Phương pháp và bài tập tổng hợp về Sự truyền thẳng của ánh sáng môn Vật Lý 7

 PHƯƠNG PHÁP VÀ BÀI TẬP TỔNG HỢP VỀ SỰ TRUYỀN THẲNG CỦA ÁNH SÁNG

 

a. Đường truyền của ánh sáng

    Định luật truyền thẳng của ánh sáng: Trong môi trường trong suốt và đồng tính, ánh sáng truyền đi theo đường thẳng

- Biểu diễn tia sáng:

- Các loại chùm sáng:

b. Có hai dạng bài tập

Dạng 1. Giải thích khi nào nhìn thấy được vật

    Để giải thích tại sao khi mắt ta mở và vật là một nguồn sáng nhưng ta vẫn không nhìn thấy vật. Căn cứ vào ánh sáng truyền theo đường thẳng, ta kẻ một đường thẳng từ mắt đến vật đó. Nếu:

    - Đường thẳng đó gặp vật cản là vật chắn sáng thì ta không thể nhìn thấy vật.

    - Đường thẳng đó không gặp vật cản là vật chắn sáng thì ta nhìn thấy vật.

Dạng 2. Giải bài tập ánh sáng truyền đi trong các môi trường

    Căn cứ vào định luật truyền thẳng của ánh sáng để giải thích:

    - Ánh sáng truyền đi trong một môi trường:

        + Nếu môi trường đó là trong suốt và đồng tính thì ánh sáng truyền đi theo đường thẳng.

        + Nếu môi trường đó là trong suốt và không đồng tính hoặc đồng tính nhưng không trong suốt thì ánh sáng không truyền đi theo đường thẳng.

    - Ánh sáng truyền đi trong hai môi trường: Nếu cả hai môi trường đều trong suốt và đồng tính thì ánh sáng truyền đi theo hai nửa đường thẳng bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường đó.

Bài 1: Làm thế nào để đóng đươc 3 cái cọc cho thẳng hàng mà không cần dùng thước hoặc một vật nào khác để gióng hàng? Tại sao lại có thể làm như vậy?

Hướng dẫn giải:

    ∗ Để đóng được ba cái cọc thẳng hàng ta có thể làm theo thứ tự dưới đây:

    - Đóng cọc thứ nhất và cọc thứ hai tại hai vị trí A và B thích hợp.

    - Bịt một mắt, đặt cọc thứ ba trước mắt còn lại và hướng nhìn về phía có cọc thứ nhất và cọc thứ hai.

    - Xê dịch cọc thứ ba sao cho mắt chỉ thấy cọc thứ ba mà không thấy cọc thứ nhất và cọc thứ hai vì bị cọc thứ ba che khuất.

    - Đóng cọc thứ ba tại vị trí đó.

    Vậy ta đã đóng được ba cái cọc thẳng hàng

    ∗ Giải thích:

    Trong không khí ánh sáng truyền đi theo đường thẳng nên khi ba cọc được đóng thẳng hàng thì mắt và ba cọc đều nằm trên một đường thẳng. Khi đó ánh sáng truyền từ cọc thứ nhất và cọc thứ hai đến mắt ta đã bị cọc thứ ba chặn lại, kết quả là mắt không nhìn thấy cọc thứ nhất và cọc thứ hai.

Bài 2: Tại sao vào những ngày nắng nóng gay gắt của mùa hè, lúc gần trưa hoặc đầu buổi chiều, mặt đường nhựa có lúc trông loang loáng như vũng nước.

Hướng dẫn giải:

-  Vào những ngày nắng gắt của mùa hè, mặt đường nhựa rất nóng và làm cho các lớp không khí càng gần với nó càng có nhiệt độ cao.

- Lúc này môi trường không khí tuy là trong suốt nhưng không đồng tính nữa.

- Do đó các tia sáng Mặt Trời chiếu xuống mặt đường không còn truyền theo đường thẳng nữa mà bị uốn cong dần và một phần bị hắt lại đi đến mắt ta.

- Vì vậy ta trông mặt đường lúc đó loang loáng như có vũng nước.

Bài 3: Làm thế nào để kiểm tra xem cạnh của một cái thước có thẳng không? Mô tả cách làm và giải thích cách làm.

Hướng dẫn giải:

Đặt mắt ở một đầu thước, đầu kia của thước hướng về một nguồn sáng, nhìn dọc theo thước. Điều chỉnh hướng của thước sao cho điểm đầu của cạnh thước ở phía mắt che khuất điểm đầu kia của cạnh thước. Nếu tất cả  các điểm trên cạnh thước cũng đều bị che khuất thì cạnh thước thẳng. Lí do là vì tia sáng phát ra từ nguồn đi theo một đường thẳng bị đầu thước gần nguồn chặn lại nên không đến được các điểm khác cũng nằm trên đường thẳng ấy trên cạnh thước để đến mắt.

Bài 4: Trong một buổi họp tập đội ngũ, đội trưởng hô: " đằng trước thẳng " , em đứng trong hàng, hãy nói xem em làm thế nào để biết mình đã thẳng hàng chưa . Giải thích cách làm.

Hướng dẫn giải:

Có thể di chuyển một màn chắn có đục một lỗ nhỏ sao cho mắt luôn nhìn thấy ánh sáng từ đèn pin phát ra. Cách thứ hai là dùng một vật chắn tròn nhỏ di chuyển để cho mắt luôn luôn không nhìn thấy dây tóc bóng đèn pin đang sáng.

Câu 1: Chùm sáng do dây tóc bóng đèn pin (đèn đang bật sáng) phát ra có tính chất nào dưới đây?

A. Song song                                                

B. Phân kì

C. Hội tụ                                                       

D. Đầu tiên hội tụ sau đó phân kì

Câu 2: Trên hình vẽ biểu diễn các tia sáng, mũi tên cho ta biết điều gi?

A. Ánh sáng đang chuyển động                    

B. Ánh sáng mạnh hay yếu

C. Ánh sáng truyền đi nhanh hay chậm         

D. Hướng truyền của ánh sáng

Câu 3: Chùm tia song song là chùm tia gồm các tia sáng?

A. Không giao nhau                                      

B. Gặp nhau ở vô cực

C. Hội tụ cũng không phân kì                        

D. Các câu A, B, C đều đúng

Câu 4: Chọn câu sai:

A. Ánh sáng phát ra từ chùm sáng hội tụ sẽ gặp nhau tại một điểm

B. Ánh sáng phát ra từ chùm sáng song song thì không thể cắt nhau

C. Trong chùm sáng hội tụ, các tia sáng đều xuất phát từ cùng một điểm

D. Trong chùm sáng phân kì, khoảng cách càng xa nguồn thì chùm sáng càng loe rộng

Câu 5: Chọn câu sai

A. Tia sáng là đường truyền của ánh sáng. Đường đi của tia sáng giữa hai điểm là đường ngắn nhất của hai điểm đó

B. Chùm tia phân kỳ là chùm các tia sáng giao nhau trên đường truyền của chúng

C. Nguồn sáng là các vật tự phát ra ánh sáng

D. Các vật sáng gồm các nguồn sáng và các vật được chiếu sáng

Câu 6: Chọn một phát biểu không đúng về đường truyền của tia sáng:

A. Trong môi trường trong suốt nhưng không đồng tính, ánh sáng không truyền theo đường thẳng.

B. Trong môi trường trong suốt và đồng tính, ánh sáng truyền đi theo đường thẳng.

C. Tia sáng là đường truyền ánh sáng bằng đường thẳng có mũi tên chỉ hướng.

D. Trong môi trường trong suốt nhưng không đồng tính, ánh sáng luôn truyền theo đường thẳng.

Câu 7: Chùm sáng song song gồm ... trên đường truyền của chúng

A. các tia sáng giao nhau                              

B. các tia sáng không giao nhau

C. các tia sáng chỉ cắt nhau một lần              

D. các tia sáng loe rộng ra

Câu 8: Chọn câu đúng

A. Chùm sáng song song gồm các tia sáng giao nhau trên đường truyền của chúng

B. Chùm sáng càng xa càng loe rộng ra được gọi là chùm phân kì

C. Chùm sáng xuất phát từ bóng đèn tròn là chùm hội tụ

D. Chùm sáng xuất phát từ bóng đèn dài là chùm sáng song song

Câu 9: Chọn câu trả lời đúng

A. Chùm tia phân kì là chùm sáng phát ra từ nguồn điểm

B. Chùm tia hội tụ là chùm sáng mà trong đó các tia sáng đồng qui tại một điểm

C. Chùm tia song song là chùm gồm các tia sáng song song coi như phát ra từ vật ở xa

D. A, B, C đều đúng

Câu 10: Trong trường hợp nào dưới đây, ánh sáng truyền đi theo đường thẳng?

A. Trong môi trường trong suốt

B. Đi từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác

C. Trong môi trường đồng tính

D. Trong môi trường trong suốt và đồng tính

ĐÁP ÁN

1	B	3	D	5	B	7	B	9	D
2	D	4	C	6	D	8	B	10	D

---(Hết)---

Trên đây là toàn bộ nội dung tài liệu Phương pháp và bài tập tổng hợp về Sự truyền thẳng của ánh sáng môn Vật Lý 7 năm 2021. Để xem thêm nhiều tư liệu hữu ích khác, các em đăng nhập vào trang hoc247.net để tải tài liệu về máy tính.

Hy vọng tài liệu này sẽ giúp các em học sinh ôn tập tốt và đạt thành tích cao trong học tập.

Chúc các em học tốt!