Phân tích nhân vật Ngô Tử Văn trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên

a. Mở bài:

- Giới thiệu về tác giả và tác phẩm:

+ Nguyễn Dữ là một trong những nhà văn nổi tiếng của thế kỉ thứ 15 với thể loại truyện truyền kì thể hiện tài năng, kiến thức uyên bác cũng như hoài bão, nguyện vọng thầm kín về khát vọng hạnh phúc, sự công bằng trong cuộc sống.

+ “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên” là một trong những tác phẩm tiêu biểu của Nguyễn Dữ có giá trị vững bền.

- Giới thiệu về nhân vật Ngô Tử Văn: Là nhân vật trung tâm của truyện, đại diện tầng lớp trí thức yêu nước, dũng cảm, khảng khái, dám đứng lên chống cái ác, trừ hại cho dân.

b. Thân bài:

* Lai lịch và tính cách:

- Lai lịch: Tên Soạn người huyện Yên Dũng, đất Lạng Giang.

- Tính cách: Khảng khái, cương trực nóng nảy thấy sự gian tà thì không chịu được

- Danh tiếng: Nổi tiếng đến mức vùng Bắc vẫn khen là một người cương trực.

-> Tác giả giới thiệu trực tiếp nhân vật theo phương pháp truyền thống của văn học trung đại, tạo cho nhân vật yếu tố chính xác, qua đó giúp người đọc tin tưởng vào sự có thật của nhân vật này.

=> Lời giới thiệu mang giọng điệu khen ngợi, hướng người đọc vào những hành động chính nghĩa của nhân vật.

* Ngô Tử Văn và hành động đốt đền:

- Nguyên nhân: Tức giận trước sự tác oai tác quái của hồn ma tên tướng giặc họ -> Muốn ra tay trừ hại cho nhân dân, mang lại cuộc sống yên bình.

- Theo quan niệm truyền thống: Đốt đền là hành động báng bổ thần linh cho nên ai cũng kiêng kị không dám đụng chạm.

- Hành động của Ngô Tử Văn không phải phạm vào tín ngưỡng bởi đây là nơi trú ngụ của hồn ma tên tướng giặc họ Thôi - kẻ thù xâm lược nước ta. Đây là ngôi đền tà chẳng những không phù hộ cho dân lành mà còn làm yêu làm quái trong dân gian.

-> Hành động của Ngô Tử Văn là hành động chính nghĩa của người thấy gian tà thì không chịu được.

=> Ca ngợi, đồng tình với hành động chính nghĩa của Ngô Tử Văn.

* Quá trình đốt đền:

- Trước khi đốt đền: Tắm gội chay sạch, khấn trời.

- Lấy lòng trong sạch, muốn bảo vệ sự bình yên cho người dân

- Lấy lòng trong sạch, sự chân thành, mong muốn được trời chia sẻ

- Chứng minh hành động chính nghĩa của mình.

-> Thái độ nghiêm túc, kính cẩn. Đây không phải là hành động bộc phát nhất thời mà là hành động có chủ đích, có suy nghĩ kĩ lưỡng.

=> Tử Văn là con người biết suy nghĩ và làm chủ hành động của mình, kính trọng thần linh, cương trực, dũng cảm vì dân trừ bạo.

- Khi đốt đền: Châm lửa đốt đền mặc cho mọi người lắc đầu lè lưỡi, vung tay không cần gì...

* Sau khi đốt đền:

- Tử Văn thấy khó chịu, đầu lảo đảo, bụng run run rồi nổi lên một cơn sốt rét

- Có người cao lớn, khôi ngô đội mũ trụ đến đòi làm trả lại đền

- Có ông già áo vải, mũ đen, phong độ nhàn nhã đến tỏ lời mừng và kể rõ đầu đuôi sự việc.

-> Thổ công bày tỏ ý muốn giúp đỡ và ủng hộ hành động của Tử Văn.

- Cuộc đối đầu giữa Tử Văn và hồn ma tên tướng giặc.

- Tên tướng giặc giả làm cư sĩ đến đe dọa, mắng chửi Ngô Tử Văn, đòi dựng lại ngôi đền

- Thái độ Ngô Tử Văn: Mặc kệ, ngồi ngất ngưởng, tự nhiên.

=> Tử Văn là người can đảm, dũng mãnh khinh thường sự đe dọa, hống hách của tướng giặc.

- Cuộc gặp gỡ giữa Tử Văn và Thổ công:

+ Thổ công: Kể lại sự việc mình bị hại nhưng vẫn nhẫn nhịn cam chịu, căn dặn Ngô Tử Văn cách đối phó với tên tướng giặc.

+ Tử Văn: Kinh ngạc, hỏi kĩ lại chuyện và sẵn sàng chuẩn bị cuộc chiến với tên bách hộ họ Thôi.

* Cuộc chiến đấu của Ngô Tử Văn dưới Minh ti:

- Ngô Tử Văn bị bắt giải xuống âm phủ:

+ Quang cảnh : không khí rùng rợn

+ Sử dụng nhiều hình ảnh mang tính chất kì ảo, hoang đường -> nhấn mạnh hơn quang cảnh đáng sợ nơi cõi âm/

- Cuộc xét xử Ngô Tử Văn dưới âm phủ:

+ Những lời vu cáo xảo quyệt của hồn ma tên tướng giặc.

+ Thái độ quát nạt, giận dữ của Diêm Vương

+ Ngô Tử Văn: Tỏ thái độ cứng cỏi trước Diêm Vương đầy uy quyền, đấu tranh vạch mặt tên tướng giặc gian tà.

+ Hồn ma tên tướng giặc: Tranh cãi với Tử Văn, sau lại lo sợ, đạo đức giả: xin giảm án cho Tử Văn.

+ Ngô Tử Văn: Bình tĩnh, khảng khái không chịu nhún nhường, xin đem tư giấy đến đền Tản Viên chứng thực.

+ Diêm Vương: Nghi ngờ, cho người đến đền Tản Viên chứng thực -> Tử Văn được xử thắng kiện và được tiến cử làm chân phán sự ở đền thánh Tản Viên.

- Tử Văn nhận chức phán sự đền Tản Viên: Bằng chính nghĩa và sự dũng cảm, cương trực đấu tranh cho chính nghĩa, cuối cùng Ngô Tử Văn đã chiến thắng.

* Đặc sắc nghệ thuật xây dựng nhân vật:

- Xây dựng cốt truyện hấp dẫn với những xung đột kịch tính

- Xây dựng nhân vật thông qua thông qua hành động, lời nói để xây dựng tính cách

- Sử dụng các thủ pháp nghệ thuật: đối lập tương phản, liệt kê,...

- Sử dụng các chi tiết tưởng tượng kì ảo

- Dẫn dắt khéo léo, nhiều chi tiết giàu kịch tính...

- Cách kể chuyện và miêu tả sinh động, hấp dẫn.

c. Kết bài:

- Khái quát nội dung và nghệ thuật xây dựng nhân vật Ngô Tử Văn.

- Cảm nhận của em về nhân vật.

Đề bài: Viết bài văn cảm nhận về nhân vật Ngô Tử Văn trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên.

Gợi ý làm bài:

Cảm nhận về nhân vật Ngô Tử Văn – Nhân vật Ngô Tử Văn trong tác phẩm "Chuyện chức người phán sự đền Tản Viên" của Nguyễn Dữ là người trung thực ngay thẳng đại diện cho cái thiện và công lý ở đời.

Nguyễn Dữ là một nhà nho xuất thân trong một gia đình có truyền thống học thức. Những câu chuyện của ông đều nhằm tố cáo xã hội phong kiến mà ông đang sống. Đồng thời thể hiện cái nhìn nhân sinh quan của tác giả.

Nhân vật Ngô Tử Văn được tác giả Nguyễn Dữ xây dựng là người có tính cách trung thực, ngay thẳng, tính cách bộc trực thẳng thắn không sợ uy quyền, chức tước không sợ ma quỷ nha sai. Những hành động Ngô Tử Văn đều thể hiện sự khẳng khái của một người ngay thẳng không sợ trời không sợ đất.

Nhân vật Ngô Tử Văn ngay từ đầu câu chuyện đã được giới thiệu trực tiếp ngắn gọn về tên họ, quê quán, tính tình, phẩm chất. Ngô Tử Văn được giới thiệu là người tính tình cương trực, thẳng thắn, khảng khái, nóng nảy, thấy sự gian tà thì không thể chịu được. Lời giới thiệu mang giọng ngợi khen, có tác dụng định hướng cho người đọc về những hành động về sau của nhân vật này. Ở làng Tử Văn sống có một ngôi của tên tướng giặc chết trận. Tướng giặc khi sống là kẻ xâm lược nước ta, tàn hại dân ta, khi chết rồi vẫn quen thói ỷ mạnh hiếp yếu, cướp nơi trú ngụ của thổ thần nước Việt, lại còn gian trá bày trò đút lót rồi tác yêu tác quái với nhân dân trong vùng và điều đó khiến “Tử Văn rất tức giận, một hôm tắm gội sạch sẽ, khấn trời rồi châm lửa đốt đền”. Trong khi mọi người đều lắc đầu, lè lưỡi, không dám làm gì quỷ thần ở ngôi đền quấy hại nhân dân thì Tử Văn cương quyết, công khai, đường hoàng, ung dung hành động. Chàng đã dám làm việc mà mọi người đều kính sợ, không ai dám làm, đó là đốt đền.

Theo quan niệm của dân gian, đốt đền là một chuyện động trời, là động đến thần thánh. Tử Văn cũng biết đều đó nhưng chàng không sợ. Hành động của Tử Văn xuất phát từ tính cách “vốn ghét sự gian tà” của chàng. Sự khắng khái, bộc trực của Tử Văn đã dẫn đến một hành động dũng cảm vì dân trừ hại. Sự tức giận của Tử Văn không phải là sự tức giận cho riêng mình mà là sự tức giận cho mọi người dân đang bị yêu quái quấy nhiễu. Vì thế mà việc làm đốt đền của Tử Văn là đáng ca ngợi. Hành động đó xuất phát từ ý muốn diệt trừ yêu ma, trừ hại cho dân, từ lòng tự tin vào chính nghĩa của Ngô Tử Văn, chứng tỏ cốt cách khảng khái của kẻ sĩ. Và đó cũng là hành động châm ngòi nổ cho một cuộc chiến giữa chàng và hồn ma tên tướng giặc bại trận.

Ngô Tử Văn khi đứng trước kẻ thù luôn kiên cường không khoan nhượng, không sợ uy quyền, cũng không sợ chết nên anh không sợ những lời buộc tội của hồn ma tên tướng giặc. Hắn là một kẻ ác, một người sống từ khi hắn chưa chết cho tới lúc chất vấn là hồn ma xấu. Trước cái xấu cái ác trong cuộc sống tại sao chúng ta phải sợ, dù chúng có nhiều quyền phép và sức mạnh, dù chúng có nhiều thủ đoạn âm mưu bất chính thì chúng cũng luôn là những kẻ xấu, tại sao cái thiện lại phải sợ cái ác.

Nhờ tính cách ngay thẳng khẳng khái kiên định của Ngô Tử Văn nên chàng đã chiến thắng trên mọi trận địa dù là ở dương gian hay ở dưới âm tào địa phủ. Tình hình càng nguy hiểm thì tính cách kiên cường thẳng thắn của Ngô Tử Văn càng được phát huy.

Ngay cả khi bị quan sai quỷ thần lôi đi , đứng trước pháp luật của Âm Phủ Ngô Tử Văn càng tỏ rõ sự bình tĩnh khí phách của mình. Anh không sợ gì cả một người luôn ngay thẳng càng dũng cảm khi đối diện với cái chết của mình bởi anh không sợ, không làm gì sai mà phải hoảng sợ khúm núm trước quyền uy. Những điều Ngô Tử Văn làm đều vì cuộc sống bình yên của người dân của số đông.

Ngô Tử Văn là một đấng nam nhi với khí phách vô cùng hiên ngang, lẫn liệt. Cái lý tưởng cao đẹp của chàng là có thể giúp ích được cho đất nước, cho nhân dân. Và điều tuyệt vời hơn khi nói và miêu tả về nhân vật này, đó là chàng đã lý tưởng hóa được ước mong của mình, gắn kết lời nói và hành động. Truyện có nhiều yếu tố hoang đường, hư cấu nhưng lại rất thật, rất gần gũi với đời sống thực tại chốn nhân gian, đó cũng chính là ẩn ý mà Nguyễn Dữ muốn gửi gắm, ông đang miêu tả một cách rất chân thực xã hội Việt Nam đương thời.

Nguyễn Dữ - người đầu tiên đã đưa thuật ngữ “truyền kì” vào văn học Việt Nam và xuất sắc nhất ở thể loại này. Tên tuổi của ông gắn liền với danh tiếng của bộ truyện “Truyền kỳ mạn lục”, trong đó “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên” là tác phẩm đặc sắc nhất với cuộc tranh đấu gắt gao để trừ hại cho dân của Ngô Tử Văn-một trí thức nước Việt.

Ngô Tử Văn được giới thiệu ngắn gọn về tên họ, quê quán, tính tình, phẩm chất khảng khái, nóng nảy, thấy sự gian tà thì không thể chịu được. Chỉ bằng vài câu chữ đã giúp người đọc hình dung hành động kiên quyết của nhân vật này. Hồn ma tên tướng giặc bại trận làm yêu làm quái trong dân gian cư ngụ tại nơi Tử Văn sống. Trước sự việc ngôi đền bị uế tạp và yêu quái có thể làm hại dân, Tử Văn cương quyết, công khai, đường hoàng, ung dung hành động điều mà không ai dám làm, đó là đốt đền. Mong muốn được vì dân diệt bạo, bảo vệ dân làng càng chứng tỏ cốt cách khảng khái của kẻ sĩ. Thế nhưng nó như ngòi châm cho sự bắt đầu một cuộc chiến công khai và minh bạch với hồn ma tên tướng giặc bại trận.

Hành động của Ngô Tử Văn làm mọi người sợ hãi, ai cũng lo lắng cho tính mạng của anh nhưng Ngô Tử Văn không sợ gì cả bởi anh tin người tốt làm việc đúng không sợ những kẻ xấu xa gian ác. Hành động của Ngô Tử Văn là hành động của người ngay thẳng muốn tiêu diệt tận gốc cái xấu cái ác trong cuộc sống trừ hại cho người dân lao động, mang lại cho người dân một cuộc sống bình yên. Khi không còn đền nữa thì hồn ma tướng giặc không có chỗ ẩn nấp để quấy nhiễu dân lành.

Dù kẻ ác là hồn ma, là quỷ có nhiều phép biến hóa khiến cho những người dân thường phải hoảng sợ trước phép thuật của hắn nhưng Ngô Tử Văn không sợ, dù là thế giới thật hắn cũng bị Ngô Tử Văn giết chết, thì khi là mà hắn có biến hóa ra sao bản chất xảo quyệt thế nào cũng không làm Ngô Tử Văn nao núng.

Thái độ của Ngô Tử Văn với hồn ma tên tướng giặc càng khẳng định tấm lòng cao cả vì nghĩa lớn và sự gan góc. Ở đây, ta thấy sự đối lập vô cùng rõ rệt giữa một bên là sự ngay thẳng còn kia là sự gian trá, xảo quyệt. Chính hồn ma lưu vong của tên tướng giặc đã gây hoạ cho dân lành. Hắn tác oai tác quái rồi đến khi bị đốt đền, không chốn nương thân lại giả thần giả quỷ dọa nạt. Đúng là khi sống thì tàn sát dân chúng, chết rồi vẫn quen thói ỷ mạnh hiếp yếu, bắt nạt mọi người. Hắn bị Tử Văn đốt đền là đáng đời nhưng lại hiện hình, âm mưu khiến cho chàng bị sốt nóng sốt rét, đầu lảo đảo kiện Tử Văn xuống tận Diêm Vương. Trước sự ngang ngược trắng trợn, quyền phép đáng sợ của hồn ma tướng giặc, Ngô Tử Văn vẫn điềm nhiên, không hề run sợ mà tự tin, không để những lời đe dọa cản trở ý chí mà giữ vững lập trường với lòng tin mãnh liệt vào chiến thắng của nhân nghĩa. Chính điều đó tạo ra phép màu để được phù trợ giúp đỡ chàng bẻ gãy luận điệu xảo trá của tên gian tà.

Xuyên suốt tác phẩm "Chuyện chức phán sự đền Tản Viên" người đọc cảm nhận được rằng Ngô Tử Văn là người cương trực cứng cỏi, luôn đứng lên bênh vực công lý lẽ phải. Hồn ma của tên giặc chỉ là một kẻ ác, gian trá xảo quyệt mà thôi. Dù hắn có dùng thế lực quyền phép của mình làm cho Ngô Tử Văn bị ốm rồi bắt hồn chàng xuống dưới cửa Diêm Vương để cho Diêm Vương xử tội thì Ngô Tử Văn cũng không sợ.

Tuyên chiến với một kẻ thù đầy sức mạnh hiểm ác, lúc đầu Tử Văn “đơn thân độc mã”, nhưng chàng tin vào việc làm và sức mạnh chính nghĩa của mình. Hành động “vẫn cứ ngồi ngất ngưởng tự nhiên” của Tử là hành động tự tin của người nắm được chính nghĩa trong tay. Chính nhờ bản lĩnh và lòng quyết đoán nên được thổ thần đất Việt giúp đỡ. Trong cuộc chiến đấu, Tử Văn có được sự trợ giúp của Thổ Thần, nhưng với một người bị đánh đuổi khỏi nơi ở của mình, không dám đấu tranh, “phải đến nương tựa đền Tản Viên”,”phải tạm ẩn nhẫn mà ngồi xó một nơi” thì Tử Văn có thể đặt hết niềm tin hay không? Hồn ma tên tướng giặc càng bẻ gãy ý chí của chàng trước mặt Diêm Vương để giành phần thắng về mình thì Tử Văn càng điềm tĩnh, tự tin. Trong hoàn cảnh bị oan ức “tội sâu ác nặng, không được liệt vào hàng khoan giảm”, Tử Văn chẳng những không hề e dè, lo lắng hay chán nản, bỏ cuộc, ngược lại rất vững vàng, bền bỉ, một mực kêu oan, đòi phải được phán xét công khai, minh bạch. Khi đối diện trước Diêm vương uy nghiêm, Tử Văn đấu tranh vạch tội kẻ ác, bẻ gãy luận điệu xảo trá của hắn bằng giọng điệu rất đanh thép vững vàng. Thế nhưng, trớ trêu thay, người cầm cán cân công lý cũng đã có lúc tỏ ra hồ đồ. Tử Văn không chỉ “kêu to”, khẳng định “Ngô Soạn này là kẻ ngay thẳng ở trần gian”, “cứng cỏi, không chịu nhún nhường chút nào” đầy khảng khái, vẫn một quyết tâm sắt đá. Cứ từng bước, Ngô Tử Văn đã đánh lui tất cả sự phản công, bẻ gãy những luận điệu gian manh xảo trá.

Tử Văn giữ chức phán sự ở đền Tản Viên. Chính thổ công khẳng định “người ta sống ở đời, xưa nay ai chẳng phải chết, miễn là chết đi còn được tiếng về sau” để khuyên Văn nhận chức. Thế là Văn vui vẻ nhận lời. Ngô Tử Văn xứng đáng là một kẻ sĩ cứng cỏi của nước Việt với thái độ quyết tâm đấu tranh triệt để với cái xấu cái ác. Bằng yếu tố ảo và thực. câu chuyện diễn ra đầy tính chất li kì nhưng chuyện lại có vẻ như rất thực bởi cách dẫn người khác.

-----Mod Ngữ văn biên soạn và tổng hợp-----