Nghị luận về câu nói: Ở đời không có bước đường cùng, chỉ có những ranh giới, điều quan trọng là có đủ sức mạnh để vượt qua ranh giới ấy

Viết về con đường Lỗ Tấn nói: "Kỳ thực trên mặt đất vốn làm gì có đường. Người ta đi mãi thì thành đường thôi", Nhà thơ Robert Frost viết: "Trong rừng có nhiều lối đi, và tôi chọn lối đi không có dấu chân người",và trong Mùa lạc Nguyễn Khải đã nhắc đến con đường cùng: "Ở đời này không có con đường đường cùng, chỉ có những ranh giới, điều cốt yếu là có đủ sức mạnh để vượt qua ranh giới ấy". Có thể nói khác với nhiều nhà văn khi nói đến con đường đời là nói đến sự khai phá, tìm kiếm một phương thức, một lối đi riêng mang dấu ấn cá nhân, thì Nguyễn Khải lại là người đem đến suy tư về những trở ngại, ranh giới gặp trên con đường đời ấy, mà đôi lần nó vẫn bị nhầm tưởng thành con đường không thể bước tiếp - con đường cùng. Câu nói của ông là một triết lý sâu sắc, nó vừa khích lệ, động viên một bộ phận lớn những con người luôn mang trong mình tư tưởng cùng đường khó khăn, cũng mở ra cho những người khác nữa một niềm tin, một ý chí tất thắng để sẵn sàng cho những chặng đường mình sắp đi qua.

Vậy đường cùng là gì? Một cách đơn giản thì đó là con đường không lối thoát, dẫn đến những ngõ cụt không thể giải quyết, đem đến cho con người sự bất lực, bế tắc và chán nản. Cón "ranh giới" chính là giới hạn phân chia giữa cái này với cái kia, nó có thể hữu hình như ranh giới lãnh thổ, vô hình như ranh giới giữa người với người, giữa sự sống và cái chết, giữa thành công và thất bại,... Và trong đa số các trường hợp theo nghĩa bóng thì ranh giới luôn là một thứ gì đó rất mỏng manh nhưng lại khó có thể vượt qua, quá trình vượt qua nó là cả một thử thách mà yêu cầu con người phải có tính kiên trì nhẫn nại vô cùng. Con đường trong câu nói của Nguyễn Khải chính là đường đời, và mỗi một con người đều có cho mình một lối đi riêng, từ khi thơ bé đến khi trưởng thành, bất kể lúc nào chúng ta cũng đều gặp phải những khó khăn tưởng chừng khó có thể vượt qua được. Khi còn đi học, đó là đống bài tập không lời giải, khi đã lớn lên rồi đó là những ngày tháng chông chênh, thất tình, thất nghiệp, thậm chí đến tiền để ăn một bữa đàng hoàng cũng không có đủ. Đó có phải bước đường cùng không, xin thưa rằng đối với một vài người đó thực sự là khó khăn và bế tắc vô cùng, nhưng xét lại nó đâu phải là con đường cùng, chẳng qua là nội tâm chúng ta tự mặc định nó như thế thôi. Và theo như ý Nguyễn Khải nói, chỉ cần bản thân chúng ta đủ sức mạnh đủ kiên trì thì chắc hẳn rằng khó khăn nào, đường cùng, ngõ cụt nào cũng trở thành một cái ranh giới mà chúng ta có thể vượt qua được, mặc dù có thể nó sẽ tốn rất nhiều thời gian, công sức và sự nỗ lực không ngừng nghỉ.

Như đã nói ở trên, cuộc sống chính là đề toán lô-gíc nhiều bẫy và nhiều câu đố nhất, nhiệm vụ của chúng ta là phải giải ra kết quả của từng câu để có thể bước tiếp đến những chặng tiếp theo. Đặc biệt chúng ta không thể mong một cuộc đời bình phàm trong cái xã hội lắm đổi thay này được, Khổng Tử đã nói: "Ở đời đừng cầu không khó khăn bởi không có khó khăn thì kiêu sa dễ nổi dậy", hay một ý khác cũng có nghĩa tương đồng "Sự nghiệp đừng mong không bị chông gai, vì không bị chông gai thì chí nguyện không kiên cường". Có thể nói rằng chính những cái chông gai, những cái tưởng như là bước đường cùng ấy lại là sự rèn luyện, giúp con người trở nên mạnh mẽ, cường đại hơn trước cuộc sống, càng trải nghiệm nhiều, con người càng có tri thức có kinh nghiệm, thì có lẽ đến một lúc nào đó họ sẽ không bao giờ còn biết đến khái niệm đường cùng, có chăng chỉ là ranh giới. Như lời Van Gogh đã nói: "Chúng ta càng tiến bước trên đường đời, mọi việc lại càng khó khăn hơn, nhưng chính trong khi chống lại gian khổ mà sức mạnh nội tâm của con tim được hình thành.", bởi suy cho cùng khái niệm đường cùng là xuất phát từ nội tâm yếu mềm của mỗi chúng ta, chỉ khi nó trở nên lớn mạnh thì sẽ chẳng còn thứ gì có thể lay động được nó nữa, và dĩ nhiên việc có một trái tim kiên cường cần phải có thời gian rèn luyện thách thức, những "con đường cùng" chính là bài tập của chúng ta mỗi ngày.

Câu nói của Nguyễn Khải mục đích chính yếu là muốn thay đổi khái niệm của mỗi chúng ta về con đường cùng, bởi xét thấy khái niệm này luôn khiến người ta chùn bước và sinh ra tính ỷ lại, phó mặc cho số phận. Trái ngược thì khái niệm "ranh giới" lại khiến người ta thấy dễ dàng hơn, bởi trong tiềm thức con người, ranh giới luôn là một cái gì đó mong manh và chỉ cần một bước chân thôi cũng sẽ vượt qua được. Chính sự chuyển đổi câu từ triết lý đã làm cho câu nói của Nguyễn Khải có sức thuyết phục và hấp dẫn đối với đa số người đọc. Đó là một lời khuyên chân thành đối với những con người còn bi quan, chán nản về cuộc đời, những con người có nội tâm yếu đuối, chúng ta đừng bao giờ chán nản và buông xuôi bất kỳ điều gì, bởi phàm là việc gì khi bắt đầu ta cũng thấy khó khăn nhưng khi đã đi được bước thứ nhất, thứ hai ta lại thấy rằng hóa ra nó chẳng khó như ta nghĩ. Điều ấy giống như một sinh viên bắt đầu một luận văn tốt nghiệp, họ phải bắt đầu với một đề tài mà họ chưa thấy bao giờ, không ai hướng dẫn, chỉ bảo, không thể tra được tài liệu liên quan, quả thực rất bế tắc, thế nhưng một khi đã viết được phần tổng quan, một khi đã nắm được điểm mấu chốt thì dường như họ đã đặt được nửa bàn chân sang ranh giới phía bên kia rồi. Và đường cùng đã được khai sáng như thế đấy, nói cho vui thì nếu như ngõ cụt của bạn bị chắn bởi một bức tường, bạn có hai cách một là lấy sức nhảy bật sang bên kia, hai là kiếm búa và dùi đến đục một lỗ trên bức tường để chui qua.

Les Brown cũng đã nói rằng: "Bạn không thể yếu đuối trên con đường theo đuổi giấc mơ. Hãy dám vượt qua các rào chắn để tìm con đường của riêng mình". Đúng như vậy, chỉ có sức mạnh mới có thể nâng bước chúng ta trên đường đời, khi đã trưởng thành đôi cánh của cha mẹ đã dần mỏi mệt, chúng ta phải tự sải cánh để bay xa, nhưng nếu như bạn cứ mãi tự ti về đôi cánh chưa mọc đủ lông, mãi sợ hãi những cái "đường cùng" mà thực tế nó là "ranh giới" có thể bước qua được, thì tin tôi đi, bạn là người thất bại. Mỗi chúng ta phải biết học cách mạnh mẽ và vươn lên trong cuộc sống, bởi sức mạnh ấy giúp chúng ta hạnh phúc hơn, sống hữu ích hơn trong cuộc đời. Ai đó đã nói rằng: "Hạnh phúc không phải là không có rắc rối mà là có khả năng đối phó với chúng", phải vậy khi khó khăn ập đến từ nhiều phía, dù là khách quan hay chủ quan nhưng chúng vẫn luôn đem đến cho chúng ta thật nhiều bài học kinh nghiệm, một khi ta đã vượt qua được khó khăn ấy thì tin chắc rằng bản thân ta cũng sẽ có cái niềm hạnh phúc vì đạt được thành tựu, vì thấy mình sống không uổng phí, không vô dụng. Từ những điều tưởng nhỏ nhoi ấy sẽ gây dựng cho chúng ta một tâm thế tự tin, sẵn sàng vượt qua bão to sóng lớn, dần dà chúng ta sẽ ngày càng trưởng thành hơn, bởi sự trưởng thành là dựa trên những khó khăn, kinh nghiệm bạn trải qua chứ chẳng phải là dựa vào số tuổi. Như Samuel Johnson đã nói: "Cuộc sống không có lạc thú nào hơn ngoài vượt qua gian khó, bước từng bước tiến tới thành công, lập nên những ước vọng mới và chứng kiến chúng được thỏa mãn". Hơn tất cả, không có người thành công nào chưa từng cảm thấy bế tắc, chán nản và tuyệt vọng nhưng họ đã vượt qua nó bằng chính ý chí và quyết tâm mạnh mẽ, bằng một trái tim kiên cường, bằng một niềm tin chắc thắng. Bởi vậy nên khi nghe một doanh nhân thành đạt kể về những tháng ngày khởi nghiệp thất bại, gia đình không tin tưởng, người yêu chia tay họ luôn có thái độ trân trọng và vui vẻ bởi chính những thứ ấy đã khiến họ trở thành được như ngày hôm nay.

Khi nghe một ai đó than thở, chán nản và cho rằng cuộc sống đang dồn họ đến đường cùng tôi thường không cho đấy là điều đúng đắn. Điều đó chỉ cho thấy rằng bạn là một kẻ yếu đuối, thiếu tự tin và nhu nhược trước cuộc đời mà thôi. Bạn đừng bao giờ đổ lỗi rằng cuộc đời bất công không cho bạn may mắn, ngược lại đem cho người khác, bạn cũng đừng bao giờ cảm thấy đỏ mắt khi người khác có cuộc sống tốt hơn bạn, bởi biết đâu sau bề nổi ấy là một tảng băng chìm to lớn, sự thật còn có mặt trái nữa cơ mà. Tôi tương đối thích những người nói ít làm nhiều, cái họ cho người khác thấy chính là kết quả, còn ngược lại những kẻ luôn mang tâm thế bị động và đổ lỗi cho hoàn cảnh thì thường chẳng làm nên được cái gì đáng kể. Đặc biệt có một điều rằng những người thiếu niềm tin, nghị lực vào cuộc sống thường có xu hướng kéo theo cả người khác, họ không muốn vươn lên nhưng lại muốn kéo người khác xuống cùng với họ để họ bớt đi cái cảm giác thu kém, chán nản, đó là bản tính ích kỷ và vô cùng thiển cận.

Bản thân chúng ta khi còn là học sinh ngồi trên ghế nhà trường cũng phải tự ý thức mà rèn luyện cho mình một tâm thế vững chắc, một nội tâm mạnh mẽ, một tấm lòng kiên trì không đổi, bài toán giải không ra thì cố tìm cho ra, không tìm được thì đi hỏi thầy hỏi bạn, chớ có buông xuôi, phó mặc. Quan trọng hơn cả, là thế hệ trẻ chúng ta cũng cần xác định cho mình một ước mơ hoặc một niềm đam mê để chúng ta thấy cuộc sống có hy vọng có đích đến, để rồi lấy đó làm động lực. Nếu không, ngay cả khi còn trẻ tuổi mà đã có tư tưởng tiêu cực, tương lai mù mịt thậm chí xem nó là đường cùng thì rất nguy hại, bởi khi càng lớn tuổi, khi bước chân ra xã hội khó khăn không chỉ là bài tập về nhà mà đó chính là cơm, áo, gạo, tiền, các rắc rối trong mối quan hệ xã hội thì liệu ta có thể đủ sức để vượt qua hay không?

Thế nên, các bạn trẻ à cuộc sống cũng như thời tiết vậy, mùa thu kiểu gì chẳng có vài cơn mưa tầm tã, nhưng dẫu mưa có lớn đến đâu thì cũng chẳng thắng nổi ánh mặt trời, trời sẽ lại quang, mây sẽ lại tạnh, giống như lời Jack Ma đã nói "Hôm nay đầy rẫy những khó khăn, và ngày mai cũng không có điều gì dễ dàng. Nhưng sau ngày mai, mọi thứ sẽ trở nên tốt đẹp". Chúng ta đừng quá e ngại về những gì đang và sắp sửa xảy ra, bởi suy cho cùng trời không tiệt đường sống của ai bao giờ, đường cùng hay ngõ cụt, cũng chỉ là thứ để thử thách trí thông minh và nghị lực của mỗi chúng ta mà thôi, khi đã qua được rồi nhìn lại thì ôi chao nó chỉ là một cái ranh giới quá ư bình thường.