Hãy nêu những biến đổi lớn của nhà nước phong kiến ở nước ta trong các thế kỉ XVI – XVIII

Những biến đổi lớn của nhà nước phong kiến ở nước ta trong các thế kỉ XVI – XVIII

a) Sự suy yếu của triều Lê và sự ra đời của triều Mạc:

– Đầu thế kỉ XVI, triều Lê ngày càng bộc lộ những hạn chế, mâu thuẫn và mất hết vai trò tích cực. Nhiều cuộc khởi nghĩa nông dân và các thế lực chống lại triều đình nổi lên ở khắp nơi, làm cho triều Lê càng thêm suy yếu.

– Giữa lúc đó, thế lực của Thái phó Mạc Đăng Dung ngày càng mạnh thêm.

–    Năm 1527, Mạc Đăng Dung bắt ép Cung hoàng đế nhường ngôi, lập ra nhà Mạc.

–  Nhà Mạc đã tập trung củng cố chính quyền và kỉ cương đất nước bằng cách tổ chức lại bộ mấy quan lại. về cơ bản, hệ thống luật pháp hoàn bị của nhà Lê vẫn được tiếp tục duy trì, nhưng được xem xét và điều chỉnh lại cho phù hợp với hoàn cảnh mới.

–     Tình hình đất nước những năm đầu triều Mạc đã dần đi vào thế ổn định; kinh tế, văn hóa có những dấu hiệu phát triển.

–    về chính sách đối ngoại, nhà Mạc lại tỏ ra hết sức lúng túng. Trong tình thế bức bách, nhà Mạc buộc phải đáp ứng nhiều yêu sách vô lí của nhà Minh (Trung Quốc). Việc làm này đã gây nên sự bất bình trong hàng ngũ quan lại và dân chúng, khiến nhà Mạc dần lâm vào tình thế cô lập. Những người ủng hộ triều Lê ngày càng có điều kiện thuận lợi để tập hợp lực lượng chống lại nhà Mạc.

b) Nội chiến Nam -Bắc triều:

–  Không chấp nhận triều Mạc, một số” quan lại cũ của nhà Lê, đứng đầu là Nguyễn Kim, đã bí mật xây dựng lực lượng và tôn Lê Duy Ninh lên làm vua, lập lại triều Lê. Từ năm 1539 đến năm 1543, Nguyễn Kim đánh chiếm Thanh Hóa, Nghệ An và xây dựng khu vực này thành vùng kiểm soát của chính quyền nhà Lê dưới danh nghĩa triều Lê trung hưng.

– Năm 1545, Nguyễn Kim chết, Trịnh Kiểm thay thế vị trí của ông, tiếp tục cuộc chiến tranh với nhà Mạc. Họ Trịnh kế tục nhau nắm quyền chi phối triều Lê. Thế lực chính quyền vua Lê, chúa Trịnh ỏ vùng Thanh, Nghệ (gọi là Nam triều) ngày càng mạnh, đối địch với chính quyền nhà Mạc ở Thăng Long (gọi là Bắc triều).

–  Cuộc nội chiến Nam – Bắc triều kéo dài gần 50 năm (từ năm 1545 đến năm 1592) với gần 40 trận chiến lớn nhỏ đã tàn phá đất nước hết sức nặng nề. Nền độc lập và toàn vẹn lãnh thổ bị xâm phạm nghiêm trọng.

–   Năm 1592, quân Nam triều tấn công ra Thăng Long, giành thắng lợi quyết định. Cục diện chiến tranh Nam – Bắc triều cơ bản đã chấm dứt, nhưng lực lượng nhà Mạc còn chiếm cứ nhiều nơi, rồi rút lên cố thủ ở Cao Bằng cho đến năm 1677.

c) Nội chiến Trịnh – Nguyễn và sự phân chia Đàng Trong – Đàng Ngoài:

+ Ngay từ khi cuộc chiến Nam – Bắc triều còn đang tiếp diễn thì nội bộ Nam triều đã nảy sinh mầm mống của sự chia rẽ. Trịnh Kiểm thâu tóm trong tay mọi quyền hành loại bỏ dần ảnh hưởng của họ Nguyễn. Để tránh âm mưu bị ám hại của họ Trịnh, Nguyễn Hoàng – con trai của Nguyễn Kim, đã tìm mọi cách để được vào trấn thủ ở Thuận Hóa (vùng đất từ phía nam đèo Ngang đến đèo Hải Vân), sau đó được giao kiêm lĩnh Trấn thủ cả xứ Quảng Nam (vùng đất từ đèo Hải Vân đến đèo Cù Mông). Họ Nguyễn vừa lo phát triển kinh tế, vừa lo củng cố quyền thống trị để thoát li dần sự lệ thuộc họ Trịnh. Dần dần, khu vực Thuận

–    Quảng trở thành vùng đất của tập đoàn phong kiến Nguyễn.

–  Năm 1627, cuộc chiến tranh Trịnh – Nguyễn bùng nổ, kéo dài đến cuối năm 1672. Không phân thắng bại, hai bên giảng hòa, lấy sông Gianh (Quảng Bình) làm giới tuyến, chia đất nước thành Đàng Ngoài (từ sông Gianh trở ra) và Đàng Trong (từ sông Gianh trở vào), với hai chính quyền riêng biệt. Tình hình đất nước chia cắt lâu dài cho đến cuối thế kỉ XVIII, gây nên nhiều hậu quả hết sức nặng nề cho đất nước.