Chuyên đề giải bài tập oxit axit tác dụng với bazơ môn Hóa học 9 năm 2021-2022

PTTQ

Oxit axit + bazơ → Muối + nước

- Oxit: CO₂, SO₂

- Dung dịch bazơ: NaOH, KOH, Ca(OH)₂,Ba(OH)₂

Ví dụ:

CO₂ + 2NaOH → Na₂CO₃ + H₂O

                         (muối trung hòa)

Nếu CO₂ dư :  CO₂ + Na₂CO₃ + H₂O → 2NaHCO₃

                                                                (muối axit)

Chú ý: Muối sinh ra là muối trung hòa  hay muối axit phụ thuộc vào dung dịch NaOH dư hay CO₂ dư.

1.1. Dung dịch bazơ vừa đủ hoặc dư

Sản phẩm tạo thành: muối trung hòa (Na₂CO₃, CaCO₃, …)

PTHH:

CO₂ + 2NaOH → Na₂CO₃ + H₂O

CO₂ + Ca(OH)₂ → CaCO₃ + H₂O

Dữ kiện cho: số mol oxit axit hoặc số mol bazơ.

Phương pháp giải:

- Bước 1: Đổi dữ kiện của đề bài đã cho ra số mol.

- Bước 2: Viết PTHH xảy ra.

- Bước 3: Tìm tỉ lệ số mol của các chất tham gia, các chất tạo thành.

- Bước 4: Từ  tỉ lệ số mol theo PTHH tìm số mol có liên quan, rồi tính toán theo yêu cầu của đề bài và kết luận.

Ví dụ 1: Sục 2,24 lít khí CO₂ (đktc) vào dung dịch NaOH dư. Tính khối lượng muối tạo thành.

Ta có: nCO₂ = \( \frac{2,24}{22,4}= 0,1\) (mol)

PTHH: CO₂ + 2NaOH → Na₂CO₃ + H₂O

Tỉ lệ        1        2                2       1

P/ư    0,1         0,2              0,1

Từ PTHH → Muối tạo thành là Na­₂CO₃ (0,1 mol)

→ m_Na2CO3 = 0,1.106 = 10,6 (g)

1.2. Oxit axit dư

Sản phẩm tạo thành:

Muối axit: CO₂ dư hoàn toàn.

Muối axit + muối trung hòa : CO₂ dư một phần.

PTHH:

CO₂ + 2NaOH → Na₂CO₃ + H₂O                 (1)

CO₂ dư :  CO₂ + Na₂CO₃ + H₂O → 2NaHCO₃     (2)

CO₂ + Ca(OH)₂ →CaCO₃↓ + H₂O

CO₂ dư:  CO₂ + CaCO₃↓ + H₂O → Ca(HCO₃)₂

Dữ kiện cho: Số mol oxit axit, số mol bazơ.

Phương pháp giải:

- Bước 1: Đổi dữ kiện của đề bài đã cho ra số mol.

- Bước 2: Viết PTHH xảy ra.

- Bước 3: Tìm tỉ lệ số mol của các chất tham gia, các chất tạo thành. Từ pt (1) tìm được số mol muối trung hòa, số mol CO₂ dư.

- Bước 4: Đặt số mol CO₂ dư và muối trung hòa vào pt (2). Xác định CO₂ dư hay muối trung hòa dư => Tính số mol các chất liên theo chất phản ứng hết trước.

- Bước 5: Tính toán theo yêu cầu của đề bài và kết luận.

Ví dụ 2: Sục 6,72 lít khí CO₂ (đktc) vào 400ml dung dịch NaOH 1M. Tính khối lượng muối tạo thành.

Ta có: nCO₂ = \( \frac{6,72}{22,4}= 0,3\) (mol)

nNaOH = C­_M. V = 1.0,4 = 0,4 (mol)

PTHH:

          CO₂ + 2NaOH → Na₂CO₃ + H₂O                       (1)

Có:     0,3        0,4

P/ư:    0,2       0,4        0,2

Theo PTHH (1) ta thấy: CO₂ dư nên số mol tính theo NaOH :

→ nNa₂CO₃ = 0,2 (mol)

nCO₂­ p/ư = 0,2 (mol) → nCO_{2 dư} = 0,3 – 0,2 = 0, 1 (mol)

CO₂ dư :  CO₂ + Na₂CO₃ + H₂O → 2NaHCO₃               (2)

Có        :   0,1            0,2

P/ư:   :      0,1        0,1                    0,2

Theo PTHH (2) ta thấy, Na₂CO₃ dư nên số mol tính theo CO₂:

nNaHCO₃ = 2nCO₂ = 0,1.2 = 0,2 (mol)

nNa₂CO₃ dư = 0,2 – 0,1 = 0,1 (mol)

Dung dịch sau phản ứng gồm : Na₂CO₃ (0,1 mol), NaHCO₃ (0,2 mol)

mNa₂CO₃ = 0,1.106 = 10,6 (g)

mNaHCO₃ = 0,2 .84 = 16,8 (g)

Bài 1: Sục 5,6 lít khí CO₂ (đktc) vào lượng dư dung dịch Ca(OH)₂. Tính khối lượng kết tủa thu được sau phản ứng.

Ta có: n_CO2 = \( \frac{5,6}{22,4}= 0,25\) (mol)

Ca(OH)₂ dư nên chỉ xảy ra phản ứng:

              CO₂ + Ca(OH)₂ → CaCO₃↓ + H₂O

Tỉ lệ        1             1                 1             1

P/ư       0,25      →0,25    →0,15

Từ PTHH → Muối tạo thành là CaCO₃ (0,25 mol)

→ m_CaCO3 = m↓ =  0,25.100 = 25 (g)

Bài 2: Dẫn 2,24 lít khí SO₂ (đktc) vào 150ml dung dịch NaOH 1M.Tính nồng độ mol các chất trong dung dịch sau phản ứng.

Bài làm:

Ta có: nSO₂ = \( \frac{2,24}{22,4}= 0,1\) (mol)

nNaOH = C­_M. V = 1.0,15 = 0,15 (mol)

PTHH:

          SO₂ + 2NaOH → Na₂SO₃ + H₂O                       (1)

Có:     0,1        0,15

P/ư:    0,075     0,15      0,075

Theo PTHH (1) ta thấy: SO₂ dư nên số mol tính theo NaOH :

→ nNa₂SO₃ = 0,2 (mol)

nCO₂­ p/ư = 0,075 (mol) → nCO_{2 dư} = 0,1 – 0,075 = 0,025 (mol)

CO₂ dư :  CO₂   +   Na₂SO₃  + H₂O → 2NaHSO₃               (2)

Có      :    0,025          0,075

P/ư:   :      0,025       0,025                    0,05

Theo PTHH (2) ta thấy, Na₂SO₃ dư nên số mol tính theo SO₂:

nNaHSO₃ = 2nSO₂ = 0,025.2 = 0,05 (mol)

nNa₂SO₃ dư = 0,075 – 0,025 = 0,05 (mol)

Dung dịch sau phản ứng gồm : Na₂SO₃ (0,05 mol), NaHSO₃ (0,05 mol)

mNa₂SO₃ = 0,05.126 = 6,3 (g)

mNaHSO₃ = 0,05 .104 = 5,2 (g)

Bài 3: Nung 2,5 g đá vôi, sản phẩm khí sinh ra hấp thụ hoàn toàn vào 400ml dung dịch NaOH 0,1M thu được dung dịch X. Tính nồng mol các chất trong X biết thể tích dung dịch thay đổi không đáng kể.

Bài làm:

Ta có: n_CaCO3 = \( \frac{2,5}{100} = 0,025\) (mol)

n_NaOH = C_M­.V = 0,1.0,4 = 0,04 (mol)

PTHH: CaCO₃ → CaO + CO₂

Tỉ lệ:    1                   1          1

P/ư:       0,025                0,025

Sau phản ứng: nCO₂ = 0,025 (mol)

Hấp thụ CO₂ vào dung dịch NaOH:

PTHH:

          CO₂ + 2NaOH → Na₂CO₃ + H₂O                       (1)

Có:     0,025    0,04

P/ư:    0,02      0,04         0,02

Theo PTHH (1) ta thấy: CO₂ dư nên số mol tính theo NaOH :

→  nNa₂CO₃ = 0,02 (mol)

nCO₂­ p/ư = 0,02 (mol) → nCO_{2 dư} = 0,025 – 0,02 = 0,005 (mol)

CO₂ dư :  CO₂   +   Na₂CO₃  + H₂O → 2NaHCO₃               (2)

Có      :    0,005          0,02

P/ư:   :      0,005       0,005                   0,01

Theo PTHH (2) ta thấy, Na₂CO₃ dư nên số mol tính theo CO₂:

nNaHCO₃ = 2nCO₂ = 0,005.2 = 0,01 (mol)

nNa₂CO₃ dư = 0,02 – 0,005 = 0,015 (mol)

Trong dung dịch X gồm: NaHCO₃ (0,01 mol) ; Na₂CO₃ (0,015 mol)

C_{M NaHCO3} = \( \frac{0,01}{0,4}\) = 0,025M

C_{M Na2CO3}  = \( \frac{0,015}{0,4}\) =  0,0375M

Bài 4: Đốt cháy hoàn toàn  8 g lưu huỳnh, sản phẩm sinh ra  hấp thụ hoàn toàn vào 500ml dung dịch Ba(OH)₂ 0,4M thu được kết tủa X và dung dịch Y. Đun nóng dung dịch Y thu được m g kết tủa. Tính giá trị của m.

Bài làm:

Ta có: nS = \( \frac{8}{32}= 0,25\) (mol)

nBa(OH)₂ = C­_M. V = 0,4.0,5 = 0,2 (mol)

Đốt cháy S:    S   +   O₂   →   SO₂

(mol)          0,25                      0,25

PTHH:

            SO₂ + Ba(OH)₂ → BaSO₃↓ + H₂O                       (1)

Có:     0,25        0,2

P/ư:    0,2        0,2            0,2

Theo PTHH (1) ta thấy: SO₂ dư nên số mol tính theo Ba(OH)₂ :

→ nBaSO₃ = 0,2 (mol)

nSO₂­ p/ư  = 0,2 (mol) → nSO_{2 dư} = 0,25 – 0,2 = 0,05 (mol)

SO₂ dư :  SO₂   +   BaSO₃  + H₂O → Ba(HSO₃)₂               (2)

Có      :    0,05          0,2

P/ư:   :      0,05        0,05                   0,05

Theo PTHH (2) ta thấy, BaSO₃ dư nên số mol tính theo SO₂:

→ Dung dịch X có: nBa(HSO₃)₂ = nSO₂ = 0,05 (mol)

Kết tủa Y có: nBaSO₃ dư = 0,2 – 0,05 = 0,15 (mol)

→ Trong dung dịch X: C_{M Ba(HCO3)2} = \( \frac{0,05}{0,5}\) = 0,1 M

Bài 5: Hấp thụ 1,12 lít khí CO₂ (đktc) vào 15,69ml dung dịch KOH 28% (D = 1,147g/ml. Tính nồng độ % các chất có trong dung dịch sau phản ứng.

Bài làm:

Ta có: nCO₂ = \( \frac{1,12}{22,4}= 0,05\) (mol)

m_dd = V.d = 15,69.1,147 = 18 (g)

→ m_KOH  = m_dd .C% =18 . \( \frac{28}{100}\) = 5,04 (g)

→ n_KOH = \( \frac{5,04}{56}= 0,09\) (mol)

PTHH:

          CO₂   +    2KOH → K₂CO₃ + H₂O                       (1)

Có:     0,05         0,09

P/ư:    0,045      0,09     → 0,045

Theo PTHH (1) ta thấy: CO₂ dư nên số mol tính theo KOH :

→ nK₂CO₃ = 0,045 (mol)

nCO₂­ p/ư = 0,045 (mol) → nCO_{2 dư} = 0,05 – 0,045 = 0,005 (mol)

CO₂ dư :  CO₂   +   K₂CO₃  + H₂O → 2KHCO₃               (2)

Có      :    0,005          0,045

P/ư:   :      0,005        0,005                   0,01

Theo PTHH (2) ta thấy, K₂CO₃ dư nên số mol tính theo CO₂:

nKHCO₃ = 2nCO₂ = 0,005.2 = 0,01 (mol)

nK₂CO₃ dư = 0,045 – 0,005 = 0,04 (mol)

Dung dịch sau phản ứng gồm : K₂CO₃ (0,04 mol), KHCO₃ (0,01 mol)

m K₂CO₃ = 0,04.138 = 5,52 (g)

m KHCO₃ = 0,01 .100 = 1 (g)

Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng:

m_{dd sau p/ư} = m_CO2 + m_{dd KOH} = 0,05.44 + 18 = 20,2 (g)

Nồng độ phần trăm các chất trong dung dịch sau phản ứng:

C% K₂CO₃ = \( \frac{m_{ct}}{m_{dd}} \).100% = \( \frac{5,52}{20,2} \).100% = 27,32 %

C% KHCO₃ = \( \frac{m_{ct}}{m_{dd}} \).100% = \( \frac{1}{20,2} \).100% = 4,95%

---Hết---

Trên đây là toàn bộ nội dung tài liệu Chuyên đề giải bài tập oxit axit tác dụng với bazơ môn Hóa học 9 năm 2021-2022. Để xem thêm nhiều tài liệu tham khảo hữu ích khác các em chọn chức năng xem online hoặc đăng nhập vào trang hoc247.net để tải tài liệu về máy tính.

Hy vọng tài liệu này sẽ giúp các em học sinh ôn tập tốt và đạt thành tích cao trong học tập.