Hoàn cảnh ra đời bài thơ Đất Nước - Nguyễn Đình Thi.

1. Nguyễn Đình Thi sinh ngày 20 tháng 12 năm 1924 ở Luông Pha Băng (Lào), mất năm 2003 ở Hà Nội. Ông sinh ra trong một gia đình viên chức ở Phú Xuyên - Hà Tây và sống ở Hà Nội. Nguyễn Đình Thi tham gia phong trào yêu nước của học sinh - sinh viên từ những năm 1941 - 1942 rồi tham gia Hội Văn hóa Cứu quốc (1943).

2. Sau Cách mạng tháng Tám, Nguyễn Đình Thi làm Tổng thư kí Hội Văn hóa Cứu quốc, Đại biểu Quốc hội khóa đầu tiên. Trong kháng chiến chống Pháp, ông hoạt động văn nghệ ở Việt Bắc, rồi gia nhập bộ đội, tham gia các chiến dịch Trung du, Điện Biên. Từ năm 1958 đến năm 1989, Nguyễn Đình Thi làm Tổng thư kí Hội Nhà văn Việt Nam. Từ năm 1995, Nguyễn Đình Thi là Chủ tịch Ủy ban Toàn quốc Liên hiệp các Hội Văn học, Nghệ thuật. Ông hoạt động văn nghệ khá đa dạng: Họa sĩ, nhạc sĩ, ông sáng tác những bài hát nổi tiếng “Diệt phát xít”, “Người Hà Nội”, viết kịch nói và làm thơ: “Con nai đen”, “Hoa và Ngần”, “Nguyễn Trãi ở Đông Quan”. Nguyễn Đình Thi viết cả tiểu thuyết: “Xung kích”, “Vỡ bờ”…Là người phụ trách văn nghệ trong nhiều năm, Nguyễn Đình Thi còn viết lí luận phê bình: “Mấy vấn đề văn học” (1956).

3. Đóng góp nổi bật nhất của Nguyễn Đình Thi vẫn là thơ: Thơ Nguyễn Đình Thi có bản sắc riêng, có những tìm tòi theo hướng hiện đại về hình ảnh và nhạc điệu. Cảm xúc sâu đậm nhất trong thơ ông là đất nước trong chiến tranh đau thương mà bất khuất anh hùng. Tiêu biểu là các tập thơ: “Người chiến sĩ” (1958), “Bài thơ Hắc Hải” (1958), “Dòng sông trong xanh” (1974), “Tia nắng” (1985).

4. Nguyễn Đình Thi còn được nhận giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật đợt I - 1996.

5. Bài thơ “Đất nước” được hình thành trong một quãng thời gian dài: hầu như suốt cuộc kháng chiến chống Pháp (1948-1955) bài thơ đã miêu tả một không gian rộng lớn toàn đất nước. Lần đầu tiên bài thơ được đưa vào tập “…Chiến sĩ”(1958). Bài thơ được tổng hợp từ một số bài thơ khác: “Sáng mát trong như sáng năm xưa”(1948), “Đêm mít tinh”(1949). Đây là bài thơ nổi tiếng của Nguyễn Đình Thi nói riêng và thơ kháng chiến chống Pháp nói chung. Bài thơ mang rõ phong cách của Nguyễn Đình Thi. Chủ đề bao trùm của bài thơ “Đất nước” là lòng yêu nước nồng nàn, tha thiết, ý thức độc lập tự chủ, lòng tự hào về đất nước và nhân dân anh hùng từ trong đau thương nô lệ, dưới sự lãnh đạo của Đảng đã quật khởi vùng lên chiến thắng huy hoàng.

6. Hoàn cảnh sáng tác ấy giúp Nguyễn Đình Thi, một nhà thơ có hồn thơ suy tư sâu lắng và dạt dào cảm xúc, tạo dựng lên được một bức chân dung đất nước thật nên thơ, nên họa mang tính chất khai quật, vừa có tính chiều sâu truyền thống, vừa có tầm cao thời đại: có sức quật khởi mãnh liệt dưới sự lãnh đạo của Đảng:

“Nước Việt Nam từ máu lửa