Tìm một số ví dụ để chứng minh Sự giản dị thể hiện trong thơ văn của Bác Hồ

Giản dị là đức tính nổi bật nhất trong con người vĩ đại của Hồ Chí Minh. Cuộc đời Bác – cuộc đời chính trị lay trời chuyển đất – nhưng cũng là cuộc đời của một con người, có lối sống thanh bạc vô cùng. Để ca ngợi phẩm chất cao quý ấy, đã có biết bao bài báo, bài văn thơ của bao nhiêu tác giả trong nước và ngoài nước. Và chính Người đã ghi lại lối sống giản dị của mình bằng chính những vần thơ cũng hết sức giản dị, tự nhiên.

Sự giản dị của Bác nhất quán từ lối sống đến ngôn ngữ nói, viết và trong quan hệ với mọi người. Như đồng chí Phạm Văn Đồng đã nói, chúng ta chớ hiểu lầm rằng Bác sống khắc khổ theo lối nhà tu hành, thanh tao theo kiểu nhà hiền triết ẩn dật. Quan niệm về sự giản dị đã được Người bộc lộ trong nhiều bài thơ:

Ăn khỏe, ngủ ngon, làm việc khỏe,

Trần mà như thế khác gì tiên.

(Sáu mươi tuổi)

Như vậy, lối sống này thực sự là một lối sống văn minh, xuất phát từ một cách nghĩ rất tiến bộ. Chẳng cần phải quan trọng vật chất, cái đáng quý ở sự giàu có về tinh thần và sự thanh cao của tâm hồn. Sáu mươi ba tuổi Bác lại viết:

Sống quen thanh đạm nhẹ người

Việc làm tháng rộng ngày dài ung dung

Thật vậy, chỉ khi nào trong suy nghĩ không vướng bận lo toan vật chất tầm thường thì tinh thần mới thư thái bay bổng. Tâm hồn cao quý ấy vút nên từ cuộc sống vô cùng giản dị, thậm chí có phần kham khổ của người chiến sĩ cách mạng:

Sáng ra bờ suối, tối vào hang,

Cháo hẹ rau măng vẫn sẵn sàng.

Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng,

Cuộc đời cách mạng thật là sang.

(Tức cảnh Pác Bó)

Cảm động làm sao khi biết rằng nơi rừng sâu hang tối, nơi bàn đá chông chênh là nơi Người tạo nên những trang sử hào hùng cho dân tộc. Ăn thế, ở thế nhưng chính sự giản dị về vật chất đã làm nổi bật sự phong phú trong đời sống tinh thần của Bác. Ý chí, tinh thần sẵn sàng chiến đấu, tính hài hước – hóm hỉnh vẫn nổi lên trên nền bức tranh gian khổ: Cuộc đời cách mạng thật là sang.

Ngay cả trong vòng tù tội, vật chất thiếu thốn đủ bề nhưng đời sống tinh thần của Bác không vì thế mà khô cằn và kém phần lãng mạn. Vượt ra khỏi khó khăn về vật chất, vượt ra khỏi chấn song nhà tù, Bác làm bạn với trăng:

Trong tù không rượu cũng không hoa,

Cành đẹp đêm nay, khó hững hờ;

Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ,

Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ.

(Ngắm trăng)

Giản dị trong đời sống, Người còn giản dị trong cả ngôn ngữ văn thơ. Có lẽ, chưa có ai lại đưa việc tế nhị của con người vào thơ tự nhiên và hài hước như Bác:

Đau khổ chi bằng mất tự do

Đến buồn đi ***** cũng không cho

Cửa tù khi mở, không đau bụng

Đau bụng thì không mở cửa tù.

(Bị hạn chế)

Sau bốn tháng bị giam cầm trong nhà tù dưới chính quyền Tưởng Giới Thạch, chúng ta chẳng còn nhận ra vị lãnh tụ vĩ đại trong hình hài quỷ đói:

Răng rụng mất một chiếc

Tóc bạc thêm mấy phần

Gầy đen như quỷ đói

Ghẻ lở mọc đầy thân.

(Bốn tháng rồi)

Quả là hết sức chân thật và hóm hỉnh! Chuyện bình thường là vậy. Song đến những vấn đề triết lí cao cả sâu xa, trong thơ Bác cũng trở nên bình dị và rất dễ hiểu:

Sự vật xoay vần đã định sẵn

Hết mưa là nắng hửng lên thôi

…. Hết khổ là vui vốn lẽ đời

(Trời hửng)

Quy luật vận động của tự nhiên, của con người đã được Hồ Chủ Tịch đúc kết trong mấy câu thơ mộc mạc đến không ngờ. Để khuyên răn mọi người phải không ngừng phấn đấu rèn luyện mới mong ngày thành công, Bác đã sử dụng hình ảnh hạt gạo gần gũi quen thuộc đối với một nước nông nghiệp như nước ta:

Gạo đem vào giã bao đau đởn,

Gạo giã xong rồi trắng tựa bông.

Sống ở trên đời người cũng vậy,

Gian nan rèn luyện mới thành công

(Nghe tiếng giã gạo)

Người giản dị trong cả mối quan hệ với tất cả mọi người. Thiếu niên nhi đồng là đối tượng Bác Hồ đặc biệt quan tâm. Đơn giản mà sâu xa, mộc mạc mà ý nghĩa, khi đối tượng khuyên răn là các cháu thiếu niên nhi đồng, Bác đã đúc kết trọn vẹn sự nhắn nhủ của mình trong năm điều ngắn gọn, dễ thuộc dễ nhớ. Các cháu ghi nhớ một cách dễ dàng và phấn đấu làm theo bởi tính gần gũi, không hô hào đao to búa lớn và phù hợp với lứa tuổi:

Yêu Tổ quốc, yêu đồng bào.

Học tập tốt, lao động tốt.

Đoàn kết tốt, kỉ luật tốt.

Giữ gìn vệ sinh thật tốt.

Khiêm tốt, thật thà, dũng cảm.

Sống là người giản dị, mất đi, Bác cũng mong được thanh thản, nhẹ nhàng. Thật xúc động khi đọc những lời Di chúc của Người, khi Người muốn một lễ tang đơn giản, được hòa mình vào mảnh đất thân yêu. Nhân dân thương tiếc Người, cả thế giới ca ngợi Người không chỉ bởi Người là vị lãnh tụ vĩ đại mà Người còn là vị cha già của dân tộc Việt Nam.