Soạn bài Ôn tập Bài 4 - Ngữ văn 10 Tập 1 Chân Trời Sáng Tạo

* Văn bản thông tin tổng hợp là một dạng của văn bản báo chí được viết theo lối tổng hợp nhiều thông tin, nhiều phương thức giao tiếp. Tiêu biểu cho dạng này là văn bản thuyết minh có lồng ghép các yếu tố như miêu tả, tự sự, biểu cảm,…Mục đích của việc lồng ghép các yếu tố như trên nhằm giúp việc truyền tải thông tin của  văn bản thêm sinh động, hiệu quả hơn.

* Bản tin là thể loại cơ bản của văn bản báo chí nhằm truyền đạt, phản ánh về một sự kiện mới xảy ra được công chúng quan tâm. Bản tin có chức năng thông tin sự kiện một cách nhanh và ngắn gọn trên báo chí, đặc biệt là báo giấy, báo điện tử, đài phát thanh và đài truyền hình. Bản tin có nhiều loại bản tin ảnh, bản tin chữ. Riêng bản tin chữ là có tin vắn, tin thường, tin tường thuật, tin tổng hợp, tin dự báo,… mà với mỗi dạng có thể thức riêng. Chẳng hạn: Tin vắn là tin không có đầu đề, dài dưới 100 chữ. Tin thường thì có đầu đề và độ dài từ 100 đến 350 chữ,…Chất lượng của bản tin thể hiện ở tính thời sự, xác thực, hàm súc,…

* Quan điểm của người viết: Người viết bản tin phải đảm bảo tính khách quan, chuẩn xác trong việc đưa tin, nhưng khi cần cũng thể hiện rõ lập trường nhân văn, bảo vệ đạo lí và thuần phong mĩ tục, tôn trọng pháp luật, khẳng định, biểu dương cái thiện, phủ định, phê phán cái ác,…

1.2.1. Kiểu bài

Bài viết báo cáo kết quả nghiên cứu là kiểu bài trình bày quy trình, phương pháp, các dữ liệu và kết quả của một quá trình nghiên cứu.

1.2.2. Các yêu cầu

- Nội dung trình bày chính xác, đầy đủ, hợp lí các kết quả nghiên cứu.

- Ngôn ngữ chính xác, khách quan.

- Sử dụng hợp lí cước chú và các phương tiện phi ngôn ngữ như số liệu, hình ảnh, bảng biểu, sơ đồ.

- Trích dẫn và lập danh mục tài liệu tham khảo đúng quy cách.

- Bố cục bài viết đảm bảo các phần:

+ Nhan đề: Khái quát được đề tài nghiên cứu

+ Tóm tắt: Nêu bối cảnh nghiên cứu, câu hỏi và phương pháp nghiên cứu.

+ Cơ sở lí thuyết: Nêu khái niệm, lí thuyết nền tảng để triển khai đề tài.

+ Kết quả nghiên cứu: Trình bày các kết quả nghiên cứu với lí lẽ và bằng chứng thích hợp.

+ Kết luận: Khái quát những ý chính từ kết quả nghiên cứu, đề xuất giải pháp, hướng phát triển của đề tài.

+ Tài liệu tham khảo: Sắp xếp tài liệu liên quan đến đề tài theo tên tác giả, tên tài liệu, năm xuất bản…

1.2.3. Cách làm

Bước 1: Chuẩn bị viết

a. Xác định đề tài

- Đề tài của bài viết chính là vấn đề được lựa chọn để nghiên cứu. Khi tiến hành nghiên cứu, bạn nên chọn vấn đề mới hoặc cách nhìn mới về vấn đề có tính thiết thực, khơi gợi được ở người đọc mối quan tâm, hứng thú.

- Xác định tác phẩm truyện, mục đích viết, người đọc

- Bạn cần trả lời các câu hỏi: Bản báo cáo này được viết với mục đích gì? Người đọc bản báo cáo này là ai? Từ đó, xác định nội dung, cách viết phù hợp.

b. Thu thập tài liệu

- Để trả lời câu hỏi nghiên cứu, bạn cần tiến hành thu thập các tài liệu liên quan đến đề tài như báo chí, sách biên khảo, bài phỏng vấn chuyên gia, các công trình nghiên cứu khoa học... Bạn có thể đánh giá mức độ tin cậy của tài liệu bằng cách trả lời những câu hỏi: Tài liệu được công bố khi nào? Ai là tác giả? Đơn vị công bố...

Bước 2: Tìm ý và lập dàn ý

a. Tìm ý

- Bạn đã xử lí các tư liệu thu thập được và phác thảo các ý tưởng để trả lời cho câu hỏi nghiên cứu, dự tính những trích dẫn, cước chú và phương tiện phi ngôn ngữ được sử dụng.

b. Lập dàn ý

- Từ các ý đã tìm được, bạn sắp xếp các ý đảm bảo các phần trong bố cục bài báo cáo. Các đề mục cần được diễn đạt rõ ràng-loogic. Liên kết cùng hướng về làm sáng tỏ câu hỏi nghiên cứu.

Bước 3: Viết bài

Bố cục bài viết đảm bảo các phần:

+ Nhan đề: Khái quát được đề tài nghiên cứu

+ Tóm tắt: Nêu bối cảnh nghiên cứu, câu hỏi và phương pháp nghiên cứu.

+ Cơ sở lí thuyết: Nêu khái niệm, lí thuyết nền tảng để triển khai đề tài.

+ Kết quả nghiên cứu: Trình bày các kết quả nghiên cứu với lí lẽ và bằng chứng thích hợp.

+ Kết luận: Khái quát những ý chính từ kết quả nghiên cứu, đề xuất giải pháp, hướng phát triển của đề tài.

+ Tài liệu tham khảo: Sắp xếp tài liệu liên quan đến đề tài theo tên tác giả, tên tài liệu, năm xuất bản…

Bước 4: Xem lại và chỉnh sửa

- Sau khi viết xong, em đọc lại bài viết và tự đánh giá.

Câu 1: Xác định mục đích viết và mục đích lồng ghép các yếu tố miêu tả, tự sự, biểu cảm (và nghị luận nếu có) vào văn bản thông tin theo mẫu dưới đây (làm vào vở):

Văn bản	Mục đích viết	Yếu tố được lồng ghép	Mục đích lồng ghép
Tranh Đông Hồ - nét tinh hoa của văn hóa dân gian Việt Nam
Chợ nổi – nét văn hóa sông nước miền Tây

Trả lời:

Văn bản	Mục đích viết	Yếu tố được lồng ghép	Mục đích lồng ghép
Tranh Đông Hồ - nét tinh hoa của văn hóa dân gian Việt Nam	Giới thiệu về tranh Đông Hồ	Miêu tả, tự sự	Làm cho văn bản sinh động hơn
Chợ nổi – nét văn hóa sông nước miền Tây	Giới thiệu về Chợ nổi	Miêu tả, tự sự, biểu cảm	Làm cho văn bản sinh động hơn và bày tỏ được cảm xúc của người viết

Câu 2: Xác định dạng thức thể loại, tác dụng của việc sử dụng phương tiện ngôn ngữ, phi ngôn ngữ trong các văn bản thuộc bài học này theo mẫu dưới đây (làm vào vở):

Văn bản	Thể loại, kiểu văn bản	Phương tiện	Tác dụng
Tranh Đông Hồ - nét tinh hoa của văn hóa dân gian Việt Nam
Nhà hát Cải lương Trần Hữu Trang khánh thành phòng truyền thống
Thêm một bản dịch “Truyện Kiều” sang tiếng Nhật
Lí ngựa ô ở hai vùng đất
Chợ nổi – nét văn hóa sông nước miền Tây

Trả lời: 

Văn bản	Thể loại, kiểu văn bản	Phương tiện	Tác dụng
Tranh Đông Hồ - nét tinh hoa của văn hóa dân gian Việt Nam	Văn bản thông tin tổng hợp	Hình ảnh, thuật ngữ: tay co, bìa, ván	Giúp văn bản thêm sinh động, rõ ràng, phong phú.
Nhà hát Cải lương Trần Hữu Trang khánh thành phòng truyền thống	Bản tin-tin tổng hợp	Hình ảnh	Giúp người đọc hình dung được điều mà người viết muốn nói đến
Thêm một bản dịch “Truyện Kiều” sang tiếng Nhật	Bản tin-tin vắn
Lí ngựa ô ở hai vùng đất	Thơ	Từ địa phương: ‘’phá’’, ‘’truông’’	Giúp văn bản thêm phần thú vị
Chợ nổi – nét văn hóa sông nước miền Tây	Văn bản thông tin tổng hợp	Hình ảnh, từ địa phương: ‘hôn’’, ‘’bẹo’’	Giúp minh họa rõ ràng đối tượng đang được nói đến

Câu 3: Nêu một số nét tương đồng và khác biệt về cách đưa tin và sự bộc lộ quan điểm của người viết trong một bản tin theo mẫu dưới đây (làm vào vở):

Văn bản	Cách đưa tin	Quan điểm người viết
Nhà hát Trần Hữu Trang khánh thành phòng truyền thống
Thêm một bản dịch ‘’Truyện Kiều’’ sang tiếng Nhật

Trả lời: 

Văn bản	Cách đưa tin	Quan điểm người viết
Nhà hát Trần Hữu Trang khánh thành phòng truyền thống	Đưa tin đầy đủ, cụ thể về thời gian, địa điểm, người tham dự, các sự kiện khác diễn ra hôm đó	Tôn trọng các giá trị văn hóa, đưa tin đúng thực tế, đảm bảo tính khách quan
Thêm một bản dịch ‘’Truyện Kiều’’ sang tiếng Nhật	Tóm tắt nhưng thông tin chính, quan trọng nhất một cách ngắn gọn, hàm súc	Đảm bảo tính khách quan, chuẩn xác, lập trường nhân văn

Câu 4: Nêu tóm tắt một số điểm khác biệt mà bạn cho là đáng lưu ý trong quy trình viết văn bản Nghị luận về một vấn đề xã hội và Viết báo cáo kết quả nghiên cứu một vấn đề (có thể sử dụng mẫu bảng dưới đây và làm vào vở):

Các bước	Kiểu bài Viết báo cáo kết quả nghiên cứu một vấn đề	Kiểu bài Nghị luận về một vấn đề xã hội
Bước 1: Chuẩn bị viết
Bước 2: Tìm ý, lập dàn ý
Bước 3: Viết bài
Bước 4: Xem lại và chỉnh sửa

Trả lời:

Các bước	Kiểu bài Viết báo cáo kết quả nghiên cứu một vấn đề	Kiểu bài Nghị luận về một vấn đề xã hội
Bước 1: Chuẩn bị viết	Chọn đề tài mà bản thân thấy quen thuộc, hứng thú, có những ý kiến khác biệt	Xác định đề tài nghiên cứu. Đề tài phải có tín thiết thực, phù hợp
Bước 2: Tìm ý, lập dàn ý	Cần có luận điểm, dẫn chứng lý lẽ. Bố cục phải tự sắp xếp cho phù hợp	Chia thành các đề mục, bố cục rõ ràng
Bước 3: Viết bài	Triển khai ý thành đoạn, thành bài Có từ ngữ liên kết Có thể linh hoạt 2 cách sắp xếp	Nhan đề ngắn gọn, xúc tích, có nội dung và từ khóa Sử dụng ngôn ngữ khách quan, không dùng ngôn ngữ địa phương
Bước 4: Xem lại và chỉnh sửa	Luận điểm, dẫn chúng rõ ràng. Sắp xếp phải hơp lý	Chỉnh sử phải theo đúng logic, thứ tự

Câu 5: Theo em, có thể giữ gìn, phát huy các di sản văn hóa dân tộc bằng cách nào? Nêu một vài đề xuất cụ thể của bạn đối với các di sản văn hóa ở địa phương mình.

Trả lời: 

+ Phát huy qua hình thức các tour du lịch

+ Có những chương trình quảng bá như các cuộc thi, quay video, hội chợ, lễ hội văn hóa

+ Tổ chức các chuyến tham quan, ngoại khóa

+ Đưa vào giáo dục trong nhà trường

Ví dụ như về nghệ thuật múa rối nước. Có thể tổ chức một buổi triển lãm về nghệ thuật múa rối nước. Kèm đó là các màn biểu diễn kết hợp với các video quảng bá, tuyên truyền.

Trên đây là những gợi ý trả lời chi tiết và đầy đủ nhất hệ thống câu hỏi thuộc phần hướng tìm hiểu bài học mà các em phải hoàn thành trong quá trình soạn bài Ôn tập Bài 4. Ngoài ra, để củng cố và nâng cao kiến thức bài học được tốt hơn mời các em xem thêm:

• Bài giảng Ôn tập Bài 4

Câu hỏi: Viết bản tin (khoảng 200 chữ, có thể sử dụng phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ) về một hoạt động hay sự kiện văn hóa, giáo dục mới diễn ra trong nhà trường hoặc tại địa phương của em.

Trả lời:

Nam Định không tổ chức lễ khai ấn đền Trần

Vào ngày 13/2/2022, UBND tỉnh Nam Định đã ra công văn quyết định không tổ chức lễ khai ấn đền Trần trong hai ngày 14 và 15/2 nhằm đảm bảo công tác phòng chống dịch bệnh .Theo đó, các bô lão dòng họ nhà Trần sẽ tổ chức nghi lễ khai ấn vào đêm 14 tháng Giêng để giữ gìn truyền thống nhưng chỉ thực hiện các nghi lễ cơ bản và không mời khách, kể cả lãnh đạo tỉnh, lãnh đạo TP cũng sẽ không tham dự nghi lễ khai ấn. Đền Trần (Trần Miếu) là một quần thể đền thờ tại đường Trần Thừa, phường Lộc Vượng, thành phố Nam Định (sát quốc lộ 10), là nơi thờ các vua Trần cùng các quan lại có công phù tá nhà Trần. Đền Trần được xây dựng từ năm 1695, trên nền Thái miếu cũ của nhà Tràn đã bị quân MInh phá hủy vào thế kỷ XV.Lễ hội Đền Trần được tổ chức trong các ngày từ ngày 15 đến ngày 20 tháng tám âm lịch hàng năm tại phường Lộc Vượng, thành phố Nam Định, tỉnh Nam Định nhằm tri ân công của 14 vị vua.

Khi gặp bất cứ khó khăn gì trong việc tìm hiểu bài soạn này, các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em.