Chuyên đề ôn tập về thành phần, khối lượng và kích thước nguyên tử môn Hóa học 10 năm 2021

1. Thành phần cấu tạo của nguyên tử

 - Từ các kết quả thực nghiệm, các nhà khoa học đã xác định được: 

  Thành phần cấu tạo của nguyên tử gồm có hạt nhân và lớp vỏ electron.

Trong đó:

  + Hạt nhân nằm ở tâm nguyên tử, gồm các hạt proton và nơtron

 + Vỏ nguyên tử gồm các electron chuyển động trong không gian xung quanh hạt nhân.

→ Nguyên tử được cấu tạo từ 3 loại hạt cơ bản là: electron, proton và nơtron.

 - Khối lượng và điện tích của các loại hạt cấu tạo nên nguyên tử:

Tên hạt	Kí hiệu	Khối lượng	Điện tích
Proton	P	1,6726.10-27 (Kg) ≈ 1u	+ 1,602.10-19 C 1+ (đơn vị điện tích)
Notron	N	1,6748.10-27 (Kg) ≈ 1u	0
Electron	E	9,1094.10-31 (Kg) ≈ 0 u	- 1,602.10-19 C 1- (đơn vị điện tích)

 

- Đơn vị khối lượng nguyên tử: u

1u =  khối lượng của một nguyên tử đồng vị ¹²C =1,67.10^-27 kg = 1,67.10^-24 g

* Nhận xét:

 - Nguyên tử trung hòa về điện nên số proton (P) trong hạt nhân bằng số electron (E) của nguyên tử. P = E

 - Khối lượng của e (lớp vỏ) rất nhỏ so với khối lượng p và n (hạt nhân): 

m nguyên tử =  ∑mp + ∑mn +∑me

Vì khối lượng của e không đáng kể nên:

m nguyên tử =  ∑mp + ∑mn = m hạt nhân

2. Kích thước nguyên tử

 ​-  Kích thước nguyên tử: các nguyên tử có kích thước khoảng 10^-10 m=  0,1nm. Nguyên tử nhỏ nhất là nguyên tử hidro có bán kính khoảng 0,053nm.

 - Kích thước hạt nhân: các hạt nhân đều có kích thước khoảng 10^-14m = 10^-5 nm. 

* Nhận xét:

 - Kích thước của hạt nhân nhỏ hơn rất nhiều so với kích thước của nguyên tử: Nguyên tử có cấu tạo rỗng

Bài 1: Nguyên tử có đường kính gấp khoảng 10.000 lần đường kính hạt nhân. Phóng đại hạt nhân lên thành một quả bóng có D=6cm thì đường kính nguyên tử sẽ là:     

A. 200m.

B. 300m.

C. 600m.

D. 1200m.

Hướng dẫn giải

Đường kính hạt nhân khi phóng to: 6cm.

Đường kính nguyên tử: 6cm × 10.000 = 60.000cm = 600m.

Bài 2. Cho nguyên tử kali có 19 proton, 20 nơtron và 19 electron.

a. Tính khối lượng tuyệt đối của một nguyên tử kali

b. Tính số nguyên tử kali có trong 0,975 gam kali

Hướng dẫn giải

a) Khối lượng 19p: 1,6726. 10^-27 .19 = 31,7794. 10^-27 (kg)

Khối lượng 19e: 9,1094. 10^-31 .19 = 137,0786. 10^-31 (kg) = 0,0173. 10^-27 (kg)

Khối lượng 20n: 1,6748. 10^-27 .20 = 33,486. 10^-27 (kg)

Khối lượng nguyên tử tuyệt đối của một nguyên tử K là:

31,7794. 10^-27 + 0,0173. 10^-27 + 33,486. 10^-27 = 65,2927. 10^-27 (kg)

b) Số mol K: n_K = 0,025.6,02. 10²³ = 0,15. 10²³ nguyên tử.

Bài 3. Bán kính nguyên tử và khối lượng mol nguyên tử Fe lần lượt là 1,28Å và 56g/mol. Tính khối lượng riêng của Fe. Biết rằng trong tinh thể, các tính thể Fe chiếm 74% thể tích còn lại là phần rỗng.

Hướng dẫn giải

Từ công thức M (g/mol) = khối lượng tuyệt đối × N

⇒ Khối lượng của một nguyên tử Fe: m_Fe = 56/(6,02.10²³ ) (gam)

Mặt khác, thể tích của một nguyên tử Fe:

V = 4/3π.(1,28.10^-8 )³ ⇒ d = m/V = 10,59 (g/cm³ )

Vì sắt chỉ chiếm 74% thể tích trong tinh thể, nên khối lượng riêng đúng của sắt :

d'=10,59.74/100 ≈ 7,84 (g/cm³ )

Bài 4. Nguyên tử kẽm (Zn) có nguyên tử khối bằng 65u. Thực tế hầu như toàn bộ khối lượng nguyên tử tập trung ở hạt nhân, với bán kính r = 2.10^-15m. Khối lượng riêng của hạt nhân nguyên tử kẽm là bao nhiêu tấn trên một centimet khối (tấn/cm³)?

Hướng dẫn giải

r = 2.10-15m = 2.10^-13cm.

V = 4/3 πr³ = 4/3(3,14.(2.10^-13)³) = 33,49.10^-39 cm³.

Ta có 1u = 1,66.10^-27 kg = 1,66.10^-30 tấn.

Khối lượng riêng hạt nhân = (65.1,66.10^-30)/(33,49.10^-39) = 3,32.10⁹ tấn/cm³ .

Câu 1: Hai nguyên tử C và B có cùng

A. số proton.

B. số nơtron.

C. tính chất vật lý.

D. tính chất hóa học.

Câu 2: Có những phát biểu sau đây về các đồng vị của cùng một nguyên tố hóa học:

Các đồng vị có tính chất hóa học giống nhau.

Các đồng vị có tính chất vật lí khác nhau.

Các đồng vị có cùng số electron ở vỏ nguyên tử.

Các đồng vị có cùng số proton nhưng khác nhau về số khối.

Trong các phát biểu trên, số phát biểu đúng là

A. 1.    

B. 2.    

C. 3.    

D. 4.

Câu 3: Nguyên tử của nguyên tố A có 56 electron, trong hạt nhân có 81 nơtron. Kí hiệu của nguyên tử nguyên tố A là

A. ₅₆¹³⁷A

B. ₁₃₇⁵⁶A

C. ₅₆⁸¹A

D. ₈₁⁵⁶A

Câu 4: Các hạt X, Y, Z có thành phần cấu tạo như sau:

Hạt	Số electron	Số nơtron	Số proton
X	18	22	18
Y	18	20	19
Z	18	18	17

Phát biểu nào sau đây là đúng?

A. X và Z là các hạt của cùng một nguyên tố hóa học.

B. Các hạt Y và Z có cùng số khối.

C. X là hạt trung hòa về điện, còn Y là hạt tích điện dương.

D. Hạt Z tích điện dương.

Câu 5: Cặp nào sau đây không có sự phù hợp giữa đồng vị phóng xạ và ứng dụng thực tiễn của nó?

	Đồng vị phóng xạ	Ứng dụng
A	235U	Sản xuất điện tích hạt nhân
B	60Co	Tiêu diệt tế bào ung thư
C	14C	Xác định tuổi của các hóa thạch
D	23Na	Phát hiện vết nứt trong đường ống

Câu 6: Trong tự nhiên, một nguyên tử ₈₆²²²Ra tự động phân rã ra một hạt nhân nguyên tử ₂⁴He và một hạt nhân nguyên tử X. X là

A. ₈₆²²²Rn

B. ₈₆¹³⁶Rn

C. ₈₈²²²Ra

D. ₈₈¹³⁴Ra

Câu 7: Khi dung hạt ₂₀⁴⁸Ca bắn vào hạt nhân ₉₅²⁴³Am thì thu được một hạt nhân siêu nặng, đồng thời có 3 nơtron bị tách ra. Cấu tạo hạt nhân nguyên tố siêu nặng này gồm

A. 176n và 115p.

B. 173n và 115p.

C. 115n và 176p.

D. 115n và 173p.

Câu 8: Trong tự nhiên, oxi có 3 đồng vị là ¹⁶O, ¹⁷O, ¹⁸O. Có bao nhiêu loại phân tử O²?

A. 3.    

B. 6.    

C. 9.    

D. 12.

Câu 9: Trong tự nhiên hidro chủ yếu tồn tại 2 đồng vị ₁¹H và ₁²H (còn gọi là đơteri, kí hiệu là D). Nước tự nhiên tồn tại dạng nước bán nặng (HOD) và nước thường (H₂O). Để tách được 1 gam nước bán nặng cần lấy bao nhiêu gam nước tự nhiên? Cho biết nguyên tử khối của oxi là 16, nguyên tử khối của hidro là 1,008.

A. 17,86 gam.    

B. 55,55 gam.

C. 125,05 gam.    

D. 118,55 gam.

Câu 10: Trong tự nhiên, X có hai đồng vị ₁₇³⁵X và ₁₇³⁷X, chiếm lần lượt 75,77% và 24,23% số nguyên tử X. Y có hai đông vị à ₁¹Y và ₁²Y, chiếm lần lượt 99,2% và 0,8% số nguyên tử Y.

a) Trong tự nhiên có bao nhiêu loại phân tử XY?

A. 2    

B. 4    

C. 5    

D. 6

b) Phân tử khối trung bình của XY là

A. 36,0.    

B. 36,5.    

C. 37,5.    

D. 37,0.

Câu 11: Tổng số hạt proton, nơtron, electron trong hai nguyên tử kim loại X và Y là 142, trong đó tổng số hạt mang điện nhiều hơn tổng số hạt không mang điện là 42. Số hạt mang điện của nguyên tử Y nhiều hơn của X là 12. Hai kim loại X, Y lần lượt là

A. Na, K.     

B. K, Ca.

C. Mg, Fe.     

D. Ca, Fe.

Câu 12: Cho các phát biểu sau:

(1). Tất cả các hạt nhân nguyên tử đều được cấu tạo từ các hạt proton và notron.

(2). Khối lượng nguyên tử tập trung phần lớn ở lớp vỏ.

(3). Trong nguyên tử số electron bằng số proton.

(4). Trong hạt nhân nguyên tử hạt mang điện là proton và electron.

(5). Trong nguyên tử, hạt electron có khối lượng không đáng kể so với các hạt còn lại.

Số phát biểu đúng là

A. 1      

B. 2

C. 3      

D. 4

Câu 13: Nguyên tử Mg có ba đồng vị ứng với thành phần phần trăm về số nguyên tử như sau :

Đồng vị	24Mg	25Mg	26Mg
%	78,6	10,1	11,3

Giả sử trong hỗn hợp nói trên có 50 nguyên tử ²⁵Mg, thì số nguyên tử tương ứng của hai đồng vị ²⁴Mg và ²⁶Mg lần lượt là:

A. 389 và 56      

B. 56 và 389

C. 495 và 56      

D. 56 và 495

Câu 14: Biết rằng nguyên tố agon có ba đồng vị khác nhau, ứng với số khối 36; 38 và A. Phần trăm các đồng vị tương ứng lần lượt bằng : 0,34% ; 0,06% và 99,6%. Số khối của đồng vị A của nguyên tố agon là? biết rằng nguyên tử khối trung bình của agon bằng 39,98.

A. 37     

B. 39

C. 40     

D. 41

Câu 15: Mỗi phân tử XY₂ có tổng các hạt proton, nơtron, electron bằng 178; trong đó, số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 54, số hạt mang điện của X ít hơn số hạt mang điện của Y là 12. Hãy xác định kí hiệu hoá học của X, Y lần lượt là

A. Fe và S     

B. S và O

C. C và O     

D. Pb và Cl

 

Trên đây là một phần trích dẫn nội dung Chuyên đề ôn tập về thành phần, khối lượng và kích thước nguyên tử môn Hóa học 10 năm 2021. Để xem toàn bộ nội dung các em đăng nhập vào trang hoc247.net để tải tài liệu về máy tính.

Hy vọng tài liệu này sẽ giúp các em học sinh ôn tập tốt và đạt thành tích cao trong học tập.

Ngoài ra các em có thể tham khảo thêm một số tư liệu cùng chuyên mục tại đây:

• Lý thuyết và bài tập về chất, nguyên tử, phân tử môn Hóa học 8 năm 2020 có đáp án
• Bộ 90 câu trắc nghiệm ôn tập chương Nguyên Tử môn Hóa học 10 năm 2020

Chúc các em học tốt!