Phân tích bài thơ Mùa xuân nho nhỏ của nhà thơ Thanh Hải

1. Sơ đồ tóm tắt gợi ý

2. Dàn bài chi tiết

a. Mở bài

• Thanh Hải viết bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” vào tháng 11-1980, là thời điểm đất nước ta đang vượt qua bao gian lao thử thách để đi lên.
• Bài thơ là khúc hát ca ngợi sức sống dào dạt của mùa xuân thiên nhiên, mùa xuân dân tộc.

b. Thân bài

• Khổ 1: Cảm xúc của nhà thơ trước vẻ đẹp của mùa xuân thiên nhiên

  • Mùa xuân biểu hiện qua hình ảnh giản dị, thân thương mà giàu khả năng gợi tả về một cuộc sống yên ả, thanh bình của quê hương.“Mọc giữa dòng sông xanh/ Một bông hoa tím biếc”
  • Qua âm thanh trong trẻo, rộn rã, náo nức lòng người:

“Ơi con chim chiền chiện

Hót chi mà vang trời”

→ Thi sĩ say sưa, ngây ngất trước cảnh vật tràn đầy sức sống của màu xuân.

• Khổ 2: Nhiệm vụ bảo vệ và xây dựng mùa xuân đất nước

  • Người cầm súng bảo vệ đất nước: “lộc giắt đầy trên lưng” (vòng lá ngụy trang).
  • Người ra đồng làm nhiệm vụ sản xuất xây dựng đất nước: “lộc dải đầy nương mạ”.
  • Hai hình ảnh đối xứng, bổ sung cho nhau cùng thể hiện khí thế giục dã, khẩn trương, tưng bừng, nhộn nhịp: “tất cả như hối hả, tất cả như xôn xao”.

• Khổ 3: Lịch sử đáng tự hào của đất nước

  • Có một bề dày lịch sử: “Đất nước bốn ngàn năm”.
  • Với bao thử thách chồng chất: “Vất vả và gian lao”.
  • Nhưng không bao giờ chùn bước: “Đất nước như vì sao, cứ đi lên phía trước”.

• Khổ 4, khổ 5: Sự cống hiến của mỗi con người cho màu xuân dân tộc

  • Chung sức, chung lòng: “Ta làm con chim hót/ Ta làm một cành hoa/ Ta nhập vào hòa ca/ Một nốt trầm xao xuyến”
  • Đó là sự cống hiến khiêm tốn của mỗi con người: “Một mùa xuân nho nhỏ/ Lặng lẽ dâng cho đời”
  • Cống hiến suốt cả cuộc đời: “Dù là tuổi hai mươi/ Dù là khi tóc bạc”.

• Khổ 6: Tiếng hát mùa xuân thấm đượm ân tình

  • Khúc hát “Nam ai, Nam bình” quen thuộc của xứ Huế quê hương.
  • Khúc hát ca ngợi sự trường tồn của mùa xuân đất nước:

“Nước non ngàn dặm mình

Nước ngon ngàn dặm tình”

c. Kết bài

• Bài thơ là lời tâm tình tha thiết của nhà thơ, bày tỏ chân thành về quan điểm sống để cống hiến. Mỗi người hãy cố gắng giữ cho cuộc đời mình mãi mãi là “Mùa xuân nho nhỏ” để góp phần vào mùa xuân rộng lớn của đất nước.
• Bài thơ có màu sắc tươi vui, âm thanh rạo rực của mùa xuân đất trời, có sức trẻ phơi phới của mùa xuân lòng người, mùa xuân đất nước. Tất cả hòa quyện với nhau, tạo nên niềm lạc quan, tin tưởng cất lên thành khúc ca rộn rã, ca ngợi quê hương, Tổ quốc trên con đường tiến lên phía trước.

---

Bài văn mẫu

Đề bài: Phân tích bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” của Thanh Hải

Gợi ý làm bài

        Là tác phẩm cuối cùng của nhà thơ Thanh Hải, được viết vào tháng 11 - 1980, bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” của ông dã diễn đạt cảm hứng đón nhận thanh sắc, đất trời mùa xuân, cảm nhận đầy tự hào về bước đi lên thanh xuân cúa đất nước. Đồng thời, bài thơ cũng là một tâm nguyện dâng hiến sức xuân trong cuộc sống cách mạng của đất nước.

        Bài thơ đi theo một mạch cảm xúc bắt đầu từ những cảm xúc trực tiếp trước vẻ đẹp của sức sống mùa xuân xứ Huế từ đó liên tưởng tới mùa xuân của đất nước, của cách mạng. Sau đó đẩy mạnh cảm xúc đến những ước nguyện của bản hoà ca cuộc đời. Và cuối cùng, bài thơ lại trở về với cảm xúc thiết tha tự hào qua làn điệu dân ca xứ Huế.

Mở đầu bài thơ, tác giả đã vẽ ra một bức tranh thiên nhiên mùa xuân xứ Huế tươi mát đẹp đẽ để từ đó bộc lộ những cảm hứng say đắm, đón nhận thanh sắc đất trời mùa xuân:

“Mọc giữa dòng sông xanh

Một bông hoa tim biếc”

Chỉ bằng một vài nét phác hoạ, bức tranh mùa xuân quê hương đã hiện lên với một khoảng không gian khoáng đãng, cao rộng, êm dịu và đầy chất thơ. Bức tranh ấy được mở ra bằng chiều dài của dòng sông, chiều cao của bầu trời và chiều sâu của cảm xúc. Bức tranh là một sự pha trộn đặc biệt của màu sắc.

-- Để xem được đầy đủ tài liệu,mời quý thầy cô và các em vui lòng đăng nhập vào HOC247 để dowload tài liệu về máy --

Bài thơ ít nói đến Huế nhưng người đọc vẫn nhận ra một điều, bài thơ vẫn đậm đà chất Huế. Chất Huế nằm trong cảnh sắc nên thơ trong tâm hồn dịu dàng, đàm thắm trong những bài thơ ngũ ngôn, trong những bài dân ca Huế. Và đặc biệt chất Huế đậm đà ở khổ cuối trong tiếng hát, tình yêu nước non, tình yêu quê hương đất nước

“Mùa xuân tôi xin hát

Câu Nam ai, Nam bình

Nước non ngàn dặm mình

Nước non ngàn dặm tình

Nhịp phách tiền đất Huế.”

Nếu những khổ thơ trên là những suy ngẫm cảm động về ước nguyện dâng hiến thì khổ thơ cuối nhà thơ lại muốn được cất lên tiếng hát thiết tha dựa trên lời ca buồn bã của câu Nam ai Nam bình, Thanh Hải đã chuyển thành một nội dung đằm thắm chất Huế, vừa hoà chung cùng nước non.

Lời ca như vang vọng, gợi mở ra một cái tình nhỏ bé trong cái ngàn dặm rộng lớn, mênh mang nhưng vẫn rất gần gũi, tràn đầy yêu thương và ấm áp. Tiếng hát đằm thắm hiền hoà xen vối những tiếng phách giòn giã, tươi vui đã kết lại bài thơ. Bài thơ khơi lên là dòng sông là tiếng chim hót vang trời xứ Huế. Kết thúc lại là nước non và tiếng hát tươi vui cả tình yêu nước non ngàn dặm, tình yêu quê hương đất nước.

       Bài thơ được viết theo thể thơ năm tiếng, có nhạc điệu trong sáng, thiết tha gần gũi vừa thể hiện nguyện ước chân thành, tha thiết vừa như dựng lên một lẽ sống cao đẹp, cống hiến hết mình, bền bỉ mà âm thầm, lặng lẽ. Bài thơ là lời tâm tình tha thiết của nhà thơ, bày tỏ chân thành về quan điểm sống để cống hiến. Mỗi người hãy cố gắng giữ cho cuộc đời mình mãi mãi là “Mùa xuân nho nhỏ” để góp phần vào mùa xuân rộng lớn của đất nước. “Mùa xuân nho nhỏ” có màu sắc tươi vui, âm thanh rạo rực của mùa xuân đất trời, có sức trẻ phơi phới của mùa xuân lòng người, mùa xuân đất nước. Tất cả hòa quyện với nhau, tạo nên niềm lạc quan, tin tưởng cất lên thành khúc ca rộn rã, ca ngợi quê hương, Tổ quốc trên con đường tiến lên phía trước.

Trên đây chỉ trích dẫn một phần sơ đồ tóm tắt gợi ý được trình bày dưới dạng sơ đồ tư duy, giúp các em dễ dàng trong việc ghi nhớ kiến thức; kết hợp với dàn bài chi tiết và bài văn mẫu. Hi vọng, bài văn nghị luận phân tích bài thơ Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải sẽ giúp ích cho quá trình dạy và học của quý thầy cô giáo và các em học sinh, giúp những tiết học Văn sinh động và hiệu quả hơn. Mời thầy cô và các em cùng tham khảo.

--- MOD Ngữ văn HOC247 (Tổng hợp và biên soạn)