Xác định công thức hóa học của chất dựa vào kết quả định tính môn Hóa học 10 năm 2021

- Phải nắm vững tính chất vật lý, hoá học, các ứng dụng quan trọng và phương pháp điều chế các chất. Căn cứ vào các hiện tượng mô tả đề bài để dự đoán CTHH của chất và viết PTHH xảy ra.

- Một số hiện tượng cần chú ý :

* Khí CO₂, SO₂ làm đục nước vôi ; khí H₂S ( mùi trứng thối ), NH₃ ( mùi khai ) , khí NO₂ ( nâu), khí SO₂ ( mùi xốc), khí Cl₂( vàng lục, xốc) .v.v. 

* Đốt các kim loại kiềm hoặc dung dịch của hợp chất tương ứng ( dùng đũa Pt ) trên lửa đèn khí thì cho ngọn lửa đặc trưng:

Kim loại	Li	Na	K	Ca	Ba
Màu ngọn lửa	đỏ tía	vàng	tím	cam	lục vàng

 * Nếu  2 muối tác dụng với nhau có sinh khí  →  1 muối có tính axit mạnh, 1 muối của axit yếu :

Ví dụ : 2NaHSO₄   +   Na₂CO₃   →  2Na₂SO₄     +   H₂O       +  CO₂ ­

* Nếu muối tác dụng với kiềm mà có sinh khí →  muối tham gia là muối amoni (  –NH₄ ) :

Ví dụ : 2NH₄Cl      +    Ca(OH)₂  →    CaCl₂   +   2NH₃ ­   +  2H₂O

Câu 1) Muối X đốt cháy cho ngọn lửa màu vàng. Đun nóng MnO₂ với hỗn hợp muối X và H₂SO₄ đậm đặc thấy tạo ra khí Y màu vàng lục. Khí Y có thể tác dụng với dd NaOH hoặc vôi tôi bột để tạo ra 2 loại chất tẩy trắng A và B.

a) Xác định X,Y và viết các phương trình phản ứng xảy ra.

b) A và B tẩy trắng nhờ tác dụng của CO₂ trong khí quyển. Hãy viết phương trình phản ứng.

c) Viết phương trình phản ứng điều chế X từ KMnO₄ tác dụng với chất Z.

Hướng dẫn:

a) Muối X đốt cho lửa vàng Þ muối X chứa Na.  Khí Y vàng lục là khí Cl₂.

Vậy muối X là NaCl. Chất A và B là  Javen và CaOCl₂

Các phương trình phản ứng :

2NaCl  +  H₂SO₄ đặc →  NaHSO₄  +  HCl ­    ( hoặc tạo muối Na₂SO₄)

MnO₂  +  4HCl  →  MnCl₂  +  2H₂O + Cl₂ ­

Cl₂  +   2NaOH →  NaClO +  NaCl  +  H₂O

Cl₂  +   Ca(OH)₂ →  CaOCl₂  +  H₂O

b) Tác dụng tẩy trắng của CO₂  ( do H₂CO₃ mạnh hơn HClO ).

NaClO  +  CO₂  +  H₂O →  NaHCO₃  +  HClO  ( phân hủy →  HCl + O )

2CaOCl₂  +  2CO₂  +  H₂O →  2CaCO₃  +  2HCl   +  Cl₂O ­  ( phân hủy →  Cl₂ + O )

c) Chất Z là HCl.

KMnO₄  + 8HCl →  KCl  +  MnCl₂  +   5/2Cl₂ ­   +  4H₂O

Câu 2) Các hợp chất A,B,C đều là những hợp chất của K. Biết A tác dụng với B tạo thành C. Khi cho C tác dụng với HCl thì có khí CO₂ bay ra. Tìm công thức hoá học của các chất A,B,C và viết các phương trình phản ứng xảy ra trong thí nghiệm.

Viết các phương trình phan ứng khi cho các chất A,B,C lần lượt tác dụng với CaCl₂.

Hướng dẫn:

C +  HCl →  khí  →   C là muối cacbonat.

A + B → C →  A và B một chất là muối axit , một chất là kiềm.

Vậy A, B,C lần lượt là : KHCO₃, KOH , K₂CO₃.

Câu 3) Có 3 khí A,B,C . Đốt cháy 1V khí A tạo ra 1V khí B và 2V khí C. Khí C được sinh ra khi đun nóng S với H₂SO₄ đặc. B là một oxit có khối lượng oxi gấp 2,67 lần khối lượng của nguyên tố tạo oxit. Xác định các chất A,B,C và viết các phương trình phản ứng khi cho mỗi khí B,C  lội qua dung dịch Na₂CO₃.

Hướng dẫn:

H₂SO₄ đặc + S nên →  khí C  . Suy ra khí (C ) là SO₂     

PTHH  :     2H₂SO_{4 đặc} + S→  3SO₂ +  2H₂O    

Đặt công thức tổng quát của( B) là : R₂O_x  ta có :  \(\frac{{16x}}{{2R}} = 2,67\)  →   R = 3x 

Chỉ có x = 4 , R = 12 là thỏa mãn.  Vậy  (B) là khí CO₂

Theo đề:          1(A)  +  O₂  →  1CO₂  +   2SO₂

Suy ra 1 mol A có 1molC và 2mol S. Vậy CTHH của khí (A) là CS₂

Phản ứng của CO₂ và SO₂ khi lội qua dung dịch Na₂CO₃

CO₂  + H₂O + Na₂CO₃ →  2NaHCO₃

SO₂ + Na₂CO₃  →  Na₂SO₃  +  CO₂  ­

Câu 4) Muối X màu trắng tan trong nước. Dung dịch X không tác dụng với H₂SO₄ loãng nhưng tác dụng được với HCl tạo ra kết tủa trắng và một dung dịch. Khi cho Cu vào dung dịch thu được thì có khí không màu bay ra, hóa nâu trong không khí. Hãy lập luận xác định CTHH của chất X.

Hướng dẫn:

Dung dịch X không pư với H₂SO₄ → không chứa Ba, Pb.

Dung dịch X tạo kết tủa với HCl → X có chứa Ag hoặc Pb.

→ X không chứa Pb

Dung dịch + Cu → NO → dung dịch có chứa gốc - NO₃

Vậy CTHH của chất X là AgNO₃.

Câu 5) Có 4 kim loại A,B,C,D . Tin chất của 4 kim loại được mô tả qua bảng sau đây:

Kim loại	Tác dụng với dd HCl	Tác dụng với dd AgNO3	Tác dụng với dd NaOH
A	Không phản ứng	Không phản ứng	Không phản ứng
B	Có khí bay ra	Tạo ra chất mới	Không phản ứng
C	Không phản ứng	Tạo ra chất mới	Không phản ứng
D	Có khí bay ra	Tạo ra chất mới	Có khí bay ra

a) Sắp xếp các kim loại A,B,C,D theo chiều tăng dần độ hoạt động.

b) Dự đoán các kim loại A,B,C,D là những kim loại nào.

c) Thay A,B,C,D bằng những kim loại cụ thể và viết các PTPƯ xảy ra.

Hướng dẫn:

a) Dễ thấy A  <=  Ag < C < H < B và D.

Như vậy có 2 khả năng :  A < C < H < B < D   hoặc : A <  C < H < D < B.

b) D là Zn ( hoặc Al), B là Fe hoặc Mg ,  A là Ag , C là Cu.

Câu 6) Khí A không màu có mùi đặc trưng, nhẹ hơn không khí, phản ứng với axit mạnh B tạo ra muối C. Dung dịch muối C không tạo kết tủa với BaCl₂ và AgNO₃. Xác định A,B,C và viết PTHH xảy ra.

Hướng dẫn:

Khí A tác dụng  với axit mạnh → muối, suy ra dd A có tính bazơ ( NH₃).

Muối C không tạo kết tủa với BaCl₂ và AgNO₃ → C không chứa: = SO₄, – Cl. 

Vậy C là NH₄NO₃ và B là HNO₃

Câu 7) Hợp chất MX₂ là quặng khá phổ biến trong tự nhiên. Nếu hòa tan MX₂ trong dung dịch HNO₃ đặc nóng thu được dung dịch A và khí màu nâu. Cho dung dịch A tác dụng với BaCl₂ xuất hiện kết tủa trắng. Nếu cho A tác dụng với dung dịch NH₃ dư thấy tạo kết tủa nâu đỏ. Xác định CTHH của hợp chất MX₂. Viết các phương trình hóa học xảy ra.

Hướng dẫn :

MX₂ +  HNO₃ → dd A + khí nâu ( NO₂)

A +  BaCl₂ → kết tủa trắng : muối = SO₄; = SO₃; = CO₃;  PO₄ (*)

Dung dịch A  +  dung dịch NH₃ → kết tủa nâu đỏ : Fe(OH)₃

Vậy trong A có Fe và mang gốc = SO₄ ( vì các gốc còn lại không tan ). Hợp chất MX₂ là FeS₂.

FeS₂  +  18HNO₃  → Fe(NO₃)₃ +  2H₂SO₄ + 15NO₂ ­  + 7H₂O

H₂SO₄ +  BaCl₂ → BaSO₄    +   2HCl

Fe(NO₃)₃  +  3NH₃  +  3H₂O → Fe(OH)₃   + 3NH₄NO₃

Câu 8) Chất A tác dụng với B  tạo ra khí màu vàng lục mùi xốc, gây ho. Chất B khi tác dụng với PbO₂ hoặc KMnO₄ cũng sinh ta khí  màu vàng lục mùi xốc. Chất C và chất  D tác dụng với nhau cũng sinh ra khí màu vàng lục mùi xốc. Hãy chọn các chất A, B,C,D thích hợp và viết các PTHH xảy ra.

Hướng dẫn:

B tác dụng PbO₂ hoặc KMnO₄ tạo khí màu vàng lục ( Cl₂) Þ B là HCl.

A +  HCl → Cl₂  → A có tính oxi hóa ( ví dụ :  MnO₂, K₂Cr₂O₇ ...)

Chất C + D → Cl₂ vậy C là muối clorua ( như NaCl) ;  D là F₂          ( có thể chọn cặp khác )

Các phương trình hóa học khó:

F₂  +  2NaCl_(r)  → 2NaF  +  Cl₂ ­  ( F₂ chỉ đẩy các phi kim khác ra khỏi muối khô )

Câu 9) A,B,C là các hợp chất vô cơ của cùng một kim loại, khi đốt nóng bằng lửa đèn khí thì cho lửa màu vàng. A tác dụng với B tạo ra C. Nung nóng B ở nhiệt độ cao cũng thu được rắn C, hơi nước và khí D. Biết D là hợp chất của cacbon, khi D tác dụng với A tạo ra B hoặc C.

a) Xác định các chất A, B,C,D và giải thích thí nghiệm bằng phương trình hóa học.

b) Viết PTHH xảy ra khi cho A,B,C lần lượt tác dụng với CaCl₂. Cho C tác dụng với AlCl₃.

Hướng dẫn: 

a) A,B,C đều là các hợp chất của Na.

Chất B  → C + H₂O + D ­

Khí D là hợp chất của cacbon → D là : CO₂ , B là NaHCO₃, và C là Na₂CO₃.

Mặt khác :  A + NaHCO₃ → Na₂CO₃ nên suy ra A là NaOH.

b) Các phương trình pư:

2NaOH + CaCl₂ → Ca(OH)₂  + 2NaCl  ( dung dịch đặc )

Na₂CO₃  + CaCl₂ → CaCO₃  + 2NaCl

3Na₂CO₃  +  2AlCl₃ + H₂O → 6NaCl  +  2Al(OH)₃ →  + 3CO₂ ­

Câu 10) Có một lọ hóa chất đang sử dụng dở và để lâu ngày trong PTN mà quên đậy nút, nên trên nhãn lọ bị mờ chỉ còn lại đúng một ký hiệu căn bản là: “ Na...” . Biết rằng hợp chất trong lọ là một trong các loại chất sau đây : hiđro cacbonat, hiđroxit , hiđrosunfat hoặc photphat (Na₃PO₄). Một học sinh đã lấy mẫu hóa chất đó cho tác dụng với axit HCl và quan sát thấy có khí CO₂ thoát ra. Dựa vào cơ sở đó bạn học sinh đã kết luận chất trong lọ là NaHCO₃.

a) Hãy cho biết kết luận của học sinh trên có đơn trị không ? hãy giải thích và viết PTHH.

b) Hãy chỉ ra chất nào trong số các chất đề bài cho là chắc chắn không có trong lọ. Giải thích.

Hướng dẫn:

a) Kết luận trên là đơn trị ( chưa chính xác) vì chất trong lọ có thể là NaOH bị biến đổi trong không khí thành NaHCO₃ hoặc Na₂CO₃.

CO₂  +  NaOH → Na₂CO₃  +  H₂O 

Hoặc : CO₂  +  NaOH → NaHCO₃ 

Vì thế:  NaHCO₃  +  HCl  → NaCl     +  H₂O  + CO₂ ­

Na₂CO₃   +  2HCl  → 2NaCl  +  H₂O  + CO₂ ­

b) Chất chắc chắn không có trong lọ là NaHSO₄ vì nó có môi trường axit không bị biến đổi bởi CO₂, còn NaHCO₃, NaOH, Na₃PO₄ là những dung dịch có tính bazơ nên đều có thể tạo muối cacbonat nhờ tác dụng của  CO₂.

 

Trên đây là một phần trích dẫn nội dung Xác định công thức hóa học của chất  dựa vào kết quả định tính môn Hóa học 10 năm 2021. Để xem toàn bộ nội dung các em đăng nhập vào trang hoc247.net để tải tài liệu về máy tính.

Hy vọng tài liệu này sẽ giúp các em học sinh ôn tập tốt và đạt thành tích cao trong học tập.