Thư lại dụ Vương Thông - Nguyễn Trãi - Ngữ văn 10 Tập 2 Chân Trời Sáng Tạo

a. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác

- Thư lại dụ Vương Thông là bức thư số 35 trong “Quân Trung từ mệnh tập” được Nguyễn Trãi viết vào tháng 2 năm năm 1947.

b. Thể loại

- Thư.

c. Bố cục 

Có thể chia làm ba phần:

- Đoạn 1 (từ đầu ... Sao đủ để cùng nói việc binh được?): Nêu lên nguyên lí của người dùng binh là phải hiểu biết thời thế.

- Đoạn 2 (tiếp theo...bại vong đó là sáu!): Phân tích thời và thế của đối phương ở thành Đông Quan.

- Đoạn 3 (phần còn lại): Khuyên hàng, hứa hẹn những điều tốt đẹp, thách đấu và sỉ nhục tướng giặc.

d. Tóm tắt nội dung văn bản

Văn bản nhằm phân tích tình hình khó khăn của nhà Minh vạch rõ nguy cơ bại vong của quân giặc nếu vẫn ngoan cỗ giữ thành chờ viện binh.

1.2.1. Mục đích và đối tượng của bức thư

- Mục đích: Dụ Vương Thông và quân sĩ nhà Minh đầu hàng

- Đối tượng: Vương Thông và quân sĩ nhà Minh ở Đại Việt

1.2.2. Sự gian trá, giả dối của quân Minh

- Trước đây bề ngoài thì giả cách giảng hòa, bên trong ngầm mưu gian trá, cứ đào hào đắp lũy, ngồi đợi viện binh, tâm tích không minh bạch, trong ngoài lại khác nhau, sao có thể khiến tôi tin tưởng mà không nghi ngờ cho được.

- Cổ nhân nói: "Bụng dạ người khác ta lường đoán biết", nghĩa là thế đó. Xưa kia, Tần thôn tính sáu nước, chế ngự bốn phương, mà đức chính không sửa, nên thân mất nước tan.

- Nay Ngô mạnh không bằng Tần, mà hà khắc lại quá, không đầy mấy năm nối nhau mà chết, ấy là mệnh trời, không phải sức người vậy.

1.2.3. Cảnh báo Vương Thông

- Ra hàng, chém lấy đầu Phương Chính, Mã Kỳ đem nộp và được quân dân Đại Việt cho về nước đường hoàng, giữ lễ.

- Nếu không nghe theo giải pháp mà tác giả đưa ra, thì nghĩa quân Lam Sơn sẽ quyết một trận được thua, mà trận chiến ấy phần thua chắc chắn dành cho quân Minh.

1.2.4. Giá trị nội dung, nghệ thuật của bức thư

- Lập luận chặt chẽ. Lập luận bắt đầu từ quan niệm dùng binh là phải biết thời và thế; tiếp theo phân tích thời, thế ở Trung Quốc, thế của quân Vương Thông ở thành Đông Quan, chỉ ra sáu cớ bại vong tất yếu, cuối cùng khuyên quân của Vương Thông về nước sẽ có lợi hơn cả.

- Bức thư không chỉ thuần túy nói lí lẽ mà còn bày tỏ thái độ khinh bỉ, xỉ mắng, vạch mặt quân Minh "trong ngoài bất nhất", đánh vào niềm hi vọng của chúng ở viện binh. Cuối cùng lại khiêu khích giặc bằng cách sỉ nhục và thách đánh để tỏ uy thế của nghĩa quân Lam Sơn.

- Tác giả không chỉ dùng lí lẽ mà còn vỗ về, hứa hẹn tạo điều kiện cho quân Minh rút lui làm chúng mềm lòng.

1.3.1. Về nội dung

- Bức thư thể hiện niềm tin tất thắng và tinh thần yêu chuộng hoà bình của tác giả, cũng là của nhân dân ta. Qua đó giúp người đọc thấy rõ phẩm chất và tài năng của tác giả.

1.3.2. Về nghệ thuật

- Lôgic giữa các đoạn thể hiện mạch lập luận chặt chẽ

- Giàu sức thuyết phục

- Ngôn ngữ đánh thép

Bài tập: Lời lẽ trong Thư lại dụ Vương Thông - Nguyễn Trãi, SGK Ngữ văn 10 Tập 2 Chân Trời Sáng Tạo thể hiện tư thế, thái độ của người viết thư như thế nào?

Hướng dẫn giải:

- Đọc lại văn bản Thư lại dụ Vương Thông - Nguyễn Trãi, SGK Ngữ văn 10 Tập 2 Chân Trời Sáng Tạo

- Chú ý các chi tiết thể hiện tư thế của người viết thư:

+ Tư thế của người nắm phần chủ động

+ Khuyên hàng với lí lẽ vừa mềm mỏng, vừa cứng rắn

+ Kết hợp tài tình giữa tính chiến đấu mạnh mẽ với lòng yêu chuộng hoà bình thiết tha

+ ...

Lời giải chi tiết:

Mặc dù tư thế của người nắm phần chủ động, hơn về sức mạnh quân sự cũng như thời thế, song thái độ của tác giả hết sức linh hoạt: đối với bọn Vương Chính, Mã Kì tàn ác, ngoan cố thì sỉ mắng, cương quyết tiêu diệt; đối với Vương Thông, Sơn Thọ và các tướng khác thì phân tích thời thế, cương nhu linh hoạt, chủ yếu dụ hàng. Cuối cùng, vừa khuyên nhủ, hứa hẹn lại vừa sỉ mắng, "khích tướng", thách đánh để chứng tỏ sức mạnh làm chủ tình thế của quân ta. Tác giả khuyên hàng với lí lẽ vừa mềm mỏng, vừa cứng rắn: một là đầu hàng, sẽ được bảo toàn; hai là đem quân ra đọ sức, mà với thời thế như đã phân tích sáng rõ ở phần trên bức thư thì phương án này chỉ đem lại kết quả thảm bại. Bức thư thể hiện địch vận "đánh vào lòng người" của Nguyễn Trãi, cho thấy sự kết hợp tài tình giữa tính chiến đấu mạnh mẽ với lòng yêu chuộng hoà bình thiết tha của tác giả.

- Học xong bài Thư lại dụ Vương Thông - Nguyễn Trãi, các em cần nắm:

+ Phân tích được mục đích và đối tượng của bức thư

+ Phân tích được sự gian trá, giả dối của quân Minh và lời cảnh báo Vương Thông

+ Phân tích giá trị nội dung, nghệ thuật của bức thư

Tác phẩm Thư lại dụ Vương Thông - Nguyễn Trãi thể hiện tài trí của tác giả trong việc thể hiện niềm tin tất thắng và tinh thần yêu chuộng hoà bình của tác giả với thiện chí muốn khuyên quân Minh đầu hàng. Để nắm được nội dung và ý nghĩa của bài học này, các em có thể tham khảo bài soạn dưới đây:

• Soạn bài chi tiết Thư lại dụ Vương Thông - Nguyễn Trãi

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em. 

Tác phẩm Thư lại dụ Vương Thông - Nguyễn Trãi giúp người đọc hiểu hơn về cuộc chiến chống quân Minh ngoan cường của dân tộc, đồng thời thể hiện niềm tin tất thắng và tinh thần yêu chuộng hoà bình của tác giả. Để hiểu hơn về bài học này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây:

-------------------------(Đang cập nhật)-------------------------