Lời trái tim - Pao-lo Cau-ê-lô - Ngữ văn 7 Tập 2 Chân Trời Sáng Tạo

1.1.1. Tác giả Pao-lo Cau-ê-lô

Chân dung tác giả Pao-lo Cau-ê-lô

- Pao-lo Cau-ê-lô (Paulo Coelho) sinh ngày 24-8-1947

- Quê quán: Brazil

- Cuộc đời:

+ Cũng như bao đứa trẻ cùng thời khác, ông học tiểu học, trung học rồi trung học phổ thông tại quê hương.

+  Với sự cố gắng và nỗ lực của mình, Paulo Coelho đã đỗ vào trường luật

+ Tuy nhiên đến năm 1970, ông quyết định bỏ học để đi du lịch qua mexico, Peru, Bolivia, Chile, một số nước ở châu Âu và Bắc Phi.

+ Sau thời gian này, ông trở về Brazil và bắt đầu với công việc soạn lời nhạc cho nhạc Pop. 

+ Đến năm 1974, do những hành động chống lại chế độ độc tài ở Brazil, ông đã bị bắt giam trong thời gian ngắn.

+ Hiện ông đang là một tiểu thuyết gia nổi tiếng

- Tác phẩm chính: Nhà giả kim, Ngoại tình, Phù thủy phố Portobello,…

1.1.2. Tác phẩm Lời trái tim

a. Xuất xứ

- Văn bản Lời trái tim được trích trong tác phẩm Nhà giả kim của tác giả Paulo Coelho.

b. Thể loại: 

- Tác phẩm Lời trái tim thuộc thể loại tiểu thuyết.

c. Bố cục 

Văn bản Lời trái tim có bố cục gồm 2 phần:

- Phần 1: Từ đầu đến “với nhau một lời nào”: Hành trình vượt qua sa mạc của cậu bé Santiago và nhà giả kim

- Phần 2: Cuộc trò chuyện giữa Santiago và nhà giả kim về trái tim

d. Tóm tắt tác phẩm

Santiago và nhà giả kim tiếp tục đi trong sa mạc. Trong khi đi, cậu bé thử lắng nghe trái tim mình. Quả tim cậu không phải lúc nào cũng ngoan nhưng nó không bao giờ câm nín. Khi họ dừng chân nghỉ ngơi, Santiago bất chợt hỏi nhà giả kim rằng: tại sao phải lắng nghe trái tim mình. Nhà giả kim giải thích là trái tim cậu bé ở đâu thì kho báu cậu tìm sẽ ở đó. Ba ngày tiếp theo, khi gặp một số chiến binh, trái tim của Santiago bắt đầu lo sợ, nó sợ sẽ chết trong sa mạc. Có lúc trái tim của Santiago lại hài lòng vì tìm thấy tình yêu và tiền vàng. Nhà giả kim khuyên Santiago nên hiểu rõ trái tim mình vì nếu hiểu rõ thì sẽ không xảy ra điều gì bất trắc, cần biết rõ nó mơ ước gì để ứng xử. 

1.2.1. Hành trình vượt qua sa mạc của cậu bé Santiago và nhà giả kim

Hành trình vượt qua sa mạc của cậu bé Santiago và nhà giả kim

- Santiago và nhà giả kim tiếp tục đi trong sa mạc.

- Trong khi đi, cậu bé thử lắng nghe trái tim mình.

- Cậu bé nhận ra:

+ Quả tim cậu không phải lúc nào cũng ngoan nhưng nó không bao giờ câm nín.

+ Trước kia, trái tim Santiago chỉ “muốn được đi”, giờ nó “chỉ muốn mau đến đích”

+ Có lúc trái tim “kể hàng giờ về nỗi nhớ”

+ Có lúc trái tim lại “xúc động” trước cảnh mặt trời mọc trên sa mạc

+ Trái tim cậu “đập nhanh” khi nghĩ về kho báu

+ Nó không bao giờ “câm nín”

→ Khi lắng nghe trái tim mình, cậu bé Santiago thấy nó có những cung bậc cảm xúc đa dạng: buồn, vui, hân hoan, thương nhớ nhưng không bao giờ trái tim “câm nín” cả

1.2.2. Cuộc trò chuyện giữa Santiago và nhà giả kim về trái tim

- Santiago bất chợt hỏi nhà giả kim rằng: tại sao phải lắng nghe trái tim mình. 

- Nhà giả kim giải thích là trái tim cậu bé ở đâu thì kho báu cậu tìm sẽ ở đó. 

- Ba ngày tiếp theo, khi gặp một số chiến binh, trái tim của Santiago bắt đầu lo sợ, nó sợ sẽ “chết trong sa mạc”. 

- Có lúc trái tim của Santiago lại hài lòng vì tìm thấy “tình yêu” và tiền vàng. 

- Nhà giả kim khuyên Santiago nên hiểu rõ trái tim mình vì nếu hiểu rõ thì sẽ không xảy ra điều gì bất trắc, cần biết rõ nó mơ ước gì để ứng xử. 

- Khi cậu bé nói trái tim cậu “sợ sẽ phải đau khổ” thì nhà giả kim đã nói rằng: “sợ phải đau khổ còn đau đớn hơn là chính sự đau khổ”

- Nhận xét:

+ Câu chuyện của Santiago là một minh chứng lâu dài cho sức mạnh biến đổi của ước mơ và tầm quan trọng của việc lắng nghe trái tim của chúng ta. 

+ Cuộc hành trình của Santiago nhắc nhở độc giả về sự khôn ngoan cần thiết của việc lắng nghe trái tim mình, nhận ra cơ hội và học cách đọc những điềm báo trên đường đời, và quan trọng nhất là theo đuổi ước mơ của chúng ta.

+ Cuộc tìm kiếm kho báu của Santiago đã khiến anh ta tự đào sâu hơn bên trong bản thân và cuối cùng tận hưởng cuộc hành trình chứ không chỉ là đích đến. 

→ Chúng ta nên lắng nghe trái tim mình, luôn luôn sống có ước mơ và cố gắng để thực hiện ước mơ, lí tưởng cao đẹp của mình.

1.3.1. Về nội dung

- Văn bản nói về cuộc hành trình vượt qua sa mạc của cậu bé chăn cừu Santiago đến kim tự tháp Ai Cập để tìm kho báu. Qua cuộc nói chuyện với nhà giả kim, Santiago biết được vì sao cần lắng nghe trái tim mình.

1.3.2. Về nghệ thuật

- Câu chuyện có yếu tố cổ tích, giản dị, giàu chất thơ

- Truyện có những minh triết huyền bí của phương Đông

- Tác phẩm mang tính “thần thoại”, “tôn giáo” và “triết lý”

Bài tập: Từ bài thơ Lời trái tim - Pao-lo Cau-ê-lô, SGK Ngữ văn 7 Tập 2 Chân Trời Sáng Tạo, em hãy suy nghĩ về câu nói "Chỉ có trái tim yêu thương mới gieo mầm hạnh phúc"

Hướng dẫn giải:

- Đọc lại bài thơ Lời trái tim - Pao-lo Cau-ê-lô

- Kết hợp cảm xúc cá nhân để nêu suy nghĩ về câu nói "Chỉ có trái tim yêu thương mới gieo mầm hạnh phúc"

- Có thể tham khảo những nội dung chính sau:

+ Trái tim là nơi bắt nguồn tất cả, khơi dậy bao rung động cảm xúc của con người. Nó cũng chính là yếu tố duy nhất làm xao động những con sóng yêu thương

+ Nếu như không biết chia sẻ, cảm thông nỗi niềm với người khác thì đó là con người nô lệ cho khát vọng tham lam, bao nhiêu cũng không đủ để thỏa mãn nhu cầu

+ Có những người dù đã ra đi những vẫn được mọi người nhắc đến và yêu quý, có những người dù đã không tồn tại nữa nhưng những suy nghĩ xấu xa trong người khác về mình cũng chẳng bao giờ nhạt nhòa

Lời giải chi tiết:

Nhà văn người Anh Elbert Hubbard đã từng nói: “Tình yêu lớn lên nhờ sự cho đi. Sự yêu thương chúng ta cho đi là sự yêu thương duy nhất mà chúng ta có được.” Đúng vậy! Sự yêu thương là thứ tình cảm vô cùng thiêng liêng và cao cả, là thứ tình cảm sẽ chẳng thể nào thiếu ở một con người. Vì đó là vì sao tinh túy nhất, sáng nhất trên bầu trời đầy sao đêm, là niềm vui, không chút bận tâm của con người. Đúng như ý kiến: “Chỉ có trái tim yêu thương mới gieo mầm hạnh phúc của Đặng Thùy Trâm.

“Con người không có tình yêu
Như trái đất này không có lá”

Nếu như Trái Đất là hình vuông thì con người ta sẽ có các góc cạnh để trốn tránh. Nhưng bởi vì nó là hình cầu nên chúng ta phải đối mặt với cuộc đời. Cuộc đời không phải là khu vườn đầy hoa thơm và cỏ lạ, ngát tính chiêm hót mà là một hành trình vạn dặm đầy thử thách, chông gai.

Ai đó đã từng cho rằng nơi lạnh nhất không phải là bắc cực mà là nơi không có tình yêu thương. Trái tim là nơi bắt nguồn tất cả, khơi dậy bao rung động cảm xúc của con người. Nó cũng chính là yếu tố duy nhất làm xao động những con sóng yêu thương. Một “trái tim yêu thương” Là một trái tim biết đồng cảm, xót xa trước những nỗi khổ của người khác, là người biết tha thứ, bao dung trước nỗi lầm người khác gây ra, là người biết cảm thông và giúp đỡ mọi người trong mọi hoàn cảnh. Hạnh phúc là một quả bóng tròn, có thể to hoặc cũng có thể nhỏ những vẫn luôn là cái đích cuối cùng mà người ta vẫn tìm đến. Trạng thái vui vẻ, thỏa mãn thì được gọi là hạnh phúc, có bao nhiêu trái tim là có bấy nhiêu nhịp đập về hạnh phúc. Tình yêu thương – đó là niềm hạnh phúc to lớn nhất và mãi mãi của con người. Trên con đường dài rộng của cuộc đời có những niềm hạnh phúc trọn vẹn và cũng có những nỗi đắng cay, đau khổ, chua chát. Một cơn song dữ dội từ đại dương bất ngờ ập đến, đánh chìm cuộc sống chúng ta xuống đáy sâu vực thẳm của sự đau khổ. Có lẽ, lúc đó tình yêu thương sẽ là ngọc đuốc sáng xua đi bóng tối và tiếp thêm sức mạnh để ta vượt lên tất cả. Vì cái rộng hơn biển cả là bầu trời, cái lớn hơn bầu trời lại là trái tim yêu thương của con người. Với tình yêu thương chúng ta có thể nhân đôi niềm vui, chia sẻ bớt nỗi buồn, khổ đau. Có tình yêu thương, chúng ta sẽ cùng ươm mầm cho trái tim hoài bão và đầy khát vọng. Cuộc đời là một bản nhạc và chúng ta là những người nghệ sĩ. Tại sao lại không tạo ra một bản nhạc hạnh phúc cho chính mình từ tính yêu thương?

Con người chỉ có thể cảm nhận được trọn vẹn ý nghĩa của hai từ hạnh phúc khi họ biết cho đi mà không cần nhận lại. Như trong bài thơ của Tố Hữu:

“Nếu là con chim, chiếc lá
Thì con chim phải hót, chiếc lá phải xanh
Lẽ nào vay mà không trả
Sống là cho đâu chỉ nhận riêng mình”

Nếu như không biết chia sẻ, cảm thông nỗi niềm với người khác thì đó là con người nô lệ cho khát vọng tham lam, bao nhiêu cũng không đủ để thỏa mãn nhu cầu. Mãi mãi họ chỉ sống trong sự cô đơn, lẻ loi, tâm hồn cảm thấy bị gò bó, không được thanh thản. Ai rồi cũng sẽ trở về nơi suối vàng. Có những người dù đã ra đi những vẫn được mọi người nhắc đến và yêu quý, có những người dù đã không tồn tại nữa nhưng những suy nghĩ xấu xa trong người khác về mình cũng chẳng bao giờ nhạt nhòa. Đâu đó trên mảnh đất tươi xốp, màu mỡ này vẫn tồn tại những mảnh đời khốn khó, bất hạnh. Đó là những con người sống mưu sinh bằng nghề nghiệp giản đơn, bình dị biết mấy. Những chương trình như “Cặp lá yêu thương” “Lục lạc vàng” “Như bao giờ có cuộc chia li” được dựng lên để cưu mang những hoàn cảnh khó khăn và vất vả. Chợt những câu thơ của Đỗ Phủ hiện ra. Những câu thơ dãi bày đầy đủ những nỗi niềm, qua đó bộc lộ ước muốn khát khao của nhà thơ.

Dù vậy! Phải đặt tình yêu thương đúng chỗ để không rơi vào sự thiếu tỉnh táo của lí trí hay sự lợi dụng của lòng yêu thương mà thôi!

Cuộc sống là một bát nước chứa đầy những giọt nước của yêu thương. Để bát nước đấy sẽ không bao giờ vơi cạn thì hãy luôn biết yêu thương, chia sẻ với người xung quanh. Những người chỉ biết cho riêng mình đã bị sự ích kỉ lấn át, họ sẽ dần trở nên vô cảm, nhỏ nhen. Họ quên mất đi tình yêu thương, bị sự ồn ào của cuộc sống ngày càng tha hóa, bị lu mờ bởi vật chất nên tình yêu thương trở nên nguội lạnh. Chính vì cái “tôi” của mình, vì cuộc sống đơn điệu của bản thân mà họ bỏ mặc cả những thứ xung quanh.

- Học xong bài Lời trái tim - Pao-lo Cau-ê-lô, các em cần:

+ Phân tích được hành trình vượt qua sa mạc của cậu bé Santiago và nhà giả kim

+ Phân tích được ý nghĩa cuộc trò chuyện giữa Santiago và nhà giả kim về trái tim

Văn bản Lời trái tim - Pao-lo Cau-ê-lô giúp người đọc có những bài học sâu sắc về việc lắng nghe những nguyện vọng cảm xúc của bản thân. Nhằm giúp các em hiểu hơn về bài soạn này, các em có thể tham khảo thêm bài soạn dưới đây:

• Soạn bài chi tiết Lời trái tim

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em. 

Tác phẩm Lời trái tim - Pao-lo Cau-ê-lô đã mang đến cho người đọc bài học cuộc sống về những cung bậc cảm xúc đa dạng của trái tim: buồn, vui, hân hoan, thương nhớ nhưng không bao giờ “câm nín” cả. Để hiểu hơn về bài học này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây:

---------------------(Đang cập nhật)---------------------