Cảm nhận về tình cảm của nhân vật ông Sáu dành cho con

MB: Nguyễn Quang Sáng là nhà văn chuyên viết về cuộc sống và con người Nam Bộ trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mĩ cũng như sau hòa bình. Ông có nhiều tác phẩm hay nhưng tiêu biểu nhất là truyện ngắn "Chiếc lược ngà". Truyện được viết năm 1966, in trong tập truyện ngắn cùng tên khi tác giả đang hoạt đọng tại chiến trường Nam Bộ. Tác phẩm cho ta thấy tình cảm cha con, tình đồng đội sâu nặng và cao đẹp trong hoàn cảnh éo le của chiến tranh.

TB: 1. Nhận định chung ( Tóm tắt )

Ông Sáu xa nhà đi kháng chiến khi bé Thu chưa đầy một tuổi. Mãi đến khi con lên tám tuổi, ông mới có dịp về thăm nhà, nhưng bé Thu lại không nhận ông là ba vì vết thẹo làm cho ông không giống với người ba em nhìn trong ảnh. Em đối xử với ông Sáu như người xa lạ, nhất định không gọi ông là ba. Đến lúc bé Thu nhận ra ba, tình ba con thức dậy mãnh liệt thì ông Sáu lại phải ra chiến trường. Tại đây, người cha đã dồn hết tình cảm làm chiếc lược ngà dành tặng cho con của mình. Nhưng trong một trận càn, ông đã hi sinh. Trước luc nhắm mắt, ông kịp trao cho đồng đội của mình -bác Ba- trao chiếc lược lại cho con.

2. Phân tích

Ông Sáu là một người lính tham gia cuộc chiến tranh chống Mĩ. Vì nhiệm vụ cao cả, ông phải tham gia chiến đấu, bỏ lại gia đình, quuen hương, và đặc biệt là đứa con mà ông yêu tha thiết. Sau ngần ấy năm, ông Sáu luôn nung nấu khao khát cháy bỏng là được gặp con và nghe tiếng con gọi "ba". Nguyễn Quang Sáng đã diễn tả tình phụ tử tự nhiên như bao tình phụ tử khác nhưng mang một sắc thái đặc biệt: Tình cảm được đặt trong nghịch cảnh éo le của chiến tranh. Ở đây, tình phụ tử đã được thể hiện cao đẹp qua nhân vật ông Sáu.

a. Trước khi gặp con

- Ông Sáu xa nhà đi chiến trường khi bé Thu chưa đầy một tuổi nên ông rất mong được gặp con. Bảy, tám năm ở chiến trường, không được về thăm nhà nên khao khát ấy trong ông càng cháy bỏng. "Suốt mấy năm kháng chiến, chị Sáu có đến thăm anh mấy lần, lần nào anh cũng bảo chị đưa con đến". Nhưng vì hoàn cảnh nên chị không dám đưa và anh cũng chỉ nhìn thấy con qua tấm ảnh nhỏ.

- Trên đường về thăm nhà, "cái tình người cha cứ nôn nao trong lòng anh". Cái tình ấy như mách bảo anh rằng đứa trẻ tóc ngắn, mặc áo bông đỏ, đang chơi nhà chòi kia chính là con gái anh. Cái tình ấy đã khiến anh cuống quýt, vội vàng, "không thể chờ xuồng cập bến, anh nhún chân nhảy thót lên, xô chiếc xuồng tạt ra xa", vội vàng bước những bước dài gấp gáp rồi đưa tay đón chờ con với tiếng gọi tha thiết, run run: "Thu! Con."

- Ta đọc được ở đay những niềm mong mỏi, khao khát gặp gỡ con đã làm cho ông Sáu xúc động cao độ. Nhưng đáp lại cử chỉ ấy là thái đọ ngơ nhác, lạ lùng, sợ hãi, hoảng hốt. Với giọng nói run run,vết thẹo dài bên má phải đỏ ửng lên, giần giật, ông Sáu đưa hai tay về phía trước: "Ba đây con!". Người đọc xúc động và thương cảm cho ông trước hoàn cảnh người cha đứng sững lại, nhìn theo con, thất vọng, hụt hẫng, đến nỗi "mặt anh sầm lại, hai tay buông xuống như bị gãy". Tấm lòng người cha được miêu tả thật châm thực và tinh tế.

b. Những ngày ông Sáu ở nhà và nghe con gọi tiếng "ba" đầu tiên

- Ông đã tìm mọi cách để gần gũi con như vỗ về nó, gắp thức ăn cho nó, mong nó gọi tiến ''ba''. Có thể nói tình yêu con của ông được thể hiện bằng sự mong mỏi, khao khát đến cháy bỏng tình cảm của người con. Nhưng cái ngày gặp lại hiếm hoi, quý giá ấy của người lính bị nảy sinh một nỗi éo le: Bé Thu không nhận ba. Ông Sáu càng gần gũi thì dường như con bé càng lạnh lùng, bướng bỉnh, đã làm tổn thương tình cảm trong ông. Có gì đau đớn hơn khi mà người cha giàu lòng yêu thương con bị chính đứa con của mình từ chối. Đỉnh điểm của sự thất vọng ấy thể hiện qua chi tiết bé Thu hất cái trứng cá ra khỏi bát. "Trong bữa cơm đó, Anh Sáu gắp một cái trứng cá to vàng để vào trong chén của nó. Nó liền lấy đũa xoi vào chén, để đó rồi bất thần hất cái trứng cá ra, cơm văng tung tóe ra cả mâm...". Có thể nói, việc bé Thu hất cái trứng cá ra như một ngòi nổ đã làm bùng cháy lên cảm xúc trong ông, cảm xúc chất chứa trong lòng bấy lâu. Có lẽ ông biết rằng mình đã không đúng vì bảy, tám năm qua, ông đã chẳng thể về thăm con, chẳng thể làm gì được cho con nên cái ngày này, ông muốn bù đăp cho con phần nào. Thế nhưng con bé lại phản ứng quá dữ dội và quyết liệt, khiến ông vô cùng hụt hẫng và đau đớn. Có lúc ông tưởng chừng như thất vọng, để rồi đếnngày chia li, ông không dám gần gũi với con nữa vì sợ làm tổn thương con.

- Hạnh phúc đã đến với người lính trong giấy phút muộn màng nhưng vô cùng mạnh mẽ. Đó là giây phút chia tay khi nghe con gọi tiếng "ba'' đầu tiên. Khi Thu cất tiếng gọi ba, tiếng gọi muộn màng ấy thì ai có thể ngờ một người lính dạn dày bom đạn nơi chiến trường, quen với cái chết gần kề lại vô cùng mềm yếu trước con gái của mình. "Không kìm được xúc động và không muốn cho con thấy mình khóc, anh Sáu một tay ôm con, một tay rút khăn lau nước mắt''. Ông đã khóc! Đó là những giọt nước mắt hiếm hoi của cuộc đời từng trải, nhiều gian khổ song nó lại rơi khi lần đầu tiên ông cảm nhận được sự ấm áp của tình cha con. Những giọt nước mắt âm thầm, lặng lẽ, đong đầy cảm xúc. Đó là giây phút sung sướng, hạnh phúc và cũng là cuối cùng, duy nhất trong cuộc đời của người chiến sĩ.

- "Bà mua về cho con một chiếc lược nghe ba''. Đó là mong ước đơn sơ của đứa con gái bé bỏng trong giây phút cha con từ biệt nhau mãi mãi. nhưng đối với người cha, đó là mơ ước đầu tiên, duy nhất của con mà mình phải thực hiện.

c. Ở nơi căn cứ

- Lúc nhớ con, ông ân hận sao mình lại đánh con. Ông nung nấu thực hiện ước mơ của con và vui mừng khi thực hiền được ước mơ ấy. Ông vui khôn siết khi tìm được chiếc ngà voi, ông sung sướng, hả hê, cầm chiếc ngà voi khoe với bạn của mình- bác Ba. Ông tỉ mỉ, thận trọng làm chiếc lược cho con.

- Một loạt những chi tiết, hành động ''cưa, gõ, khắc, mài'' thể hiên tình cha con sâu đậm. Tất cả tình yêu và nỗi nhớ của ông dành cho con đều dồn cả vào việc làm chiếc lược ngà ấy. Ông nâng niu chiếc lược như nâng niu chính con gái bé nhỏ của mình. Lòng yêu con, nỗi nhớ con đã biến một người chiến sĩ thành một nghệ nhân sáng tạo tài tình dù chỉ có một tác phẩm duy nhất trong đời.

- Nhưng trong một trận càn, ông Sáu đã hi sinh. Trước lúc ra đi, ông không kịp trăn trối điều gì, chỉ đưa tay vào túi, móc cấy lược và nhìn bác Ba hồi lâu. Cái nhìn ấy là ánh mắt ước nguyện của tình phụ tử, là hành động chuyển giao của sự sống. Đó là sự ủy thác, ông Sáu mong bác Ba sẽ thay mình thực hiện lời hứa duy nhất với bé Thu. Ông đã ra đi, mang theo lời dặn dò của con gái.

\(\Rightarrow\) Ông Sáu đã hi sinh, nhưng tình cha con của ông với bé Thu sẽ không bao giờ chết. Nhân vật ông Sáu được xấy dựng bằng tất cả trải nghiệm, tình cảm và sự đồng cảm của Nguyễn Quang Sáng đối với cuộc đời người lính. Ông là tieu biểu cho những gì đẹp nhất của tình phụ tử trong hoàn cảnh éo le, khốc liệt của chiến tranh.

KB: Qua câu chuyện, nhà văn muốn gửi đến thông điệp:'' Chiến tranh là hiện thực đau xót của nhân loại. Nhưng chính từ trong chiến tranh khác nghiệt, khốc liệt mà có những thứ tình cảm đẹp, mới nảy nở. Đó là tình đồng đội, đồng chí, tình cảm gia đình, tình yêu đoii lứa và cả tình cha con nữa''. Truyện ngắn ''Chiếc lược ngà '' là một áng văn bất hủ, ca ngợi tình phụ tử giản dị, thiêng liêng.

Nguyễn Quang Sáng là một nhà văn Nam Bộ nên trong văn thơ của ông có cái chất hồn hậu, mộc mạc mà thấm tình người như chính con người Nam Bộ vậy. Truyện ngắn “Chiếc lược ngà” sáng tác năm 1966, khi cuộc kháng chiến chống đế quốc Mĩ gay gắt, quyết liệt ở chiến trường miền Nam. Trong không khí chiến tranh, tình cảm cha con trong truyện ngắn được nhà văn làm nổi bật tạo sự xúc động mãnh liệt cho người đọc. Trong các nhân vật trong truyện ngắn, hình ảnh người cha, tức ông Sáu thật khiến người đọc cảm thấy thật bình dị song cũng thật đẹp, tình yêu ông dành cho bé Thu làm lay động tâm hồn của độc giả.

Ông Sáu sau tám năm chiến đấu ở chiến trường, khi được nghỉ phép về thăm nhà, lòng ông nôn nao vì biết sắp được gặp con gái của mình, khi ông đi, con gái của mình mới được hơn một tuổi. Vì vậy,lần này trở về không tránh khỏi cảm giác hồi hộp, mong chờ. Có lẽ, tình cảm cha con thiêng liêng khiến ông nhận ngay ra bé Thu khi thuyền vừa mới cập bến, đó là một đứa bé khoảng lên chín, lên mười đang chơi ở gốc xoài. Sự xúc động, vui sướng khiến ông nghẹn ngào gọi tên con: “Thu! con” . Sự nôn nóng, xúc động của ông Sáu ta hoàn toàn có thể hiểu được. Với một người cha mà nói, sự xa cách, biệt li suốt tám năm ròng với chính đứa con gái mình hết mực yêu thương, nay được gặp lại vừa là niềm vui đoàn viên, vừa là niềm hạnh phúc vô bờ bến.

Tuy nhiên, mọi niềm vui của ông Sáu dường như không được lâu, bởi ngay sau đó, khi ông “bước tới vừa đưa tay đón chờ con” thì bé Thu không chạy lại ôm chặt lấy ông như ông từng mường tượng mà còn bé “tròn mắt nhìn”, cái nhìn “vừa lạ lùng, vừa ngơ ngác”. Sự xúc động làm cho vết thẹo trên mặt của ông “giật giật”, giọng nói run run không còn kìm chế được được sự xúc động: “Ba đây con! Ba đây con”. Vì sự nôn nóng, biểu hiện có phần gấp gáp, vồ vập của ông Sáu, lại thêm vết sẹo đỏ ửng trên mặt giật giật khiến cho bé Thu hoảng sợ , bé đã chạy đi, vừa chạy vừa kêu thét “má! Má”. Bé Thu là một đứa trẻ, trước mặt có người lạ, lại có phần đáng sợ bởi vết sẹo trên mặt, sự hoảng hốt của bé, ông Sáu cũng phần nào hiểu được.

Nhưng bởi vì quá hi vọng vào cuộc đoàn viên hạnh phúc này nên khi bị bé Thu khước từ đón nhận, hoảng sợ chạy vụt đi thì ông Sáu đã “ngạc nhiên, đau đớn và hụt hẫng”. Sự đau khổ của người cha bị chính con mình từ chối thừa nhận được nhà văn Nguyễn Quang Sáng miêu tả rất xúc động : “đau đớn khiến mặt anh sầm lại…hai tay buông thỏng như bị gãy”. Người cha náo nức vì niềm vui được gặp con gái,muốn ôm con vào lòng với tất cả sự âu yếm dành dụm bao năm xa cách nhưng lại bị đứa con hoảng sợ, chối từ. Đó chẳng phải nỗi đau đớn, tuyệt vọng nhất của một người cha hay sao?

Hai ngày ở nhà, ông Sáu cũng chẳng dám đi đâu xa, cứ quanh quẩn tìm mọi cách để được gần con, mong mỏi sự đón nhận của bé Thu. Tuy nhiên, hiện thực diễn ra khiến ông vô cùng đau lòng, bé Thu không những nhất quyết không chịu nhận ông, mà một chút quan tâm, chút lễ phép đối với ông cũng không có. Khi được má sai vào gọi ba xuống ăn cơm, bé Thu cũng gọi cộc lốc, trống không, gọi chỉ vì bắt buộc phải làm vậy: “cơm chín rồi”.Lúc ấy ông Sáu “vừa khe khẽ lắc đầu vừa cười”. Tuy là cười đấy, nhưng sao nụ cười này thật buồn, còn man mác sự thất vọng, bất lực, khổ tâm của người cha. Vì dù bao nhiêu cố gắng đi nữa thì cũng đều vô vọng, chính đứa con gái ruột thịt mình yêu quý đều một mực khước từ, thậm chí còn phủ nhận sự xuất hiện của ông.

Tuy rất buồn nhưng chưa một phút giây nào ông Sáu thôi cố gắng, thôi chăm chút, lo lắng cho bé Thu. Trong bữa cơm gia đình, vì yêu thương con nên ông Sáu đã gắp cho con miếng trứng cá to nhất, ngon nhất. Nhưng đáplại cử chỉ ân cần ấy là sự chối bỏ quyết liệt của con bé, con bé không những không đón nhận nó mà còn dùng đũa hất miếng trứng ra ngoài. Vì quá tức giận, ông Sáu đã đánh con. Đánh con nhưng lòng người cha còn đau gấp bội. Vì hành động nóng nảy này mà đến lúc hi sinh, ông Sáu vẫn mang theo sự hối hận. Đến tận lúc chia tay, lên đường vào chiến trận, ông Sáu vẫn “buồn nẫu ruột”, ông không dám chạy lại ôm con, bế con vì sợ con bé hoảng sợ. Ông chỉ đưa mắt lên nhìn, cái nhìn cũng “buồn rầu”. Nhưng thật bất ngờ,vào giây phút cuối cùng, khi sắp phải chia tay, ông Sáu lại vỡ òa trong hạnh phúc vì tiếng gọi ba bất ngờ từ bé Thu “b…a..”. Ông Sáu sững sờ, một lần nữa không kìm nén được xúc động, người đàn ông ấy một tay ôm con, một tay lau nước mắt. Có thể nói, đây là món quà ý nghĩa nhất mà ông Sáu nhận được trước giây phút lên đường.

Vào chiến trường, ông Sáu không giây phút nào thôi nhớ con, vì lời hứa mua cho bé Thu một chiếc lược, nên khi nhặt được một mảnh ngà, ông đã vui sướng như nhặt được một thứ gì lớn lao lắm. Rồi cũng tự tay ông làm món quà này tặng cho con. Trên chiếc lược ông còn kì công khắc lên những dòng chứa đầy yêu thương: “Yêu nhớ, tặng Thu con của ba”. Khi chiến đấu, vào giây phút cuối cùng của cuộc đời mình, ông Sáu vẫn nhớ đến con. Thu hết tàn lực, ông lấy ra cây lược, trao cho ông Ba, bạn chiến đấu thân thiết của mình, cũng là người ông tin tưởng nhất lúc này. Không đủ sức chăng chối điều gì, ông Sáu chỉ nhìn ông Ba thật. Ánh nhìn ấy ám ảnh và thiêng liêng hơn một lời di chúc. Và đến lúc nhận được lời hứa từ ông Ba: “Tôi sẽ mang về trao tận tay cháu”, ông mới nhắm mắt đi xuôi. Ông Sáu ra đi, nhưng kỉ vật là cây lược ngà, vật chứa đựng biết bao tình cảm của ông dành cho con thì vẫn còn mãi đó. Tấm lòng của người cha dành cho con đến phút cuối của cuộc đời vẫn bao la như vậy, da diết như vậy.

Thông qua nhân vật ông Sáu, nhà văn Nguyễn Quang Sáng không chỉ khắc họa được sinh động mà không kém phần chân thực hình ảnh người cha vĩ đại, cùng với tình yêu to lớn dành cho con của mình. Mà còn đánh động vào sâu thẳm trãi tim mỗi độc giả tình cảm cha con. Tôi tin rằng đọc tác phẩm này, nhiều độc giả nhớ về cha mình, nhớ về những hi sinh thầm lặng của cha trong suốt cuộc đời để dành cho chúng ta. Ta cảm nhận được sự thiêng liêng, vĩ đại nơi ông Sáu, ông không chỉ dành cho bé Thu tình cảm tuyệt vời nhất mà còn lưu giữ lại cho bé Thu một kỉ vật, đó chính là chiếc lược ngà, để khi nhìn vào đó, bé Thu có thể nhớ về cha mình, biết được tình cảm của cha dành cho mình sâu đậm đến mức nào

Không chỉ là một người cha hết lòng yêu thương con, ông Ba còn là một người chiến sĩ cách mạng kiên trung, dũng cảm. Ông gắn bó với chiến trường, ngày ngày đối đầu với mưa bom bão đạn cũng chỉ mong mỏi đất nước được hòa bình, đất nước được tự do. Ông đã dành hơn nửa cuộc đời của mình để chiến đấu, dù có thương nhớ con nhưng ông cũng chưa bao giờ từ bỏ, vẫn sẵn sàng chiến đấu, sẵn sàng hi sinh, dâng hiến bất cứ lúc nào về Tổ quốc, quê hương của mình. Ta có thể thấy, dù yêu con nhưng ông Sáu cũng biết được trách nhiệm lớn lao của mình đối với Tổ Quốc. Vì vậy mà ông gác lại mong muốn được gặp con, được ôm con vào lòng, thực hiện nghĩa vụ với Tổ quốc thân yêu. Không chỉ chịu nhiều nỗi đau về thể xác khi chiến đấu, vết tích còn để lại đó là vết thẹo dài trên mặt mà ông cũng đã hi sinh tính mạng của mình cho độc lập, tự do của Tổ quốc.

Như vậy, thông qua truyện ngắn “Chiếc lược ngà”, nhà văn Nguyễn Quang Sáng không chỉ làm nổi bật lên sự thiêng liêng của tình cha con, nỗi đau, nỗi mất mát mà chiến tranh mang lại cho mỗi gia đình. Mà nhà văn còn khắc họa thành công nhân vật ông Sáu, người chiến sĩ kiên trung, song cũng là một người cha dành cho con mình tình cảm yêu thương vô bờ bến. Câu chuyện về ông Sáu thật khiến người đọc xúc động, bồi hồi, bởi hình ảnh ấy quá đẹp, nó chạm vào phần tình cảm sâu thẳm trong trái tim mỗi độc giả, đó là tình phụ tử thiêng liêng.

Truyện "Chiếc lược ngà" (Nguyễn Quang Sáng) được viết trong cuộc kháng chiến chống Mĩ nhưng chủ yếu tập trung nói về tình người trong cảnh ngộ éo le của chiến tranh. Đoạn trích "Chiếc lược ngà" (Sgk Văn 9, tập I) thể hiện tình cha con thắm thiết, sâu nặng của ông Sáu và bé Thu.

Ông Sáu về thăm nhà sau bao năm ở chiến khu với cái tình của người cha nôn nao, cháy bỏng khát khao được gặp con. Nhưng ngay từ giây phút đầu, điều mà ông bấy lâu mong đợi được nghe con gái gọi tiếng "Ba !" không được đền đáp. Đứa trẻ hoàn toàn ngơ ngác, lạnh lùng, đối xử với ông như người xa lạ. Với lòng mong nhớ con, ông càng đón chờ tình cảm của con, nó càng cố tình cự nự. Điều đó, khiến ông đau đớn "hai tay buông xuống như bị gãy". Có những tình huống, tưởng chừng thế nào nó cũng chịu thua, không ương ngạnh được nữa, phải gọi tiếng "Ba". Nhưng nó vẫn không chịu cất tiếng "Ba" mà ông Sáu chờ đợi.

Hành động trẻ con, nói năng cộc lốc, ngang ngạnh của Thu dành cho Ba khiến ông Sáu, bạn ông Sáu và cả người đọc đau lòng và suy nghĩ. Khi có gia đình, hạnh phúc được làm cha, tiếng gọi "Ba" của đứa con gái yêu chưa dành cho ông khiến ông "khổ tâm đến nỗi không khác được, chỉ biết nhìn con vừa khẽ lắc đầu vừa cười".

Phản ứng tâm lí của Thu là hoàn toàn tự nhiên. Thu còn quá bé để có thể hiểu tình thế éo le xảy ra trong chiến tranh. Bản thân người lớn cũng chưa ai chuẩn bị cho Thu ứng phó với bất thường. Điều đó, người đọc cảm được tình cảm chân thật, sâu sắc, mãnh liệt Thu dành cho ba - người mà Thu biết trên ảnh, người cha được cô bé ghi sâu trong lòng từ tấm ảnh, không phải người đàn ông xưng là "ba".

Đến khi được bà ngoại tháo gỡ thắc mắc trong lòng, về lai lịch vết thẹo, Thu vỡ lẽ đó thực là ba mình. Trăn trở dằn vặt, cùng tình yêu, khát khao bấy lâu mong gặp mặt cha dồn nén, bùng nổ dữ dội, quyết liệt vào giờ phút trước khi người cha lên đường. Tiếng "Ba... a... a... ba !" vỡ ra từ sâu thẳm lòng cô bé. Tiếng kêu mà ba nó chờ đợi bao năm ròng. Tiếng kêu làm nhói tim mọi người. Ông Sáu sung sướng, hạnh phúc nghẹn lời, không cầm được nước mắt. Thu vồ vập, cuống quít, níu giữ cha, níu giữ yêu thương bấy lâu nó mong đợi. "Nó hôn ba nó cùng khắp. Nó hôn tóc, hôn cổ, hôn vai và hôn cả vết thẹo dài bên má của ba nó nữa", "hai tay nó xiết chặt lấy cổ, chắc nó nghĩ hai tay không thể giữ được ba nó, nó dang cả hai chân rồi câu chặt lấy ba nó, và đôi vai nhỏ bé của nó run run".

Đối với người cha, đó là tiếng "ba" đầu tiên và cũng là tiếng yêu thương cuối cùng ông được nghe từ con ! Ở chiến khu, ông cố gắng hết sức, thận trọng, tỉ mỉ làm cho con chiếc lược ngà. Ông đặt vào đấy tất cả tình cảm cha con. Chiếc lược trở thành vật thiêng, an ủi ông "gỡ rối phần nào tâm trạng", nuôi dưỡng tình cha con. Ông thường xuyên "lấy cây lược ra ngắm nghía rồi mài lên tóc cho cây lược thêm bóng, thêm mượt". Lòng yêu con đã biến người chiến sĩ thành một nghệ nhân - nghệ nhân chỉ sáng tạo ra một tác phẩm duy nhất trong đời. Trước khi nhắm mắt xuôi tay, ông Sáu vẫn nhớ chiếc lược, nhờ bạn chuyển lại cho con - cử chỉ chuyển giao đó là một ước nguyện giữ gìn muôn đời tình cảm cha con, ruột thịt.

Truyện "Chiếc lược ngà" đã diễn tả một cách cảm động tình cha con thắm thiết, sâu nặng của cha con ông Sáu trong hoàn cảnh éo le của chiến tranh. Hình ảnh cây lược được gắn vào đó một trái tim thổn thức tình ruột thịt, khẳng định giá trị nhân bản sâu sắc, cao đẹp thiêng liêng !