Triết lí nhân sinh của Nguyễn Bỉnh Khiêm trong bài thơ Nhàn

A. Sơ đồ tóm tắt gợi ý

B. Dàn ý chi tiết

a. Mở bài

• Giới thiệu tác giả Nguyễn Bỉnh Khiêm và bài thơ Nhàn
• Dẫn dắt vào vấn đề: Triết lí nhân sinh của Nguyễn Bỉnh Khiêm trong bài thơ Nhàn

• Khái quát chung
  • Xuất xứ: Trích trong Bạch Vân quốc ngữ thi
  • Thể thơ: Thơ Nôm Đường luật – thất ngôn bát cú
  • Triết lí nhân sinh trong tác phẩm văn học là những quan niệm về sự sống con người được tác giả gởi gắm qua tác phẩm ấy
• Nội dung
  • Hai câu đề:
    • Một lựa chọn thanh nhàn, cao quý với cuộc sống “ngư, tiều, canh, mục” à khẳng định ý nghĩa thanh cao tuyệt đối đến từ cuộc sống thanh tịnh này
    • Những vật dụng lao động quen thuộc của người bình dân trở thành hiện thân của cuộc sống không vướng bận lo toan tục lụy.
    • Tác giả đã nhìn thấy từ cuộc sống của nhân dân chứa đựng những vẻ đẹp cao cả, một triết lí nhân sinh vững bền
  • Hai câu thực:
    • Phép đối: ta >< người, dại>< khôn và cách nói ngược à cười cợt vào thói đời bằng cái nhếch môi lặng lẽ mà sâu cay, phê phán vào cả một xã hội chạy theo danh lợi, bằng tư thế của một bậc chính nhân quân tử không bận tâm những trò khôn - dại
  • Hai câu luận:
    • Lối sống hòa hợp với thiên nhiên, thuận theo tự nhiên với quy luật bốn mùa
    • Cuộc sống dân dã, đạm bạc thanh cao
  • Hai câu kết:
    • Mượn điển tích, Nguyễn Bỉnh Khiêm đã nói lên thái độ sống dứt khoát đoạn tuyệt với công danh phú quý
    • Thái độ nhìn xem phú quý tựa chiêm bao cũng là cách nhà thơ chọn lựa con đường sống gần gũi, chia sẻ với nhân dân. à Cuộc sống đạm bạc mà thanh cao của người bình dân đáng quý đáng trọng 

c. Kết bài

• Nêu cảm nghĩ, đánh giá, nhìn nhận chung về triết lí nhân sinh mà tác giả gởi gắm
• Mở rộng vấn đề bằng suy nghĩ và liên tưởng của cá nhân

Bài văn mẫu

​Đề bài: Triết lí nhân sinh của Nguyễn Bỉnh Khiêm trong bài thơ Nhàn

Gợi ý làm bài​

Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491 – 1585) sống gần trọn một thế kỉ đầy biến động của chế độ phong kiến Việt Nam: Lê – Mạc xưng hùng, Trịnh – Nguyễn phân tranh. Trong những chấn động làm rạn nứt những quan hệ nền tảng của chế độ phong kiến, ông vừa vạch trần những thế lực đen tối làm đảo lộn cuộc sống nhân dân, vừa bảo vệ trung thành cho những giá trị đạo lí tốt đẹp qua những bài thơ giàu chất triết lí về nhân tình thế thái, bằng thái độ thâm trầm của bậc đại nho. Nhàn là bài thơ Nôm nổi tiếng của nhà thơ nêu lên quan niệm sống của một bậc ẩn sĩ thanh cao, vượt ra cái tầm thường xấu xa của cuộc sống bon chen vì danh lợi.

Nhà thơ đã nhiều lần đứng trên lập trường đạo đức nho giáo để bộc lộ quan niệm sống của mình. Những suy ngẫm ấy gắn kết với quan niệm đạo lí của nhân dân, thể hiện một nhân sinh quan lành mạnh giữa thế cuộc đảo điên. Nhàn là cách xử thế quen thuộc của nhà nho trước thực tại, lánh đời thoát tục, tìm vui trong thiên nhiên cây cỏ, giữ mình trong sạch. Hành trình hưởng nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm nằm trong qui luật ấy, tìm về với nhân dân, đối lập với bọn người tầm thường bằng cách nói ngụ ý vừa ngông ngạo, vừa thâm thúy.

---Để tham khảo nội dung đầy đủ của tài liệu, các em vui lòng tải về máy hoặc xem trực tuyến---

Phú quý đi với chức quyền đối với Nguyễn Bỉnh Khiêm chỉ là cuộc sống của bọn người bạc ác thủ đoạn, giẫm đạp lên nhau mà sống. Bọn chúng là bầy chuột lớn gây hại nhân dân mà ông vô cùng căm ghét và lên án trong bài thơ Tăng thử (Ghét chuột) của mình. Bởi thế, có thể hiểu thái độ nhìn xem phú quý tựa chiêm bao cũng là cách nhà thơ chọn lựa con đường sống gần gũi, chia sẻ với nhân dân. Cuộc sống đạm bạc mà thanh cao của người bình dân đáng quý đáng trọng vì đem lại sự thanh thản cũng như giữ cho nhân cách không bị hoen ố vẩn đục trong xã hội chạy theo thế lực kim tiền. Cội nguồn triết lí của Nguyễn Bỉnh Khiêm gắn liền với quan niệm sống lành vững tốt đẹp của nhân dân.

Bài thơ Nhàn bao quát toàn bộ triết trí, tình cảm, trí tuệ của Nguyễn Bỉnh Khiêm, bộc lộ trọn vẹn một nhân cách của bậc đại ẩn tìm về với thiên nhiên, với cuộc sống của nhân dân để đối lập một cách triệt để với cả một xã hội phong kiến trên con đường suy vi thối nát. Bài thơ là kinh nghiệm sống, bản lĩnh cứng cỏi của một con người chân chính.

Hi vọng, với tài liệu văn mẫu trên, Học 247 đã mang đến cho các em nhiều góc nhìn sấu sắc về bài thơ Nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm. Chúc các em có thêm tài liệu văn mẫu hay và thú vị.

--MOD Ngữ văn HOC247 (tổng hợp và biên soạn)