Thiên nhiên và con người trong truyện Đất rừng phương Nam - Ngữ văn 7 Tập 1 Cánh Diều

1.1.1. Tác giả Bùi Hồng

- Tác giả Bùi Hồng sinh ngày 5/12/1931. Quê quán: Phù Việt, Thạch Hà, Hà Tĩnh. Huy hiệu 60 năm tuổi Đảng. Vào Hội nhà văn Việt Nam năm 1984.

- Quá trình học tập, công tác, sáng tác: Tham gia công tác Đoàn từ tháng 8/1945; công tác tuyên huấn, tổ chức Đảng ở quê từ 1948. Bắt đầu viết và in các truyện ký, phê bình sách từ 1951. Sau khi tốt nghiệp Đại học Tổng hợp Văn, năm 1962 đến 1992 làm biên tập rồi Trưởng ban và Tổng biên tập NXB Kim Đồng.

+ Tác phẩm chính: Trên đất Cẩm Bình (truyện ký, 1968); Cá rô ron không vâng lời mẹ (truyện đồng thoại, 1969); Hoa trái đầu mùa (phê bình tiểu luận, 1987). Mười năm ghi nhận (phê bình tiểu luận, 1997); Cô gái bướng bỉnh (truyện ký, 2001); Hương cây – mối tình đầu của tôi (truyện ngắn – 2002); Từ mục đồng đến Kim Đồng (tức Mười năm ghi nhận, có bổ sung, 2002); Mai đây đi hết con đường… (chân dung và hồi ức, 2007)

- Giải thưởng văn học: Tặng thưởng của Ủy ban Thiếu niên nhi đồng và Hội Nhà văn Việt Nam cho tập Trên đất Cẩm Bình (truyện ký, 1968).

1.1.2. Tác phẩm Thiên nhiên và con người trong truyện Đất rừng phương Nam

a. Thể loại: 

- Văn bản nghị luận.

b. Bố cục 

Chia văn bản thành 3 đoạn:

- Đoạn 1: Từ đầu đến “hợp với đại chúng trẻ em”: Giới thiệu chung về con người và thiên nhiên trong tiểu thuyết Đất rừng phương Nam.

- Đoạn 2: Tiếp theo đến “hai dãy trường thành vô tận”: Khung cảnh thiên nhiên trong tiểu thuyết Đất rừng phương Nam.

- Đoạn 3: Còn lại: Tính cách, phẩm chất của những con người Nam Bộ trong tiểu thuyết Đất rừng phương Nam.

c. Tóm tắt tác phẩm

Văn bản “Thiên nhiên và con người trong truyện Đất rừng phương Nam” trình bày những nhận xét của tác giả về con người và thiên nhiên nơi đây mà cụ thể là trong tiểu thuyết Đất rừng phương Nam.

Tác phẩm Đất rừng Phương Nam của Đoàn Giỏi

1.2.1. Khung cảnh thiên nhiên trong tiểu thuyết Đất rừng phương Nam

- Với vốn sống phong phú tác giả đã đưa người đọc hết từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác trong Đất rừng phương Nam

+ Ba ba to bằng cái nìa.

+ Kì đà lớn hơn chiếc thuyền tam bản

+ Cá sấu phải 12 trai tráng lực lưỡng mới khiêng nổi

- Ngây ngất trước vẻ đẹp rừng U Minh dưới ánh mặt trời vàng óng

+ Những thân cây tràm vỏ trắng vươn thẳng lên trời, chẳng khác gì những cây nến khổng lồ, đầu lá rủ phất phơ như những đầu lá liễu bạt ngàn

+ Từ trong biển lá xanh rờn đã bắt đầu ngã sang màu úa, ngát dậy một mùi hương lá tràm bị hun nóng dưới mặt trời, tiếng chim không ngớt vang ra, vọng mãi lên trời xanh cao thẳm không cùng

Rừng U Minh

- Nỗi rợn ngợp trước dòng sông Năm Căn:

+ “Nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác, cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng… con sông rộng ngàn thước, trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận…”

1.2.2. Tính cách, phẩm chất của những con người Nam Bộ trong tiểu thuyết Đất rừng phương Nam

a. Nhân vật Võ Tòng và ông Hai bán rắn

- Giống nhau:

+ Đều không có đất, quanh năm ở đợ làm thuê cho địa chủ, bị chúng cướp công, cướp người yêu, cướp vợ, đánh trả và đi tù

+ Cả hai đều có phẩm chất gan dạ, dũng cảm, mạnh mẽ

+ Đều có tinh thần yêu nước, căm thù giặc sâu sắc

- Khác nhau:

+ Chú Võ Tòng: Chú Võ Tòng gây án , tự đến nhà việc nộp mình, mãn hạn tù trở về con chết, vợ đi làm lẽ cho chủ đất. Chú vào rừng làm nghề sẵn bẫy thú

+ Ông Hai bán rắn: Ông Hai bán rắn trốn tù, đón vợ và bỏ vào rừng U Minh, cả gia đình trên con thuyền nhỏ lang thang kiếm sống bằng đủ thứ nghề

→ Cả hai nhân vật là đại diện cho những con người ở Nam Bộ, mạnh mẽ, gan dạ, phóng khoáng sống hòa mình với thiên nhiên, sông nước

b. Các nhân vật khác

- Dì Tư Béo: Lời nói ngọt nhạt, cái túi tiền thâm đen, căng phồng

- Lão Ba Ngù: Cái áo vắt vai, những câu đối thoại ngật ngưỡng, hài hước, dở tỉnh, dở say

1.3.1. Về nội dung

- Văn bản ca ngợi thiên nhiên trù phú, đa dạng và những con người chất phác, mạnh mẽ trong cuốn tiểu thuyết Đất rừng phương Nam. Ca ngợi sự cảm nhận tinh tế, tỉ mỉ, sâu sắc của nhà văn Bùi Hồng.

1.3.2. Về nghệ thuật

- Tác giả đã thành công khi liệt kê những chi tiết đắt giá trong tác phẩm.

- Nghệ thuật phân tích, đánh giá, bình luận cụ thể về thiên nhiên, con người trong cuốn tiểu thuyết Đất rừng phương Nam.

Bài tập: Dựa vào văn bản Thiên nhiên và con người trong truyện Đất rừng phương Nam - Bùi Hồng, SGK Ngữ văn 7 Tập 1 Cánh Diều, hãy nêu cảm nhận của em về cách miêu tả loài vật, thiên nhiên trong truyện Đất rừng phương Nam

Hướng dẫn giải:

- Đọc kĩ bài Thiên nhiên và con người trong truyện Đất rừng phương Nam, SGK Ngữ văn 7 Tập 1 Cánh Diều

- Kết hợp trải nghiệm, hiểu biết của bản thân để nêu cảm nhận:

+ Qua văn bản Thiên nhiên và con người trong truyện Đất rừng phương Nam ta thấy được vốn hiểu biết sâu rộng về các loài vật, thiên nhiên của nhà văn Đoàn Giỏi trong truyện Đất rừng phương Nam.

+ Ông đã đem đến cho người đọc những hiểu biết về cảnh vật, cây cối, con vật

+ Những chi tiết đó làm cho người đọc vừa ngây ngất, say mê trước vẻ đẹp của khung cảnh vừa thấy choáng ngợp với sự hùng vĩ

Lời giải chi tiết:

Qua văn bản Thiên nhiên và con người trong truyện Đất rừng phương Nam ta thấy được vốn hiểu biết sâu rộng về các loài vật, thiên nhiên của nhà văn Đoàn Giỏi trong truyện Đất rừng phương Nam. Có thể thấy, Đoàn Giỏi đã từng viết nhiều sách về các con vật và các tác phẩm của ông không chỉ cung cấp kiến thức về các sinh vật mà còn kể những mẩu chuyện có thật, sinh động, xen lẫn những huyền thoại có xuất xứ. Ông đã đem đến cho người đọc những hiểu biết về cảnh vật, cây cối, con vật. Không chỉ đem đến hiểu biết mà những chi tiết miêu tả khơi gợi những cảm xúc ở người đọc như miêu tả “ba ba to bằng cái nia, kì đà lớn hơn chiếc xuồng tam bản, cá sấu phải 12 trai tráng lực lưỡng mới khiêng nổi”. Những dẫn chứng cụ thể, giàu hình ảnh, sinh động đã làm sáng tỏ lí lẽ, đem đến ngạc nhiên cho người đọc. Tác giả Bùi Hồng còn đưa ra những câu văn được trích dẫn trong tác phẩm Đất rừng phương Nam. Những chi tiết đó làm cho người đọc vừa ngây ngất, say mê trước vẻ đẹp của khung cảnh: “Những thân cây tràm… xanh thẳm  không cùng…” vừa thấy choáng ngợp với sự hùng vĩ: “nước ầm ầm đổ ra biển… trường thành vô tận…”. Như vậy, tác giả đã đưa ra những nhận định đúng đắn, giúp người đọc hiểu hơn về vẻ đẹp của Đất rừng phương Nam. Để làm sáng tỏ lí lẽ của mình, tác giả nêu rõ những dẫn chứng được trích dẫn từ trong tiểu thuyết của Đoàn Giỏi. Hẳn phải rất yêu thích và hiểu rõ về tác phẩm, Bùi Hồng mới có thể đưa ra những nhận định chính xác và thuyết phục đến như vậy.

- Học xong bài Thiên nhiên và con người trong truyện Đất rừng phương Nam, các em cần:

+ Phân tích được khung cảnh thiên nhiên trong tiểu thuyết Đất rừng phương Nam

+ Phân tích được tính cách, phẩm chất của những con người Nam Bộ trong tiểu thuyết Đất rừng phương Nam

Qua bài tác phẩm Thiên nhiên và con người trong truyện Đất rừng phương Nam đã mang đến cho người đọc những hiểu biết về thiên nhiên và con người được tác giả Đoàn Giỏi khắc họa trong cuốn tiểu thuyết Đất rừng phương Nam. Nhằm giúp các em hiểu hơn về bài soạn này, các em có thể tham khảo thêm bài soạn dưới đây:

• Soạn bài chi tiết Thiên nhiên và con người trong truyện Đất rừng phương Nam

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em. 

Tác phẩm Thiên nhiên và con người trong truyện Đất rừng phương Nam đã cho người đọc cảm nhận được cảnh thiên nhiên trù phú, đa dạng và những con người chất phác trong cuốn tiểu thuyết Đất rừng phương nam nổi tiếng của Đoàn Giỏi. Để hiểu hơn về bài học này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây:

---------------------(Đang cập nhật)---------------------