Mời các em học sinh tham khảo nội dung bài giảng Đợi mẹ Ngữ văn 7 Chân trời sáng tạo đã được HỌC247 biên soạn dưới đây, cùng với phần kiến thức cơ bản cần nắm về tác giả Vũ Quần Phương và những tình cảm tha thiết của em bé luôn đợi mẹ đi làm về đến tận khuya. Bên cạnh đó, bài tập minh họa sẽ giúp các em rèn luyện kĩ năng viết bài văn cảm nhận về một tác phẩm. Chúc các em học tập vui vẻ!
Tóm tắt bài
1.1. Tìm hiểu chung
1.1.1. Tác giả Vũ Quần Phương
Chân dung tác giả Vũ Quần Phương
- Vũ Quần Phương sinh năm 1940, tên thật là Vũ Ngọc Chúc
- Quê quán:
+ Quê cha của ông tại Hải Hậu, Nam Định
+ Trong khi ông sinh ra ở quê mẹ Từ Liêm,Hà Nội
- Sự nghiệp:
+ Ngoài làm thơ và viết phê bình văn học, ông còn dịch thơ đăng trên các sách, báo và tạp chí văn học.
+ Ông được nhận giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật năm 2007.
- Tác phẩm chính: Cỏ mùa xuân (1966), Hoa trong cây (1977), Những điều cùng đến (tập thơ, 1983), 22 bài thơ, Đợi (1988), Vầng trăng trong xe bò (tập thơ, 1988), Vết thời gian (tập thơ, 1996),
1.1.2. Tác phẩm Đợi mẹ
a. Xuất xứ
- Văn bản Đợi mẹ được in trong “Thơ về mẹ”.
b. Thể loại:
- Tác phẩm Đợi mẹ thuộc thể thơ tự do.
c. Bố cục
Đợi mẹ có bố cục gồm 2 phần:
- Phần 1: từ đầu đến “ trống trải”: Em bé ngồi đợi mẹ đến tối
- Phần 2: Còn lại: Em bé đợi mẹ đến khuya, mẹ mới về
d. Tóm tắt tác phẩm
Em bé ngồi đợi mẹ mãi đến tối, rồi em nhìn ra ruộng lúa, nhìn vầng trăng mà mẹ vẫn chưa về. Căn nhà thì trống trải, cảnh vật cũng buồn hắt hiu theo em. Em bé ngoan và yêu mẹ rất nhiều, em thương mẹ phải lao động cực khổ. Ngày nào em cũng ngóng trông mẹ về, giờ hành động đó đã quen đến nỗi trong mơ em vẫn mơ là mình đang đợi mẹ…
1.2. Đọc hiểu văn bản
1.2.1. Em bé ngồi đợi mẹ đến tối
- Bối cảnh: Trời tối
- Hành động của em bé:
+ Em bé “nhìn ra ruộng lúa”
+ Em bé nhìn “vầng trăng”
- Nghệ thuật:
+ Điệp ngữ: “nhìn ra ruộng lúa”, “nhìn vầng trăng”
+ Hình ảnh “vầng trăng”: gắn với nỗi nhớ, mong ngóng, chời đợi
- Mẹ vẫn chưa về:
+ Em “chưa nhìn thấy mẹ”
+ Đồng lúa thì “lẫn vào đêm”
+ Ngọn lửa “chưa nhen”
+ Căn nhà “trống trải”
→ Cảnh vật cũng buồn hiu hắt theo, như đang ngóng đợi mẹ về cùng em bé
Em bé ngồi đợi mẹ về đến tối
- Nhật xét:
+ Em bé yêu mẹ rất nhiều, em biết mẹ đang phải lao động cực khổ, kiếm từng đồng tiền nuôi em, em mong ngóng mẹ về mà không chịu đi ngủ, em cứ thức chờ mẹ mãi…
+ Nhà thơ Vũ Quần Phương xa mẹ từ khi còn nhỏ. Có lẽ vì vậy mà khi viết về mẹ, mỗi vần thơ của ông đều như chạm đến những cảm xúc sâu lắng nhất trong lòng người đọc.
→ Biểu hiện của tình mẫu tử thiêng liêng
1.2.2. Em bé đợi mẹ đến khuya, mẹ mới về
- Bối cảnh:
+ “Trời về khuya”
- Cảnh vật:
+ Đom đóm bay ngoài ao
+ Đom đóm đã vào nhà
+ “Trời về khuya lung linh trắng”
+ “vườn hoa mận trắng”
→ Cảnh vật có phần tươi hơn dù đêm đã muộn, như vui theo nỗi vui của em bé khi mẹ đã về nhà
- Mẹ đã về:
+ Sau một ngày làm lụng cần mẫn, “bàn chân mẹ lội bùn ì oạp phía đồng xa”
+ Mẹ “đã bế”
+ Nhưng trong bé, “nỗi đợi vẫn nằm mơ”:
- Nhận xét:
+ Sau một ngày làm việc vất vả, mẹ trở về nhà, âu yếm yêu thương bế em bé đi ngủ. Em rất thương mẹ, nhưng dường như ngày nào mẹ cũng đi làm về muộn, em ngày nào cũng đợi ngóng mẹ về, giờ hành động đó đã quen đến nỗi trong mơ em vẫn mơ là mình đang đợi mẹ về.
→ Những bài thơ viết về mẹ luôn có sức lay động, truyền cảm đặc biệt. Bởi tình mẫu tử là tình cảm thiêng liêng đối với mỗi con người. Ai trong thẳm sâu tâm hồn, trái tim mình đều có hình bóng người mẹ kính yêu.
1.3. Tổng kết
1.3.1. Về nội dung
- Bài thơ "Đợi mẹ" được viết lên từ những rung cảm chân thành, xúc động của một trái tim luôn khát khao tình yêu thương của mẹ.
1.3.2. Về nghệ thuật
- Lời thơ nhẹ nhàng, thiết tha, đầy cảm xúc
- Hình ảnh sinh động, từ ngữ gợi hình, gợi cảm
Bài tập minh họa
Bài tập: Cảm nhận về bài thơ Đợi mẹ - Vũ Quần Phương, SGK Ngữ văn 7 Tập 2 Chân Trời Sáng Tạo.
Hướng dẫn giải:
1. Mở bài
- Giới thiệu tác giả và bài thơ.
- Nêu ấn tượng, cảm nghĩ chung về bài thơ.
2. Thân bài
- Chỉ ra nội dung hoặc nghệ thuật cụ thể của bài thơ khiến em yêu thích và có nhiều cảm xúc, suy nghĩ. (Em thích chi tiết nội dung hoặc yếu tố nghệ thuật nào trong bài thơ? Em có thích các yếu tố tự sự, miêu tả trong bài thơ này không?)
- Nêu lý do khiến em yêu thích chi tiết, hình ảnh, khía cạnh nội dung hay nghệ thuật của bài thơ.. (Bài thơ gợi cho em những suy nghĩ, cảm xúc gì?)
3. Kết bài
- Khái quát lại cảm nghĩ của bản thân về bài thơ.
Lời giải chi tiết:
Những bài thơ viết về mẹ luôn có sức lay động, truyền cảm đặc biệt. Bởi tình mẫu tử là tình cảm thiêng liêng đối với mỗi con người. Ai trong thẳm sâu tâm hồn, trái tim mình đều có hình bóng người mẹ kính yêu. Bài thơ "Đợi mẹ" được viết lên từ những rung cảm chân thành, xúc động của một tâm hồn luôn khát khao tình yêu thương của mẹ. Nhà thơ Vũ Quần Phương xa mẹ từ khi còn nhỏ. Có lẽ vì vậy mà khi viết về mẹ, mỗi vần thơ của ông đều như chạm đến những cảm xúc sâu lắng nhất trong lòng người đọc:
Em bé ngồi nhìn ra ruộng lúa
Trời tối trên đầu hè. Nửa vầng trăng non
Em bé nhìn vầng trăng, nhưng chưa nhìn thấy mẹ
Mẹ lẫn trên cánh đồng. Đồng lúa lẫn vào đêm
Ngọn lửa bếp chưa nhen. Căn nhà tranh trống trải
Đom đóm bay ngoài ao. Đom đóm đã vào nhà
Em bé nhìn đóm bay, chờ tiếng bàn chân mẹ
Bàn chân mẹ lội bùn ì oạp phía đồng xa
Trời về khuya lung linh trắng vườn hoa mận trắng
Mẹ đã bế vào nhà nỗi đợi vẫn nằm mơ.
Bài thơ kể cho chúng ta nghe về câu chuyện muôn thuở của trẻ thơ: Đợi mẹ. Ai chẳng từng đợi mẹ đi chợ, đi làm. Ai chẳng từng trải qua cảm giác thắc thỏm đứng ngồi mong ngóng. Em bé trong bài thơ này cũng vậy. Trời đã tối. Những dấu hiệu của nhịp sống ồn ào ban ngày đã dừng lại. Từng hoạt động của đêm lần lượt diễn ra: Vành trăng non đã lên, đom đóm đã thắp lửa ngoài ao, đom đóm đã bay vào nhà. Vậy nhưng mẹ vẫn chưa làm đồng về.
Em bé có thể nhìn thấy vầng trăng treo cao tít trên bầu trời nhưng không thể nhìn thấy mẹ. Mẹ vẫn ở ngoài cánh đồng xa. Mẹ lẫn vào cánh đồng, còn cánh đồng lại lẫn vào đêm. Hình ảnh người mẹ tần tảo, lam lũ bị lẫn, bị chìm vào trong bóng tối gợi bao niềm day dứt, ngậm ngùi. Đâu phải mẹ không mong về với con, đâu phải mẹ không biết còn đang trông ngóng mẹ, nhưng vì cuộc mưu sinh, vì con, mẹ phải đi sớm về muộn. Hình ảnh của mẹ khiến ta nhớ đến hình ảnh con cò trong câu ca dao xưa: "Con cò lặn lội bờ sông." hay: "Cái cò mà đi ăn đêm".. - thật tội nghiệp biết bao.
Mẹ chưa về, nên bếp chưa lên lửa, mẹ chưa về nên cửa nhà trống trải làm sao. Bóng tối ùa về kéo theo những nỗi sợ mơ hồ trong tâm hồn thơ trẻ. Vì thế, niềm mong mỏi bước chân mẹ càng thêm khắc khoải hơn. Em mong mẹ không phải vì "xu bánh đa gừng" hay củ khoai, lùi mía. Em mong mẹ vì với em, mẹ là ấm áp, mẹ là bình yên. Có mẹ, căn bếp kia mới trở nên ấm cúng, có mẹ, mái nhà tranh mới bớt hoang vắng quạnh hiu.
Vậy nhưng, trong khi em bé chờ từng khắc bước chân mẹ, thì bước chân ấy vẫn "ì oạp" nơi cánh đồng xa. Từ tượng thanh "ì oạp" thật giàu sức gợi. Nó gợi lên từng bước chân khó nhọc của mẹ khi phải băng lội giữa bốn bề nước ruộng mênh mông, và lần nữa gợi lên cảm xúc nghẹn ngào nơi trái tim bạn đọc. Thơ là tiếng nói của cảm xúc. Thơ là sợi dây truyền cảm đặc biệt giữa tác giả và độc giả. Nên đọc những vần thơ trên, người đọc không khỏi rưng rưng xúc động.
Có lẽ, ngày nào mẹ cũng đi làm về muộn như thế, ngày nào em bé cũng thắc thỏm chờ mẹ như thế, nên "nỗi đợi" đã vô thức ăn sâu vào tâm tưởng, đi cả vào giấc mơ của em. Em bé đợi mẹ cả trong mơ ở câu thơ cuối thật thương quá đi thôi. Đến bao giờ cuộc sống của mẹ và bé mới bớt nhọc nhằn, bao giờ mẹ mới được về sớm để em bé vui niềm vui bình dị bên mẹ mỗi khi chiều về chứ không phải đợi đến mỏi mòn rồi ngủ quên bên bậu cửa?
Bài thơ "Đợi mẹ" có số câu chữ không nhiều, lời thơ giản dị, tự nhiên, ngôn từ giàu sức gợi.. đã mang đến thật nhiều xúc cảm sâu lắng trong lòng người đọc. Qua "nỗi đợi" của em bé về mẹ, bài thơ giúp chúng ta cảm nhận được tình yêu thương của em dành cho mẹ, vị trí đặc biệt của mẹ trong tâm hồn em. Đồng thời, bài thơ còn khắc họa một cách chân thực, cảm động hình ảnh người mẹ tần tảo, lam lũ vì mưu sinh, và vì con.
Lời kết
- Học xong bài Đợi mẹ - Vũ Quần Phương, các em cần:
+ Phân tích được bối cảnh và tâm trạng của em bé mỗi ngày đợi mẹ về
+ Phân tích được tình cảm tha thiết của em bé đối với mẹ
Soạn bài Đợi mẹ - Vũ Quần Phương Ngữ văn 7 tập 2 Chân Trời Sáng Tạo
Văn bản Đợi mẹ - Vũ Quần Phương chạm đến trái tim của nhiều người bởi tình cảm tha thiết của em bé mỗi ngày đợi mẹ đi làm về đến tận khuya. Nhằm giúp các em hiểu hơn về bài soạn này, các em có thể tham khảo thêm bài soạn dưới đây:
Hỏi đáp bài Đợi mẹ - Vũ Quần Phương Ngữ văn 7 tập 2 Chân Trời Sáng Tạo
Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em.
Một số bài văn mẫu về Đợi mẹ - Vũ Quần Phương Ngữ văn 7 tập 2 Chân Trời Sáng Tạo
Tác phẩm Đợi mẹ - Vũ Quần Phương là bài thơ thể hiện tình mẹ con tha thiết của em bé ngày nào cũng đợi ngóng mẹ về, giờ hành động đó đã quen đến nỗi trong mơ em vẫn mơ là mình đang đợi mẹ về. Để hiểu hơn về bài học này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây:
---------------------(Đang cập nhật)---------------------
-- Mod Ngữ văn 7 HỌC247
