Phân tích bài Trích diễm thi tập của Hoàng Đức Lương

a. Mở bài:

- Bải Tựa Trích diễm thi tập do tác giả Hoàng Đức Lương tự viết cho cồng trinh sưu tầm những bài thơ có giá trị từ thời Trán tới thời Lô của minh. Tuyển tập này được in thành sách dưới thời Hổng Đức của vua Lô Thánh Tông.

- Qua bài Tựa, tác giả nói rõ lí do tuyển chọn và quá trinh tuyển chọn; đổng thời thể hiện niềm tự hào và sự trân trọng cùng ý thức bảo tổn di sản văn học dân tộc của bản thân.

b. Thân bài:

* Những nguyên nhân khiến cho thơ ca không được lưu truyền rộng rãi. Tác giả chỉ ra bốn nguyên nhân:

- Nguyên nhân thứ nhất: Chỉ thi nhân mới nhận thấy và hiểu được cái hay cái đẹp của thơ ca. Mà trong xã hội thi thi nhân rất ít.

- Nguyên nhân thứ hai: Nhiều người có học nhưng ít người để ý tới thơ ca.

- Nguyên nhân thứ ba: Người quan tâm tới thơ ca thi lại khỏng đù năng lực vá tính kiên trì để sưu tầm và giới thiệu.

- Nguyên nhân thứ tư: Chính sách quản lí in ấn của triều đinh quá nghiêm ngặt.

- Ngoài ra, còn có nguyên nhân khách quan là thời gian và chiến tranh huỷ hoại và làm thất lạc khá nhiều sách vở.

* Tác giả trình bày lí do biên soạn sách; thuật lại quá trinh hoàn thành cuốn Trích diễm thi tập; giới thiệu nội dung về kết cấu của tác phẩm

- Cuốn sách ra đời không phải do ỷ muốn chù quan của tác giả mả là do yêu cáu của thời đại.

- Tác giả trình bày thực trạng của di sản thơ ca tiếng Việt lúc bấy giờ là rất đáng buồn

- Tác giả bộc lộ tâm trạng đau xót của mình trước thực trạng đáng buồn ấy. Tử đố dành tâm huyết vào việc sưu tầm thơ ca, tuyển chọn thành cuốn Trích diễm thi tập.

- Tác giả thuật lại quá trình làm cuốn sách này: Việc sưu tầm hết sức khó khăn vì thư tịch cũ không còn, tác giả phải nhặt nhạnh ở giấy tàn, vách nát, tim tòi thu lượm khắp nơi... Ngoài ra, tác giả còn sưu tầm thêm thơ ca của các vị quan đương triều rổ! phân loại ra làm sáu quyển, gồm hai phẩn: phẩn chính là thơ ca từ thời Trần đến đẩu thời Lê; phẩn phụ lục là một số bài thơ do chính tác giả sáng tác với mục đích dùng dể làm sách dạy trong gia đinh. Thái độ của tác giả là chân thành và khiêm tốn.

* Mục đích của tác giả rất đúng đắn, ông mong rằng sau khi cuốn Trích diễm thơ tập ra đời: Rổi những người thích bình phẩm thơ ca sẽ đem truyền rộng, may ra tránh được lời chê trách của người đời sau, chẳng khác gì hiện nay ta chê trách người xưa vậy.

c. Kết bài:

- Bài Tựa Trích diễm thi tập được tác giả trinh bày một cách rõ ràng, lôgíc và dễ hiểu.

- Cái tâm và cái tài của Hoàng Đức Lương đã đóng góp thiết thực vào việc bảo tổn di sản thơ ca dân tộc. Cuốn Trích diễm thi tập xứng đáng là một cống trình văn học- có giá trị, tôn vinh nền văn hoá lâu đời của quốc gia Đại Việt. 

Đề bài: Em hãy viết bài văn ngắn phân tích bài Trích diễm thi tập của Hoàng Đức Lương.

Gợi ý làm bài:

Sau khi chiến thắng oanh liệt quân Minh xâm lược, nhân dân Đại Việt bước sang giai đoạn hòa bình, xây dựng đất nước. Các tác phẩm thơ văn sáng tác từ những thế kỉ trước nay được một số người sưu tầm và in thành sách. Học giả Hoàng Đức Lương đã tuyển chọn những bài thơ hay từ thời Trần đến đời Lê, đặt tên là Trích diễm thi tập ông trực tiếp viết lời Tựa cho cuốn sách này để giới thiệu với người đọc.

Tựa là bài viết đặt ở đầu sách, do chính tác giả hoặc người khác (thường là người am hiểu về nội dung cuốn sách) được tác giả mời viết. Bài Tựa thường nêu lên quan điểm của người viết về những vấn đề liên quan đến cuốn sách. Ví dụ như lí do và phương pháp làm sách, đặc điểm của sách… Thời xưa, khi phê bình văn học chưa phát triển thì các bài Tựa thường thực hiện chức năng này. Về độ dài ngắn, có bài dài vài trang, nếu giới thiệu tỉ mỉ; có bài chỉ vài chục dòng, nếu giới thiệu sơ lược.

Chúng ta hãy thử phân tích bài Tựa cuốn Trích diễm thi tập của Hoàng Đức Lương để hiểu rõ hơn thế nào là một bài Tựa? Mở đầu bài Tựa, tác giả nêu lên những nguyên nhân khiến cho văn thơ không được lưu truyền rộng rãi. Nguyên nhân thứ nhất là do đặc điểm của văn thơ là kén chọn người đọc. Một món ăn ngon, một miếng gấm vóc đẹp, người bình thường có thể cảm nhận và thưởng thức được. Đến như văn thơ, thì lại là sắc đẹp ngoài cả sắc đẹp, vị ngon ngoài cả vị ngon, không thể đem mắt tầm thường mà xem, miệng tầm thường mà nếm được. Chỉ thi nhân là có thể xem mà biết được sắc đẹp ăn mà biết được vị ngon ấy thôi. Có nghĩa là thơ văn chỉ để dành riêng cho tầng lớp trí thức chiếm số ít trong xã hội.

Ở đoạn 1 tác giả đưa ra nguyên nhân thơ ca không được lưu truyền rộng rãi. Điều này giúp cho mọi hình thành những tư tưởng đế giúp thơ ca có chỗ đứng trong lòng độc giả và không bị mai một. Tác giả đưa ra 4 nguyên nhân chủ quan và 2 nguyên nhân khách quan để giải thích cho việc này. Nguyên nhân chủ quan đầu tiên là do chí có thi sĩ nhà thơ mới hiểu được cái đẹp trong thơ ca. Đối với những người bình thường họ thấy thơ ca thật xa lạ và khó hiểu, thơ ca là những gì rất cao sang và họ chỉ là những người ngày ngày cặm cụi với việc bươn trải với cuộc sống nên quen với những từ ngữ bình dị thân thuộc nên họ không hiểu được những từ ngữ trong thơ ca và vì không hiểu thì sao họ có thể yêu,có thể thích thơ ca được. Đây chính là nguyên nhân quan trọng nhất khiến thơ ca không được lưu truyền rộng rãi.

Nguyên nhân thứ 2 là do hoàn cảnh lúc bấy giờ tuy mọi người có học đến thơ ca nhưng chỉ học qua loa nên chưa hiểu được hết cái hay trong thơ ca. Cũng có khi là do các sĩ tử bận tâm quá nhiều vào thi cử trong quan trường nên không có thời gian học và hiểu được giá trị tinh túy trong thơ ca. Nguyên nhân thứ 3 là do có người quan tâm và yêu thích thơ ca nhưng không đủ năng lực và tâm huyết để theo đuổi niềm đam mê của mình đến cùng. Điều này cho thấy muốn giúp cho những người yêu thơ ca quyết tâm theo đuổi thơ ca đến cùng thì thời thế lúc đó phải tạo điều kiện tốt để cho những người đó không phải bận tâm nhiều đến cuộc sống, chú tâm và thưởng thức cái tinh hoa kết lại trong thơ ca.

Nguyên nhân thứ 4 là do triều đình chưa quan tâm đến thơ ca. Lúc này triều đình chỉ lo là làm sao để nhân dân đủ ăn đủ uống chứ chưa đề cao đến cuộc sống tinh thần của người dân. Ngoài những nguyên nhân chủ quan còn có những nguyên nhân khách quan như: thời gian làm hủy hoại sách vở và binh lửa (chiến tranh, hỏa hoạn,…) làm tiêu hủy thư tịch. Chúng ta không thể nào biết được những sức hủy diệt của chiến tranh không chỉ là chết người mà nó còn mang đi cả những thơ ca nữa. Thời gian làm cho thơ ca bị mai một đi không còn ai nhớ đến bài thơ đó nữa.

Sang đoạn tiếp theo Hoàng Đức Lương thể hiện những động cơ giúp ông sưu tầm biên soạn cuốn sách. Từ những thực trạng như trên ông đã trình bày, ông thật đau xót trước thực tại thơ ca không được trân trọng, lưu giữ và phát huy. Từ lí do trên là một phần là động lực giúp ông hoàn thành tác phẩm này. Với tác phẩm này ông cũng mong muốn những nét văn hiến lâu đời của dân tộc, những nét đẹp nhất, tinh hoa nhất của mọi thời đại cần được lưu giữ để có thể truyền lại cho các thế hệ sau này. Tiếp đến Hoàng Đức Lượng bày tỏ những khó khăn trong việc sưu tầm biên soạn lại thơ ca của ông cha.Nhưng với ông động lực lớn nhất giúp ông vượt qua khó khăn và niềm tự hào dân tộc và ý thức bảo vệ và phát huy truyền thống của dân tộc.

Qua bài Tựa Trích diễm thi tập đã góp phần làm cho nền nghệ thuật dân tộc có thêm những hương vị mới cho đọc giả. Tác phẩm đã nêu cao tinh thần giữ gìn, phát huy nét đẹp và dân tộc và nó cũng là một lời tâm sự thủ thỉ của tác giả đến với bạn đọc rằng: hãy trân trọng và phát huy thơ ca, vì thơ ca là một phần của cuộc sống!

Trích diễm thi tập được biên soạn bởi Hoàng Đức Lương và nó là một trong những công trình sưu tầm tác phẩm văn thơ của trí thức Việt Nam. Trích diễm thi tập góp phần vào nâng cao ý thức và nhận thức của nhân dân trong việc truyền bá rộng rãi văn hóa dân tộc đồng thơi thể hiện ý thức trách nhiệm về niềm tự hòa và tự lực tự cường của dân tộc Việt Nam

Trong trích Diếm thi tập tác giả đã nêu ra lí do tại sao mà thơ ca lại không được lưu truyền rộng rãi. Và trong đó bốn nguyên nhân chính của việc thơ ca không được lưu truyền. qua đó cũng thể hiện những góc nhìn và ý thức của người biên soạn và tâm huyết của ông dành cho thơ cơ và nền văn hóa của ông cha ta để lại.

Thứ nhất trong sáng tác văn chương chỉ có thi sĩ nhà thơ mới thấy được cái hay cái đẹp trong thi ca của họ mà thôi cho nên thơ ca không được lưu truyền, bởi đã không ai hiểu chỉ có những nhà thơ mới hiểu thì làm sao có thể truyền lưu được. Thứ hai là người có học, bản thân họ luôn luôn bận rộn trong quan trường và khoa cử cho nên ít có thời gian dành cho thơ ca. Điều thứ ba là có người quan tâm về thơ ca nhưng lại không đủ năng lượng và kiên trì. Họ thiếu tâm huyết và lòng nhiệt thành đối với thi ca

Và cuối cùng một lí do cũng góp phần vào nguyên nhân tại sao mà thơ ca không được lưu truyền đó chính là do Chưa có lệnh lưu truyền thơ ca do nhà vua Ban hành. Không chỉ dừng lại ở những nguyên nhân chủ quan mà còn liên quan tới những nguyên nhân khách quan khiến cho thơ ca không được lưu truyền rộng rãi. những thơ ca cho tới ngày nay không được lưu truyền là do thời gian và bom đạn. Đó là sự phá hủy hủy diệt của chiến tranh không chỉ là chết người mà nó còn mang đi cả những thơ ca nữa. Cứ như thế thơ ca ngày càng mai một và không nhiều người còn nhớ rõ tới sự tồn tại của những tác phẩm lừng lẫy hay nổi tiếng nữa.

Tác giả đã sử dụng phép liệt kê và phép quy nạp để giải thích và chứng minh các lí do khiến thơ văn thất lạc không được lưu truyền. Dẫn đến một thực trạng đau xót, tổn thương đến lòng tự tôn và tự hào dân tộc của tác giả. Xem thêm: Nghị luận về hiện tượng quá tin vào thần thánh mê tín dị đoan của một số người. Phần thứ hai của Tựa tác giả trình bày lí do và quá trình soạn cuốn sách, nêu ra những nội dung trọng điểm mà cuốn sách đề cập tới, tác giả nêu lí do ở phần đầu để cho người đọc thấy được, việc tác giả biên soạn cuốn sách không chỉ là ý muốn của tác giả mà là yêu cầu của thời đại. Từ lí do trên làm thơ ca mai một, ông vô cùng đau xót cho nền thơ ca của nước nhà, không được trân trọng và bảo tồn.

Nhờ lòng yêu thơ ca vô hạn, tác giả đã cố gắng sưu tầm và tìm kiếm lại những bài thơ, quá trình đó vô cùng khó khăn và gian khổ. Vì có bài đã bị rách nát, có bài bị cháy, bị mờ nát,tác giả phải tìm kiếm nhiều nơi, từ các vị quan đương triều. Phải có một sự đam mê rất mãnh liệt thì tác giả mới có thể kiên trì như vậy. Trải qua quá trình không dễ dàng gì cuốn Trích diễm thi tập đã ra đời tuyển tập những bài thơ có giá trị từ thời Trần đến thời Lê của mình và một phần có những bài thơ do tác giả sáng tác. Đây là tuyển tập thơ gồm sáu quyển, nó là tâm huyết và niềm tự hào thơ ca mãnh liệt của tác giả.

Bằng phương pháp lập luận quy nạp, luận điểm rõ ràng, từ ngữ mạch lạc, bài Tựa phần nào cho ta thấy không khí thời đại, tâm tư và tình cảm của tác giả, đặc biệt là tấm lòng trân trọng, tự hào, ý thức, trách nhiệm của tác giả.

Đây là một bài Tựa hay bởi sự trình bày mạch lạc, cảm xúc và lập luận chặt chẽ đã nổi bật lên bốn nguyên nhân chủ quan và những yếu tố khách quan của thời đại. Qua đó cho thấy ý chí và tâm huyết của tác giả khi hoàn thành cuốn sách. Nhờ bài Tựa này mà em thêm yêu nền thơ văn của dân tộc, mỗi cá nhân cần cần bảo vệ và tự hào vì sống trong nền văn học phong phú.

-----Mod Ngữ văn biên soạn và tổng hợp-----