Đề thi chọn HSG cấp trường môn Sinh học 9 năm 2021 Trường THCS Phạm Văn Đồng có đáp án

TRƯỜNG THCS PHẠM VĂN ĐỒNG

ĐỀ THI CHỌN HSG CẤP TRƯỜNG NĂM HỌC 2020-2021 MÔN SINH HỌC 9 Thời gian: 150 phút

ĐỀ BÀI

Câu 1: ( 1,0 điểm)

 Phân tích những đặc điểm tiến hoá của hệ cơ người so với hệ cơ thú?

Câu 2: ( 2 điểm)

1. Phân tích những đặc điểm phù hợp giữa cấu tạo và chức năng của mỗi loại mạch máu.

2. Phân biệt sự đông máu với ngưng máu về khái niệm, cơ chế và ý nghĩa?

Câu 3 : (1,5 điểm)

Cho biết tâm thất trái mỗi lần co bóp đẩy đi 70 ml máu và trong một ngày đêm đã đẩy đi được 7560 lít máu. Thời gian của pha dãn chung bằng 1/2 chu kỳ tim, thời gian pha co tâm nhĩ bằng 1/3 thời gian pha co tâm thất. Hỏi:

1. Số lần mạch đập trong một phút?

2. Thời gian hoạt động của một chu kỳ tim?

3. Thời gian của mỗi pha: co tâm nhĩ, co tâm thất, dãn chung?

Câu 4 : (1,5  điểm)

Có ý kiến cho rằng  “Thức ăn chỉ thực sự được tiêu hoá ở ruột non”. Em hãy nhận xét ý kiến trên .

Câu 5 : (1 điểm)

1. Bản chất của sự hô hấp ngoài và hô hấp trong là gì?

2. Giải thích cơ sở sinh lý của tiếng khóc chào đời?

Câu 6 : (1 điểm)

1. Chứng minh rằng đồng hoá và dị hoá là hai quá trình mâu thuẫn nhưng thống nhất trong cùng một cơ thể sống?

Câu 7 : (1,0 điểm)

Cắt toàn bộ rễ trước phụ trách chi sau bên trái và toàn bộ rễ sau phụ trách chi sau bên phải của dây thần kinh tuỷ trên ếch tuỷ. Các thí nghiệm sau sẽ có kết quả như thế nào? Giải thích kết quả đó.

Thí nghiệm 1: Kích thích dung dịch HCl  3% vào chi sau bên trái.

Thí nghiệm 2: Kích thích dung dịch HCl  3% vào chi sau bên phải.

Câu 8 ( 1,5điểm)

a) Em hãy nêu cấu tạo và chức năng sinh lý các thành phần của máu ?

b) Sự khác nhau về trao đổi khí ở vòng tuần hoàn nhỏ và trao đổi khí ở vòng tuần hoàn lớn?

c) Giải thích vì sao Tim đập liên tục suốt đời không mệt mỏi?

ĐÁP ÁN

Câu 1:

Những đặc điểm tiến hoá của hệ cơ ở người:

- Cơ mông, cơ đùi, cơ bắp chân phát triển: Phù hợp với đặc điểm đứng thằng bằng 2 chân.

- Cơ vận động cánh tay, cẳng tay, bàn tay, đặc biệt cơ vận động ngón cái phát triển: Cơ tay phân hóa thành nhiều nhóm nhỏ giúp cho con người có thể lao động bằng tay một cách linh hoạt.

- Cơ vận động lưỡi phát triển: Giúp cho người có tiếng nói mà không loài động vật nào có được.

- Cơ mặt phân hoá giúp người biểu hiện tình cảm.

Để bộ xương khỏe mạnh và cân đối chúng ta phải:

- Cung cấp đủ chất dinh dưỡng.

- Rèn luyện thể dục thể thao thường xuyên và lao động vừa sức.

- Làm việc đúng tư thế.

Câu 2:

1. Đặc điểm cấu tạo phù hợp với chức năng của các loại mạch máu:

a. Động mạch: lòng hẹp hơn tĩnh mạch, có thành dày nhất trong 3 loại mạch gồm 3 lớp (mô liên kết, cơ trơn, biểu bì), có khả năng đàn hồi =>  phù hợp với chức năng nhận một lượng lớn máu từ tâm thất với vận tốc nhanh, áp lực lớn.

b. Tĩnh mạch: có thành mỏng hơn ít đàn hồi hơn động mạch, có lòng rộng => phù hợp với chức năng nhận máu từ các cơ quan và vận chuyển về tim với vận tốc chậm, áp lực nhỏ; có các van một chiều ở những nơi máu chảy ngược chiều trọng lực.

c. Mao mạch: có thành rất mỏng, phân nhánh nhiều. Cấu tạo chỉ gồm 1 lớp tế bào biểu bì phù hợp với chức năng vận chuyển máu chậm để thực hiện sự trao đổi chất giữa máu và tế bào.

2. Phân biệt đông máu với ngưng máu

Đặc điểm	Đông máu	Ngưng máu
Khái niệm	Là hiện tượng máu bị đông lại khi ra khỏi cơ thể	Là hiện tượng hồng cầu của người cho bị kết dính trong máu người nhận
Cơ chế	Tiểu cầu vỡ tiết enzim kết hợp với ion Ca++ có trong huyết tương biến chất sinh tơ máu trong huyết tương thành tơ máu, các tơ máu tạo thành mạng lưới ôm giữ các TB máu tạo thành khối máu đông.	Các kháng thể có trong huyết tương người nhận gây kết dính với các kháng nguyên trên hồng cầu người cho, làm cho hồng cầu của người cho bị kết dính  thành cục trong máu người nhận
Ý nghĩa	- Bảo vệ cơ thể chống mất máu khi các mạch máu bị đứt	- Đây là một phản ứng miễn dịch của cơ thể, khi truyền máu cần thực hiện đúng nguyên tắc để tránh ngưng máu.

Câu 3:

1.

- Trong một phút tâm thất trái đã co và đẩy :

         7560 : (24. 60) = 5,25 lít.

- Số lần tâm thất trái co trong một phút là :

         (5,25. 1000) : 70 = 75 ( lần)

Vậy số lần mạch đập trong một phút là : 75 lần.

2.

- Thời gian hoạt động của một chu kỳ tim là :

( 1 phút = 60 giây) à ta có : 60 : 75 = 0,8 giây.

  Đáp số : 0,8 giây.

3. Thời gian của các pha :

- Thời gian của pha dãn chung là : 0,8 : 2 = 0,4 (giây)

- Gọi thời gian pha nhĩ co là x giây -> thời gian pha thất co là 3x .

           Ta       có x + 3x = 0,8 – 0,4 = 0,4

•  x = 0,1 giây.

Vậy trong một chu kỳ co dãn của tim:

Tâm nhĩ co hết : 0,1 giây.

Tâm thất co hết : 0,1 . 3 = 0,3 giây.

Câu 4:

Thức ăn chỉ thực sự tiêu hoá ở ruột non vì:

- Ở ruột non có đầy đủ các loại enzim tiêu hoá các loại thức ăn.

- Tại đây các loại thức ăn được tiêu hoá các loại thức ăn : Pr, G, Li, Axit Nucleic đến sản phẩm cuối cùng mà cơ thể hấp thu được.

- Nghĩa đen về mặt sinh học của câu thành ngữ này là khi ta nhai kĩ thì hiệu suất tiêu hóa càng cao, cơ thể hấp thụ được nhiều  dinh dưỡng hơn nên no lâu hơn

Câu 5:

1.

- Hô hấp ngoài:

+ Sự thở ra và hít vào ( thông khí ở phổi)

+ Trao đổi khí ở phổi: O₂ khuếch tán từ phế nang vào máu.

                                    CO₂ khuếch tán từ máu vào phế nang.

- Hô hấp trong

+ Trao đổi khí ở tế  bào: CO₂ khuếch tán từ tế bào vào máu.

                                         O₂ khuếch tán từ máu vào tế bào.

2. Cơ sở sinh lí của tiếng khóc chào đời.

- Đứa trẻ khi chào đời bị cắt bỏ dây rốn lượng CO₂ thừa ngày càng nhiều trong máu sẽ kết hợp với nước tạo thành H₂CO₃ => I on H⁺ tăng => Kích thích trung khu hô hấp hoạt động, tạo ra động tác hít vào, thở ra.  Không khí đi ra tràn qua thanh quản tạo nên tiếng khóc chào đời.

Câu 6:

Tính mâu thuẫn và thống nhất của 2 quá trình đồng hóa và dị hóa

- Mâu thuẫn:

         + Đồng hoá tổng hợp chất hữu cơ, dị hoá phân huỷ chất hữu cơ

         + Đồng hoá tích luỹ năng lượng, dị hoá giải phóng năng lượng.

- Thống nhất:

         + Đồng hoá cung cấp nguyên liệu cho dị hoá, dị hoá cung cấp năng lượng cho đồng hóa.

  + Đồng hoá và dị hoá cùng tồn tại trong một cơ thể sống, nếu thiếu một trong hai quá trình thì sự sống không tồn tại.

Câu 7:

Thí nghiệm 1:

- Chi đó không co (chân trái) nhưng co chi sau bên phải và cả hai chi trước.

Thí nghiệm 2:

- Không chi nào co.

* Giải thích:

- Rễ trước dẫn truyền xung thần kinh vận động từ trung ương thần kinh đi ra cơ quan phản ứng (cơ chi).

- Rễ sau dẫn truyền xung thần kinh cảm giác từ các thụ quan về trung ương thần kinh.

Câu 8:

a) Cấu tạo và chức năng sinh lí của các thành phần máu :

1. Hồng cầu:

- Cấu tạo: Là những tế bào màu đỏ không có nhân, hình đĩa lõm hai mặt

- Chức năng sinh lý:

+ Vận chuyển các chất khí : Vận chuyển  O₂   từ phổi đến các mô và CO₂ từ các mô đến phổi để thải ra ngoài(do Hb đảm nhiệm).

+ Tham gia vào hệ đệm protein để điều hòa độ pH của máu

2. Bạch cầu:

- Cấu tạo:

+ Tế bào bạch cầu có hình dạng và kích thước khác nhau, chia làm 2 nhóm Bạch cầu đơn nhân và Bạch cầu đa nhân.

+ Bạch cầu có số lượng ít hơn hồng cầu.

- Chức năng sinh lý:

+ Thực bào là ăn các chất lạ hoặc vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể.

+ Đáp ứng miễn dịch: Là khả năng sinh ra các kháng thể tương ứng đặc hiệu với kháng nguyên để bảo vệ cơ thể.

+ Tạo Interferon được sản sinh ra khi có có kháng nguyên xâm nhập vào cơ thể, Interferon sẽ ức chế sự nhân lên của virut, hạn chế TB ung thư.

3. Tiểu cầu:

- Cấu tạo: Kích thước nhỏ, hình dạng không ổn định, không nhân, không có khả  năng phân chia.

- Chức năng sinh lý:

+ Tham gia vào quá trình đông máu: Bằng cách giải phóng ra chất tham gia vào quá trình đông máu.

+ Làm co các mạch máu

+ Làm co cục máu.

4. Huyết tương:

- Cấu tạo: Là một dịch thể lỏng, trong, màu vàng nhạt, vị hơi mặn, 90% là nước, 10% là vật chất khô, chứa các hưu cơ và vô cơ ngoài ra còn có các loại enzim, hoocmon, vitamin…

- Chức năng sinh lý: 

+ Là môi trường diễn ra các hoạt động sinh lý của cơ thể

+ Cung cấp vật chất cho tế bào cơ thể

b)Sự khác nhau giữa trao đổi khí ở vòng tuần hoàn nhỏ và vòng tuần hoàn lớn:

- Trao đổi khí ở vòng tuân hoàn nhỏ: Trao đổi khi ở phổi lấy O₂  và thải CO₂ ra ngoài

 - Trao đổi khí ở vòng tuần hoàn lớn: Trao đổi khi ở mô tế bào máu vận chuyển O₂ đến cung cấp cho mô tế bào  đồng thời nhận CO₂ thải ra ngoài ở phổi.

c) Tim đập liên tục suốt đời không mệt mỏi là vì:

Vì thời gian làm việc “Tim đập” và thời gian nghỉ ngơi là bằng nhau:

+ Thời gian nghỉ ngơi 0,4s: pha giãn chung 0,4s.

+ Thời gian làm việc 0,4s bằng pha nhĩ co(0,1s) cộng pha thất co (0,3s).

---