nghệ thuật trần thuật hấp dẫn, lôi cuốn người đọc, giọng văn trầm lắng.

– Nghệ thuật xây dựng khắc họa hình tượng nhân vật độc đáo

– Ngôn ngữ và lời văn giàu tính tạo hình.
b. Đoạn văn 2:

* Nội dung:

Trong đêm hội mùa xuân ở Hồng Ngài, sức sống của Mị đã trỗi dậy:

+ Âm thanh cuộc sống bên ngoài (tiếng trẻ con chơi quay, tiếng sáo gọi bạn tình, ..) ùa vào tâm trí, đánh thức những kỉ niệm trong quá khứ của Mị.

+ Mị lẩm nhẩm lời bài hát, trong khoảnh khắc tâm hồn trở về với thanh xuân tươi đẹp, khao khát tình yêu hạnh phúc.

+ Mị uống rượu say lịm mặt rồi Mị trở lại căn buồng của mình.

+ Mị ý thức được sự tồn tại của bản thân “thấy phơi phới trở lại”, “Mị còn trẻ lắm. Mị vẫn còn trẻ. Mị muốn đi chơi”, với khát khao tự do

+ Tinh thần phản kháng mạnh mẽ: lấy miếng mỡ để thắp sáng lên căn phòng tối, nổi loạn muốn “đi chơi tết” chấm dứt sự tù đày.

+ Mị làm tất cả mọi thứ chuẩn bị đi chơi trước sự chứng kiến của A Sử, nhưng Mị không buồn quan tâm để ý đến hắn.

Nhận xét: Mị luôn tiềm tàng sức sống mãnh liệt, sức sống ấy luôn âm ỉ trong lòng người con gái Tây Bắc và chỉ chờ có cơ hội để bùng lên mạnh mẽ.

Nghệ thuật:

– Nghệ thuật trần thuật hấp dẫn, lôi cuốn người đọc, giọng văn trầm lắng.

– Nghệ thuật xây dựng khắc họa hình tượng nhân vật độc đáo.

– Ngôn ngữ và lời văn giàu tính tạo hình.
– Nghệ thuật miêu tả tâm lí và tính cách nhân vật.
– Chất thơ, chất trữ tình thấm đựơm, ngôn ngữ và lời văn giàu tính tạo hình.
4. Nhận xét về sự thay đổi:

– Đoạn văn 1: Mị hiện lên là con dâu gạt nợ nhà thống lí Pá Tra. Mị cam chịu, chấp nhận kiếp sống ngựa trâu ở đó. Mị là nạn nhân tiêu biểu của ách áp bức của cường quyền và thần quyền ở miền núi phía Bắc. Mị bị tê liệt ý thức sống

– Đoạn văn 2: Mị đã thay đổi, ý thức sống, khát vọng sống trỗi dậy mạnh mẽ, đó là hệ quả tất yếu, có áp bức có đấu tranh.

+ Hành động “nổi loạn” của Mị cho thấy khát vọng sống trong Mị vẫn luôn âm ỉ, khi có cơ hội nó lại trỗi dậy mãnh liệt bất chấp ách áp bức của cường quyền và thần quyền.

+ Qua việc miêu tả những hành động, cử chỉ cũng như những diễn biến tâm lí hết sức tinh tế đã cho thấy ngòi bút phân tích tâm lí nhân vật bậc thầy của nhà văn tô Hoài. Đồng thời cũng thể hiện niềm tin, tấm lòng nhân đạo của tác giả vào sức sống của người phụ nữ nông thôn miền núi.