Sinh học 10 Kết nối tri thức Ôn tập chương 7: Virus

Bài 24: Khái quát về virus

a. Virus

Virus là thực thể chưa có cấu tạo tế bào, có kích thước vô cùng nhỏ bé, chỉ được nhân lên trong tế bào của sinh vật sống. Virus có hình dạng khá đa dạng, được cấu tạo từ hai thành phần chính là lõi nucleic acid và vỏ protein, một số virus có thêm vỏ ngoài.

Hình 24.1. Một số loại virus: virus khảm thuốc lá (a), Adenovirus (b), virus cúm (c), thể thực khuẩn (d)

b. Quá trình nhân lên virus

Sự nhân lên của virus trong tế bào chủ được thực hiện theo hình thức sinh tan, tiềm tan hoặc cả hai.

- Chu kì sinh tan gồm 5 giai đoạn: (1) hấp phụ, (2) xâm nhập, (3) tổng hợp, (4) lắp ráp, (5) giải phóng.

- Chu kì tiềm tan gồm 3 giai đoạn: (1) tích hợp DNA của virus vào hệ gene của tế bào chủ, (2) DNA của virus nhân lên cùng sự phân chia của tế bào, (3) DNA của virus thoát khỏi hệ gene tế bào và được biểu hiện.

Hình 24.2. Chu kì sinh tan và tiềm tan của thể thực khuẩn. Tuỳ thuộc vào điều kiện môi trường, virus có thể nhân lên theo chu kì sinh tan hay tiềm tan. Khi gặp môi trường bất lợi (stress), DNA của virus tách ra khỏi hệ gene tế bào vi khuẩn, các gene của virus được biểu hiện và thể thực khuẩn chuyển sang chu kì sinh tan Nguồn: Biology, Peter H. Raven và cộng sự

Bài 25: Một số bệnh do virus và các thành tựu nghiên cứu ứng dụng virus

- Virus có thể gây bệnh cho tất cả các nhóm sinh vật từ vi khuẩn, nấm, thực vật đến động vật.

- HIV có thể truyền qua đường máu, qua tiêm chích, quan hệ tình dục không an toàn, vì vậy có thể phòng tránh bằng cách vệ sinh y tế, thực hiện lối sống lành mạnh, loại trừ tệ nạn xã hội.

- Virus cúm có thể lây truyền từ người này qua người khác qua các giọt bắn khi hắt hơi hoặc tiếp xúc trực tiếp. Cách phòng ngừa tốt nhất là tránh tiếp xúc trực tiếp, đeo khẩu trang, giữ khoảng cách. 

- Phòng ngừa bệnh do virus chủ yếu bằng vaccine, tránh tiếp xúc với nguồn lây nhiễm, tăng cường sức đề kháng. Có rất ít thuốc điều trị đặc hiệu đối với các bệnh do virus, chủ yếu tăng cường sức đề kháng và chữa các triệu chứng bệnh lí.

- Nghiên cứu virus đem lại nhiều thành tựu ứng dụng thực tế như tạo ra các loại vaccine phòng bệnh, dùng virus làm vector chuyển gene tạo ra nhiều giống mới chưa từng xuất hiện trong tự nhiên.

Bài tập 1

Vật chất di truyền của một virus là

A. DNA

B. RNA

C. DNA và RNA

D. DNA hoặc RNA

Phương pháp giải:

Vật chất di truyền của một virus là DNA hoặc RNA

Lời giải chi tiết:

Chọn đáp án D

Bài tập 2

Nêu những điểm khác biệt giữa chu kì nhân lên của virus theo kiểu tiềm tan và sinh tan

Phương pháp giải:

Chu trình tiềm tan và chu trình sinh tan của virus có đặc điểm khác biệt về cơ chế, kết quả của mỗi chu trình 

Lời giải chi tiết:

Sau bài học này, học sinh sẽ nắm được:

- Nêu được khái niệm và các đặc điểm, cấu tạo của virus.

- Trình bày được các giai đoạn nhân lên của virus trong tế bào chủ.

- Giải thích được cơ chế gây bệnh do virus.

- Trình bày được phương thức lây truyền một số bệnh do virus ở người, thực vật và động vật (HIV, cùm, sỏi,...) và cách phòng chống.

Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Sinh học 10 Kết nối tri thức Ôn tập Chương 7 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết. 

• Câu 1:

  Hãy giải thích: Vì sao nếu số lượng phago quá lớn cùng hấp phụ vào một tế bào thì sẽ có thể làm tan thành/màng tế bào vật chủ?

  • A. Bởi vì số lượng phago nhiều hơn số thụ thể trên thành/màng tế bào chủ nên dẫn đến áp lực tranh giành gây vỡ màng/thành tế bào vật chủ.
  • B. Bởi vì đuôi của phago có một đầu nhọn, dễ dàng đâm thủng màng/thành tế bào của vật chủ.
  • C. Bởi vì thể tích của nhiều phago sẽ lớn hơn thể tích của tế bào chủ.
  • D. Bởi vì đuôi của phago có enzim phá hủy màng/thành tế bào của vật chủ.

• Câu 2:

  Đâu là đặc điểm trong quá trình nhân lên của virrus, đặc điểm của giai đoạn virus xâm nhập vào tế bào vật chủ?

  • A. Nuclêôcapsit vào tế bào chất sau đó "cởi vỏ" để giải phóng axit nuclêic.
  • B. Enzim lizôzim phá hủy thành tế bào để bơm axit nuclêic vào tế bào chất, vỏ nằm bên ngoài.
  • C. Gai glycôprôtêin hoặc prôtêin đặc hiệu của virut bám lên thụ thể bề mặt của tế bào.
  • D. A và B đúng.

• Câu 3:

  Hãy cho biết: Bộ phận nào của virut bám đặc hiệu vào thụ thể của tế bào chủ?

  • A. gai glicoprotein
  • B. vỏ ngoài
  • C. vỏ capsit
  • D. lõi

Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!

Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Sinh học 10 Kết nối tri thức Ôn tập Chương 7 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Giải bài 1 trang 88 SBT Sinh học 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài 2 trang 88 SBT Sinh học 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài 3 trang 88 SBT Sinh học 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài 4 trang 88 SBT Sinh học 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài 5 trang 89 SBT Sinh học 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài 6 trang 89 SBT Sinh học 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài 7 trang 89 SBT Sinh học 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài 8 trang 89 SBT Sinh học 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài 9 trang 90 SBT Sinh học 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài 10 trang 90 SBT Sinh học 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài 11 trang 90 SBT Sinh học 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài 12 trang 90 SBT Sinh học 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài 13 trang 90 SBT Sinh học 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài 14 trang 90 SBT Sinh học 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài 15 trang 90 SBT Sinh học 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài 16 trang 91 SBT Sinh học 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài 17 trang 91 SBT Sinh học 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài 18 trang 91 SBT Sinh học 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài 19 trang 91 SBT Sinh học 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài 20 trang 91 SBT Sinh học 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài 21 trang 91 SBT Sinh học 10 Kết nối tri thức - KNTT

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Sinh học HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!