Thuyết minh về cây bưởi

2. 1. Mở bài

- Giới thiệu khái quát về cây bưởi

- Là cây ăn quả quen thuộc nơi làng quê

- Cây bưởi với nhiều giá trị nhiều lần đi vào thơ ca, nhạc họa

2. 2. Thân bài

a. Nguồn gốc

+ Là một loài cây  thuộc chi Cam chanh, có tên khoa học là Citrus grandis Osbeck

+ Bưởi là loại cây có nguồn gốc ở khu vực châu Á và dần trở thành một loài cây khá phổ biến ở Việt Nam

b. Đặc điểm

+ Cây bưởi là loại cây lâu năm, thuộc dạng thân gỗ, một cây trưởng thành có độ cao từ 3 – 4m. Khi còn non, thân và cành thường có màu xanh sẫm, khi lớn lên, thân cây to, rộng và chuyển sang màu xám nâu

+ Bưởi có nhiều cành, nhánh mọc từ thân chính, trên cành có những gai dài và nhọn, đây chính là điểm đặc biệt của loại cây này so với các cây ăn quả . Lá bưởi màu xanh sẫm, to bằng nửa bàn tay, hình trứng, hai đầu lá tù, dìa cánh to

+ Nụ hoa bưởi trắng, hình tròn hơi bầu, hoa mọc thành từng chum từ 6 -10 bông. Từng cánh hoa trắng nhỏ, mỏng manh chụm vào khi còn non và nở bung khi đúng thời điểm, tỏa ra hương thơm ngan ngát

+ Rễ bưởi thuộc dạng rễ cọc, cắm sâu vào lòng đất để nuôi cây

+ Quả bưởi có dạng hình cầu, quả khi còn non thường có màu xanh nhẵn nhụi, khi chin, bưởi ngả màu vàng đẹp mắt. Cùi bưởi gần vỏ, màu trắng, sau lớp cùi bưởi chính là các múi bưởi. Một quả bưởi thường gồm nhiều múi nhỏ hơn, trong múi có những tép bưởi, mọng nước, chua ngọt thanh dịu

c. Phân loại

Ở Việt Nam có nhiều loại bưởi khác nhau, tuy nhiên, một số giống nổi tiếng được biết đến là:

+ Bưởi năm roi: Qủa có dạng quả lê, khi chin quả ngả vàng, bề mặt quả hơi nhám, vỏ dày. Tép bưởi dễ tách, nhiều nước, thịt mềm, vị chua nhẹ và rất ít hạt. Giống bưởi này cho năng suất rất cao từ 280 đến 300 quả / cây/ năm

+ Bưởi da xanh: Đặc tính của quả là từ khi còn non đến khi đã chín quả vẫn giữ màu xanh không đổi. Đây là giống cây đặc sản tỉnh Bến Tre và vùng Đồng bằng sống Cửu Long. Bưởi kích thước khá lớn, vỏ mỏng. Một quả có từ 13 – 14 múi, thịt quả ngọt, ít hạt hoặc không hạt

+ Bưởi Đoan Hùng: Là giống bưởi ngọt trồng lâu đời ở Đoan Hùng (Phú Thọ). Bưởi có vỏ mỏng, khi chín có màu vàng, ăn có vị ngọt, thơm mát

+ Bười Diễn: Có nguồn gốc từ bưởi Đoan Hùng song có mã đẹp hơn, cây sinh trưởng khỏe, múi bưởi dày và mọng nước, quả có vị mát thanh, ngọt dịu.

d. Giá trị

Bưởi là loại cây mang nhiều giá trị với đời sống con người:

+ Thân cây có thể dung làm thành than củi, chất đốt

+ Lá cây có thể được đun nấu với các loại thảo dược khác: xả,…để xông chữa những bệnh cảm cúm, lá khô còn có thể trở thành chất đốt

+ Hoa bưởi thơm được ướp cho hương chè thêm thanh nồng, giúp thanh tỉnh tâm hồn người

+ Qủa bưởi có thể dùng ăn trực tiếp bởi đó là loại quả có nhiều chất xơ, vitamin, ngừa ung thư, ngừa sỏi thanaj. Ngoài ra có thể dung làm nguyên liệu chế biến nhiều món ăn hấp dẫn khác: cùi bưởi dung để nấu chè, bưởi có thể làm nước ép, tinh dầu. Vỏ hạt bưởi có thể dung làm thuốc cầm máu,…

+ Ngày nay, bưởi còn được trồng như một thú chơi, làm cây cảnh hay quả được bày biện trong nhiều mâm ngũ quả, không thể thiếu mỗi dịp lễ tết hay ngày rằm

e. Cách trồng và chăm sóc

+ Bưởi là một loại cây ăn quả tương đối dễ trồng nên có thể trồng bưởi quanh năm. Tuy nhiên, để đảm bảo cây sinh trưởng và phát triển tốt nhất, nên trồng cây và khoảng tháng 5 đến tháng 6

+ Cây bưởi dễ sống, ta không cần chăm sóc quá nhiều chỉ cần tưới nước hàng ngày và lựa chọn đất phù hợp, thường là những loại đất có khả năng thoát nước tốt, cung cấp đủ dinh dưỡng cho cây phát triển sau này. 

+ Ngoài ra, cần sát sao phòng tránh những loại sâu bệnh cho cây,nên tỉa cành lá,…giúp cây có điều kiện sinh trưởng tốt nhất.

 2.3. Kết bài

+ Khẳng định lại ý nghĩa, giá trị của cây bưởi

+ Thể hiện tình cảm của bản thân về loài cây này

Đề bài: Thuyết minh về cây bưởi

Gợi ý làm bài

Ai xa quê hương trong lòng cũng nhớ. Nhớ về quê hương, người ta nhớ về cây đa bến nước sân đình – những sự vật thân quen gần gũi. Nhớ về quê hương, người ta cũng có thể nhớ về cây tre nơi rìa làng ngày ngày vươn cao như khí chất con người dũng cảm. Nhưng với riêng tôi, tôi nhớ về cây bưởi “sau nhà ngan ngát hương thơm”. Bưởi có thể không phải là một loài cây quá tiêu biểu cho làng quê, nhưng cũng là một loài cây quen thuộc nhiều giá trị.

Bưởi là một loài cây  thuộc chi Cam chanh, có tên khoa học là Citrus grandis Osbeck, bắt nguồn từ khu vực châu Á và dần trở thành một loài cây khá phổ biến ở Việt Nam

Về đặc điềm cấu tạo, bưởi là loại cây lâu năm, thuộc dạng thân gỗ, một cây trưởng thành có độ cao từ 3 – 4m. Khi còn non, thân và cành thường có màu xanh sẫm, khi lớn lên, thân cây to, rộng và chuyển sang màu xám nâu.  Cây có nhiều cành, nhánh mọc từ thân chính, trên cành có những gai dài và nhọn, đây chính là điểm đặc biệt của loại cây này so với các cây ăn quả . Lá bưởi màu xanh sẫm, to bằng nửa bàn tay, hình trứng, hai đầu lá tù, dìa cánh to. Nụ hoa bưởi trắng, hình tròn hơi bầu, hoa mọc thành từng chùm từ 6 -10 bông. Từng cánh hoa trắng nhỏ, mỏng manh chụm vào khi còn non và nở bung khi đúng thời điểm, tỏa ra hương thơm ngan ngát. Rễ bưởi thuộc dạng rễ cọc, cắm sâu vào lòng đất để nuôi cây. Quả bưởi có dạng hình cầu, quả khi còn non thường có màu xanh nhẵn nhụi, khi chin, bưởi ngả màu vàng đẹp mắt. Cùi bưởi gần vỏ, màu trắng, sau lớp cùi bưởi chính là các múi bưởi. Một quả bưởi thường gồm nhiều múi nhỏ hơn, trong múi có những tép bưởi, mọng nước, chua ngọt thanh dịu.

Ở Việt Nam có nhiều loại bưởi khác nhau, tuy nhiên, một số giống nổi tiếng được biết đến như bưởi năm roi, bưởi da xanh, bưởi Đoan Hùng, bưởi Diễn,… Bưởi năm roi có dạng quả lê, khi chin quả ngả vàng, bề mặt quả hơi nhám, vỏ dày. Tép bưởi dễ tách, nhiều nước, thịt mềm, vị chua nhẹ và rất ít hạt. Giống bưởi này cho năng suất rất cao từ 280 đến 300 quả / cây/ năm. Bưởi da xanh có đặc tính là từ khi còn non đến khi đã chín quả vẫn giữ màu xanh không đổi. Đây là giống cây đặc sản tỉnh Bến Tre và vùng Đồng bằng sống Cửu Long. Bưởi kích thước khá lớn, vỏ mỏng. Một quả có từ 13 – 14 múi, thịt quả ngọt, ít hạt hoặc không hạt. Bưởi Đoan Hùng là giống bưởi ngọt trồng lâu đời ở Đoan Hùng (Phú Thọ). Bưởi có vỏ mỏng, khi chín có màu vàng, ăn có vị ngọt, thơm mát. Bười Diễn có nguồn gốc từ bưởi Đoan Hùng song có mã đẹp hơn, cây sinh trưởng khỏe, múi bưởi dày và mọng nước, quả có vị mát thanh, ngọt dịu.

Loài cây ăn quả này mang nhiều giá trị với đời sống con người. Thân cây có thể dung làm thành than củi, chất đốt, có thể dung để trồng nấm,..Lá cây có thể được đun nấu với các loại thảo dược khác: xả,…để xông chữa những bệnh cảm cúm, lá khô còn có thể trở thành chất đốt. Hoa bưởi thơm được ướp cho hương chè thêm thanh nồng, giúp thanh tỉnh tâm hồn người. Qủa bưởi có thể dùng ăn trực tiếp bởi đó là loại quả có nhiều chất xơ, vitamin, ngừa ung thư, ngừa sỏi thanaj. Ngoài ra có thể dung làm nguyên liệu chế biến nhiều món ăn hấp dẫn khác: cùi bưởi dung để nấu chè, bưởi có thể làm nước ép, tinh dầu. Vỏ hạt bưởi có thể dung làm thuốc cầm máu. Ngay cả gai bưởi từ xưa cũng được dung để các bà các mẹ xỏ lỗ tai hay dung để khêu ốc,… Ngày nay, bưởi còn được trồng như một thú chơi, làm cây cảnh hay quả được bày biện trong nhiều mâm ngũ quả, không thể thiếu mỗi dịp lễ tết hay ngày rằm.

Bưởi là một loại cây ăn quả tương đối dễ trồng nên có thể trồng bưởi quanh năm. Tuy nhiên, để đảm bảo cây sinh trưởng và phát triển tốt nhất, nên trồng cây và khoảng tháng 5 đến tháng 6. Cây bưởi dễ sống, ta không cần chăm sóc quá nhiều chỉ cần tưới nước hàng ngày và lựa chọn đất phù hợp, thường là những loại đất có khả năng thoát nước tốt, cung cấp đủ dinh dưỡng cho cây phát triển sau này. Ngoài ra, cần sát sao phòng tránh những loại sâu bệnh cho cây,nên tỉa cành lá,…giúp cây có điều kiện sinh trưởng tốt nhất.

Không chỉ gắn bó mật thiết trong cuộc sống, trở thành một người bạn thân thuộc, một nét đẹp đặc trưng của làng quê Việt Nam xưa, cây bưởi còn đem đến những giá trị tinh thần khi không ít lần trở thành niềm cảm hứng:

“Bởi vì hoa bưởi ngát hương

Nên tôi hái tặng người thương gội đầu

Để hồn lạc bước vào nhau

Hương thơm quấn quýt nhớ nhau suốt đời.”

(Bởi vì)

Hương bưởi thơm đã trở thành nguồn cảm hứng bất tận cho thơ ca, đó như hương thơm tượng trưng cho những người yêu nhau thầm lặng:

“Khung cửa sổ hai nhà cuối phố,

Chẳng hiểu vì sao không khép bao giờ,

Đôi bạn ngày xưa học chung một lớp,

Cây bưởi sau nhà ngan ngát hương đưa

….

Nào ai đã một lần dám nói

Hoa bưởi thơm cho lòng bối rối”

 

(Hương thầm)

Để rồi cũng từ hương bưởi vấn vương ấy, bài thơ đã được phổ nhạc thành bài hát da diết, nói hộ nỗi lòng gái trai thời trước. Bưởi còn đi vào thơ ca nhạc họa, là nguồn cảm hứng bất tận cho nghệ sĩ.

Cây bưởi có ý nghĩa quan trọng trong đời sống của con người. Nó là loài cây gần gũi, gắn bó thân thiết với đời sống, sinh hoạt của nhân dân. Là loài cây có nhiều giá trị, ở nơi đâu cây bưởi cũng luôn được yêu quý, chăm sóc, bảo vệ.

Đối với riêng tôi, cây bưởi  có gắn với những nỗi niềm riêng, tôi nhớ những lần trèo cây hái hoa cài lên mái tóc, nhớ những lần bẻ gai bưởi để chụm đâu khêu mẻ ốc luộc mà chúng tôi mới bắt từ mương, nhớ những lần tách vỏ hạt làm khuyên tai cùng đám bạn,…Bưởi trong tiềm thức của tôi đã và sẽ luôn là người bạn thưở ấu thơ đẹp đẽ.

Nhắc đến Việt Nam là người ta nghĩ ngay đến quê hương của những loài cây ăn quả phong phú và độc đáo. Khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa tạo điều kiện thuận lợi cho những loài cây ăn quả sinh trưởng và phát triển nhanh. Một trong số những loại cây ăn quả quen thuộc giàu giá trị ở nước ta, đó là bưởi.

Đã bao giờ bạn thắc mắc bưởi có nguồn gốc như thế nào? Nói về nguồn gốc của bưởi, đó là loại cây thuộc chi Cam chanh, có tên khoa học là Citrus grandis Osbeck, cây có nguồn gốc ở Châu Á. Đến nay, cây bưởi trở nên quen thuộc và là loài cây phổ biến ở nước ta.

Bưởi là loại cây ăn quả, có rễ cọc, thân cành xù xì. Khi nhỏ, thân và cành của bưởi thường có màu xanh. Khi lớn bưởi có thể cao đến chục mét, thân chuyển sang màu nâu xám, có nhiều cành, xum xuê. Trên cành bưởi có nhiều gai nhọn màu xanh. Lá bưởi rất đặc biệt, có lá nhỏ ở gần cuống, hình trái tim, lá to nối tiếp lá nhỏ hình bầu dục, hai đầu lá tù, dìa cánh to. Bưởi thường ra hoa và kết quả vào mùa thu và mùa xuân. Hoa bưởi trắng, , hoa mọc thành từng chum từ 6 -10 bông. Từng cánh hoa trắng nhỏ, mỏng manh chụm vào khi còn non và nở bung khi đúng thời điểm, tỏa ra hương thơm thơm dịu, nhẹ nhàng, tinh tế. Bưởi có quả tròn, nhỏ, nhưng cũng có quả rất to, khi chín bưởi ngả màu vàng đẹp mắt thường để bày mâm ngũ quả. Rễ bưởi thuộc dạng rễ cọc, cắm sâu vào lòng đất để nuôi cây.

Ở nước ta có một số giống bưởi nổi tiếng mà chỉ nhắc đến tên thôi là ai ai cũng biết, đó là bưởi da xanh, bưởi năm roi, bưởi Đoan Hùng, bưởi Diễn,…Điểm chung của những loại bưởi này đó chính là cho năng suất cao, quả có mẫu mã đẹp, chất lượng thịt bưởi tốt. Bưởi thường có vị ngọt thanh mát, chua nhẹ, rất ít hoặc không hột, rất thích hợp dùng bày mâm ngũ quả hay làm quà tặng, quà biếu

Cây bưởi đem lại nhiều giá trị cho cuộc sống của người dân Việt Nam. Lá bưởi thường được dùng nấu với các lá thơm khác để xông chữa cảm cúm, nhức đầu. Thân cây có thể phơi khô trở thành than củi, chất đốt. Hoa bưởi được dùng để ướp trà chữa mất ngủ. Vỏ bưởi chữa ăn uống không tiêu, đau bụng, hoặc để nấu chè bưởi. Vỏ hạt bưởi có thể trích lấy pectin làm thuốc cầm máu và dùng như gôm chải tóc. Dịch ép múi bưởi làm thuốc chữa tiêu khát, thiếu vitamin C. Bột than hạt bưởi có thể dùng chữa chốc đầu ở trẻ em. Từ bưởi có thể chế biến ra rất nhiều món ăn: cùi bưởi nấu chè hay sấy khô, làm sinh tố, nước ép cũng rất ngon. Tinh chất bưởi cón được ứng dụng trong chế biến nước hoa và làm tinh dầu. Không chỉ có giá trị kinh tế trong nước, bưởi và các chế phẩm từ bưởi còn có giá trị xuất khẩu đem lại nguồn thu ngoại tệ cho người trồng.

Cây bưởi khá dễ trồng và chăm sóc. Có thể trồng bưởi bằng cách ươm hạt giống nhưng thường người ta sẽ sử dụng cách chiết cành để trồng bưởi để nhanh ra quả. Khi trồng bằng phương pháp này, cần lưu ý chọn những cành nhiều lá, không bị sâu bệnh. Nên trồng bưởi vào khoảng đầu mùa mưa – tháng 5 – tháng 6 trên những vùng đất có khả năng thoát nước tốt. Trong quá trình trồng cây, cần quan tâm tưới tiêu hợp lí, phòng tránh sâu bệnh, bón thúc bón lót, tỉa cành,.. vào đúng những thời điểm thích hợp để cây phát triển tốt nhất.

Bưởi là loại cây đem lại nhiều giá trị kinh tế cho con người. Nhưng bên cạnh đó, bưởi còn mang giá trị tinh thần lớn lao. Mỗi khi ngửi thấy hương bưởi là người ta nhớ ngay đến hương thơm của làng cảnh Việt Nam. Bưởi như một chất liệu nghệ thuật giúp những người nghệ sĩ sáng tác, đi vào thơ ca nhạc họa rất nồng nàn thiết tha:

“Khung cửa sổ hai nhà cuối phố

Chẳng hiểu vì sao không khép bao giờ

Đôi bạn ngày xưa học chung một lớp

Cây bưởi sau nhà ngan ngát hương đưa

Giấu một chùm hoa trong chiếc khăn tay

Cô gái ngập ngừng sang nhà hàng xóm

Bên ấy có người ngày mai ra trận

Bên ấy có người ngày mai đi xa…”

(Trích Hương Thầm của Phan Thị Thanh Nhàn)

hay:

 

Chân anh đi khắp rừng khắp núi

Mỗi nẻo đường, mỗi xóm làng xa

Hẳn đâu cũng thơm mùi hoa bưởi

Hương vị non sông, hương vị quê nhà”

(Trích Mùa Hoa Bưởi của Tô Hùng)

Bưởi trong tâm thức người Việt vẫn luôn là một loài cây thanh thuần thanh khiết, nhiều giá trị . Hiểu về nguồn gốc, đặc điểm, giá trị của cây bưởi để chúng ta thêm yêu quý, trân trọng loài cây ấy. Mai đây, dù xã hội có phát triển thế nào thì loài cây ấy vẫn luôn luôn được nhớ về như một người bạn của làng quê xưa.

----------Mod Ngữ văn biên soạn và tổng hợp-----------