Mùa xuân nho nhỏ - Thanh Hải - Ngữ văn 9

• Tên thật: Phạm Bá Ngoãn (1930 – 1980)
• Quê: Phong Điền – Thừa Thiên Huế
• Cuộc đời:
  • Hoạt động văn nghệ trong những năm kháng chiến chống Pháp
  • Là người có công xây dựng nền văn hóa cách mạng ở Miền Nam trong giai đoạn đầu.
• Sáng tác: “Những đồng chí trung kiên”, “Huế mùa xuân”.

• Hoàn cảnh sáng tác: Viết khi ông đang nằm trên giường bệnh.
• Bố cục: 4 khổ thơ

• Thiên nhiên mùa xuân:
  • “Dòng sông xanh”, “hoa tím”, “chim hót”: màu sắc hài hòa gợi cảm, âm thanh náo nức.
  • Nghệ thuật đảo ngữ, động từ “mọc” đứng trước chủ ngữ tạo sự đột ngột.
  • Cảnh thiên nhiên tươi đẹp, thơ mộng và tràn đầy sức sống.
• Cảm xúc của tác giả
  • “Giọt long lanh”, “Tôi đưa tay tôi hứng”: sự chuyển đổi cảm giác (thính giác à thị giác) diễn tả cảm xúc say mê, ngây ngất sự nâng niu trân trọng vẻ đẹp đất trời.
  • Nghệ đảo ngữ, hình tượng hóa tiếng chim.
  • Cảnh thiên nhiên thơ mộng, tươi đẹp và tâm trạng ngây ngất, say sưa của tác giả trước cảnh đất nước vào xuân.

• “Người cầm súng”, “người ra đồng”, “lộc giắt quanh lưng”. “lộc trải dài nương mạ”: sức sống mạnh mẽ, khí thế đi lên của dân tộc.
• Nghệ thuật: láy “hối hả”, “xôn xao”, điệp từ “tất cả” nhịp thơ nhanh, gấp, Không khí tương bừng, khẩn trương, niềm vui rạo rực lòng người.
• So sánh “Đất nước như vì sao”: nâng đất nước lên tầm cao mới.
• Mùa xuân của đất nước nhộn nhịp, hối hả, khẩn trương trong công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc.

• “Ta làm”: khẳng định sự tự nguyện mang niềm vui đến cho cuộc đời.
• “Ta làm con chim hót”, "làm cành hoa”, “một nốt trầm”: tác giả khao khát hóa thâm thành những thứ bình dị để làm đẹp cho cuộc đời.
• Đại từ “Ta”: vừa chỉ số ít, vừa chỉ số nhiều: vừa diễn tả niềm riêng và cái chung.
• “Dù là tuổi hai mươi”, “Dù là khi tóc bạc”: sự cống hiến không kể tuổi tác.
• “Lặng lẽ dâng cho đời”: ước nguyện khiêm nhường, nhỏ bé, thầm lặng.
• Ước nguyện dâng hiến cách khiêm nhường, nhỏ bé và lặng lẽ của tác giả.

• Cách reo vần: bình, minh, tình: thể hiện chất nhạc dân ca xứ Huế.
• Cách reo vần phối âm khá độc đáo và có dụng ý câu đầu và câu cuối kết thúc bằng hai thanh trắc: hát, Huế.
• Lời tự biệt, thân tình, ấp áp đầy xúc động của người con xứ Huế sắp xa quê mãi mãi làm rung động lòng người.

Gợi ý làm bài

1. Mở bài

• Giới thiệu về tác giả, tác phẩm và hoàn cảnh sáng tác.
• Nói sơ về mùa xuân.
• Trích thơ

2. Thân bài

a. Khổ 1

• Hình ảnh: dòng sông, chim hót, bông hoa à nói về mùa xuân thơ mộng. Nghệ thuật đảo ngữ tạo ấn tượng đột ngột, bất ngờ.
• Mùa xuân rộn ràng tươi vui và tràn đầy sức sống.
• Cảm giác say mê, ngây ngất trước cảnh mùa xuân tươi đẹp của tác giả.
• Bức tranh mùa xuân thơ mộng và tươi đẹp và tràn đầy sức sống. Cảm giác say mê của tác giả trước cảnh đẹp của thiên nhiên đất trời.

b. Khổ 2

• Người cầm súng → người lính
• Người ra đồng → nông dân
• Cụ thể hóa hai nhiệm vụ của đất nước chiến đấu và xây dựng.
• Giải nghĩa từ “Lộc”.
• Điệp từ “tất cả”, láy “hối hả”, “xôn xao”
• Khẩn trương, hối hả trong việc xây dựng và bảo vệ tổ quốc.

c. Khổ 3

• “Đất nước bốn ngàn năm”: Lịch sử hào hùng của dân tộc trải qua những gian nan vất vả.
• Lấy lịch sử thời vua Hùng để chứng minh.
• Từ "cứ” sự đường hoàng, đĩnh đạc.
• So sánh “đất nước như vì sao”: vì sao luôn tỏa sáng

⇒ Đất nước cũng luôn trường tồn và phát triển trên bầu trời nhân loại.

3. Kết bài

• Giai điệu, âm hưởng thơ nhẹ nhàng.
• Hình ảnh mộc mạc bình dị, thể hiện tình yêu thiên nhiên, đất nước con người.

Thanh Hải là nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mĩ. Mồ anh hoa nở, Những đồng chí trung kiên, Mùa xuân nho nhỏ... là những bài thơ đặc sắc nhất của nhà thơ. Bài thơ Mùa xuân nho nhỏ được ông viết vào năm 1980, trong khung cảnh hòa bình, xây dựng đất nước. Một hồn thơ trong trẻo. Một điệu thơ ngân vang. Đất nước vào xuân vui tươi rộn ràng. Để cảm nhận sâu sắc và hiểu được những nội dung kiến thức cần đạt khi học tác phẩm này, các em có thể tham khảo thêm bài soạn tại đây: Mùa xuân nho nhỏ của nhà thơ Thanh Hải.

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em. 

Bài thơ Mùa xuân nho nhỏ được viết theo thể thơ năm tiếng, có nhạc điệu trong sáng, thiết tha gần gũi vừa thể hiện nguyện ước chân thành, tha thiết vừa như dựng lên một lẽ sống cao đẹp, cống hiến hết mình, bền bỉ mà âm thầm, lặng lẽ. Bài thơ là lời tâm tình tha thiết của nhà thơ, bày tỏ chân thành về quan điểm sống để cống hiến. Mỗi người hãy cố gắng giữ cho cuộc đời mình mãi mãi là “Mùa xuân nho nhỏ” để góp phần vào mùa xuân rộng lớn của đất nước. Để nắm được nội dung bài học cũng như viết hoàn chỉnh bài văn viết về tác phẩm này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây: