Giải thích câu Tiên học lễ, hậu học văn

Từ xưa đến nay, lễ nghĩa luôn là điều mà cha ông ta muốn con cháu có được, không ngừng rèn luyện để đối nhân xử thế đúng chừng mực nhất. Cha mẹ vẫn khuyên chúng ta trước khi học những kiến thức văn hóa thì cần phải rèn luyện kiến thức đạo đức, rèn luyện lễ nghĩa. Mỗi lần bước vào một ngôi trường, chúng ta vẫn thường thấy đập vào mắt là dòng chữ “Tiên học lễ, hậu học văn”. Vậy câu tục ngữ này có ý nghĩa gì trong cuộc sống của mỗi chúng ta?

“Tiên học lễ, hậu học văn” là câu tục ngữ bao gồm hai vế song song với nhau, sóng đôi nhau nhằm bổ sung ý nghĩa cho nhau, để hoàn thiện một nội dung nhất định. Câu tục ngữ ngắn gọn nhưng có nội dung sâu xa nhằm khuyên răn con người ở trên đời.

Vế thứ nhất của câu tục ngữ là “Tiên học lễ”. Tiên chính là đầu tiên, là trước hết. Lễ chính là nghi lễ, là lễ phép hay chính là đối nhân xử thế với những người và những việc xung quanh. Ý nghĩa của vế thứ nhất muốn khuyên răn chúng ta điều trước tiên cần phải học tập và trau dồi lễ nghĩa, cách ứng xử đối với người khác làm sao cho đúng mực, cho được lòng và cho phù hợp với thuần phong mĩ tục của xã hội.

Vế thứ hai là “hậu học văn”. Hậu chính là sau, văn chính là các môn học văn hóa, các kiến thức mà chúng ta học được từ bên ngoài xã hội. NHư vậy vế này muốn nói rằng sau khi đã học được lễ phép thì hãy bắt đầu học các kiến thức văn hóa, trau dồi và rèn luyện kiến thức của mình khi đã biết cách ứng xử với những người xung quanh.

Như vậy, ý nghĩa của cả câu nói chính là khuyên chúng ta nên học cách ứng xử, đối nhân xử thế với người khác trước; rồi sau đó mới bàn đến vấn đề học hỏi những kiên thức văn hóa.

Câu tục ngữ có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với mỗi chúng ta. Bởi rằng nếu một người có học vấn uyên thâm, được đi khắp năm châu bốn bể, được đất nước công nhận những cống hiến. Nhưng ngược lại người đó lại không biết cách ứng xử với mọi người, không coi cha mẹ ra gì, không coi quê hương ra gì. Như vậy thứ anh ta có được là kiến thức nhưng thứ anh ta không có được chính là lễ nghĩa. Một trong những điều làm nên nhân cách, phẩm chất của con người đó.

Khi thiếu đi nền tảng lễ nghĩa thì bản thân chúng ta trở thành một con người không có nhân phẩm. Dù kiến thức có sâu rông bao nhiêu thì cũng không có ý nghĩa gì hết.

Lễ nghĩa, đạo đức chính là nền tảng quan trọng của xã hội. Người có nhân phẩm tốt con hơn là người có kiến thức rộng và đạo đức không có. Như chúng ta đã biết đất nước cần những người tài, nhưng đất nước cần hơn những người có tâm, có tình vì dân vì nước chứ không phải có tài nhưng vô tâm và thất đức.

Mỗi người sống trong xã hội này cần phải rèn luyện đạo đức, lễ nghĩa của mình hằng ngày để trở thành một người công dân tốt. Và từ đó sẽ là nền tảng để chúng ta học hỏi kiến thức bên ngoài, trau dồi theo tháng năm để thành người tài.

Như vậy câu tục ngữ “Tiên học lễ hậu học văn” có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với mỗi người chúng ta. Nó chính là thước đo đạo đức, nhân phẩm của một người. Như Bác Hồ nói “Có tài mà không có đức là người vô dụng. Có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó”.

Đạo đức luôn là thước đo giá trị của mỗi con người, ai cũng cần có đạo đức tốt trước khi bắt đầu một điều gì đó, vậy nên ông cha ta đã có câu “Tiên học lễ hậu học văn” . Câu tục ngữ chia làm hai vế, với hai trạng từ chỉ thứ tự, “tiên học lễ” tức là cần phải học cách cư xử, đối nhân xử thế, học làm người, học những điều thuộc về đạo đức đúng đắn trước tiên, sau đó mới “hậu học văn” tức là học văn hóa, kiến thức, mở rộng hiểu biết, tri thức. Như vậy, ông cha ta đã đề cao vai trò của việc rèn luyện đạo đức so với học tập văn hóa, con người ta cần phải học cách đối nhân xử thế trước khi mở rộng tầm hiểu biết của mình. Điều này là hoàn toàn đúng đắn và giàu ý nghĩa. Trong cuộc sống, đôi khi sự thành công không phải phụ thuộc vào việc bạn giỏi đến mức nào, có năng lực sâu rộng ra sao mà người khác sẽ đánh giá ở việc cách bạn ứng xử, giao tiếp, đạo đức của bạn. Nếu bạn tài giỏi nhưng lại vô đạo đức, sống ích kỉ, kênh kiệu, khinh thường người khác, làm những điều sai trái thì năng lực của bạn cũng sẽ không được công nhận. Nhưng với những người có đạo đức tốt, biết đối nhân xử thế thì sẽ luôn được mọi người xung quanh yêu quý, tôn trọng, giúp đỡ dù cho bản thân ta không tài giỏi. Một đứa trẻ sinh ra, thứ đầu tiên chúng được học chính là cách làm người, biết kính trên nhường dưới, giúp đỡ cha mẹ,...Khi tu dưỡng đạo đức tốt, nó sẽ là nền tảng vững chãi từ việc cộng hưởng của sự quan tâm, ủng hộ , giúp đỡ của những người xung quanh và đức tính kiên trì, quyết tâm mà đã được tu dưỡng để ta tiếp nhận tri thức. Ngược lại, nếu không có nền tảng lễ nghi ấy, con người ta sẽ trở thành người vô nhân phẩm, mang lại hiểm nguy cho xã hội, không được chào đón trong cuộc sống giống như rất nhiều những trường hợp con cái đánh, cãi cha mẹ, học sinh bêu xấu thầy cô giáo trên mạng xã hội. Đặc biệt với một quốc gia giàu truyền thống đạo lý như dân tộc ta thì việc tu dưỡng đạo đức luôn được đặt lên hàng đầu, ta hiểu vì sao nhân dân ta luôn có khẩu hiệu “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” hay những môn học làm người, cách ứng xử như Đạo Đức hay Giáo dục công dân cũng được đưa vào quá trình giảng dạy trên nhà trường. Vậy nên , mỗi chúng ta cần phải rèn luyện đạo đức thật tốt, song song với đó cũng cần trau dồi tri thức chứ không thể bỏ bê nó, có như thế mới trở thành người toàn vẹn cả đức lẫn tài. Bài học đạo lý của ông cha ta thật sâu sắc và luôn đúng trong mọi hoàn cảnh, mọi thời đại. Thế hệ chúng ta hôm nay cần tiếp thu và giữ gìn đạo lý truyền thống ấy của dân tộc.